Dywizjon Rozpoznawczy 10 BK - Pluton motocyklistów z 1939

Etat w oparciu o opracowanie Krzysztofa Gebhardta 1)

Pluton motocyklistów

Etat
Etat: 1 oficer, 8 podoficerów, 21 kierowców motocykli, 29 szeregowców (razem: 1 oficer, 58 szeregowych)
  nie ustaliłem, czy kierowcy motocykli byli etatowo tylko szeregowcami, czy częściowo podoficerami. W rzeczywistej obsadzie podoficerowie występowali, dlatego umieściłem ich oddzielnie.
Uzbrojenie: 6 rkm, 51 karabinków (kbk), 2 pistolety
Wyposażenie: 21 motocykli z koszem, 1 samochód PF-621L
Plutony motocyklistów
    W Wojsku Polskim było sześć plutonów motocyklistów:
- w 10 Brygadzie Kawalerii dwa plutony podległe bezpośrednio dowódcom pułków i jeden pluton w dywizjonie rozpoznawczym
- w Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej dwa plutony w składzie kompanii rozpoznawczych pułków i jeden w dywizjonie rozpoznawczym
Wszystkie plutony miały identyczną strukturę ogólną: poczet, 6 sekcji po 3 motocykle z rkm, patrol reperacyjny ewentualnie samochód ciężarowy.
Natomiast szczegóły się różniły. Różnice mogły wynikać nie tyle z różnic etatowych, co z rzeczywistych stanów sprzętu: braków i nadwyżek. Pluton motocyklistów Dyonu Rozpoznawczego 10 BK był najmniej udokumentowany, jeżeli chodzi o etaty.
Schemat u góry obrazuje stan, który wydaje sie być najbardziej zbliżony do etatowego 1). Zdecydowałem sie tak go przedstawić, ponieważ mnogość wariantów i domysłów wyklucza ujęcie na jednym rysunku całości. Poniżej są różne możliwe warianty, oddzielnie dla różnych elementów.
Warianty pocztu dowódcy
    Eugeniusz P.Nowak opisuje w załączniku na stronie 242 następujący etat:
    Niestety brak jest źródeł tej informacji. Autor pisze uczciwie w swojej książce, że etaty dywizjonu, są w razie braku źródeł wywnioskowane na podstawie innych jednostek lub wywnioskowane wprost ze stanów. W tym przypadku jako wzór mógł posłużyć 10 Pułk Strzelców Konnych dobrze udokumentowanych etatach (imiennie), który opis występuje w bibliografii na str. 343.:
    Nie mogę jednak przypisać tego etatu do Dyonu Rozpoznawczego 10 BK, gdyż w opisie plutonu 10 psk jest napisane, ze pluton był powiększony w stosunku do należności etatowych. Dlatego też nie uwzględniłem tych danych na schemacie głównym.
Sekcja - patrol
    W dwóch relacjach pododdział bojowy plutonu był nazywany sekcją, a w czterech patrolem.
Brak jest oficjalnego dokumentu, który rozstrzygnąłby sprawę nazewnictwa. Zdecydowałem się na sekcję, gdyż w wojsku polskim tak nazywano pododdziały liczące od 6 do 12 ludzi, natomiast patrolem od 2 do 5
Sekcja - funkcje żołnierzy
    Kolejna kwestia to funkcje żołnierzy w sekcji. Zgodnie z tym co pisze Krzysztof Gebhardt 1)są następujące możliwości:
- Sekcyjny, karabinowy, celowniczy, amunicyjny, liniowy/szperacz,
- Sekcyjny, celowniczy, amunicyjny, 2 liniowych/szperaczy,
- Karabinowy, celowniczy, 3 amunicyjnych.
Mnie osobiści najbardziej przekonuje opcja druga. Oczywiście i szperacze mogli nosić torby z magazynkami do rkm
Sprawa nazewnictwa: liniowi i szperacze. W relacjach występują różnice.
Sekcja - rozmieszczenie żołnierzy na motocyklach
    Nie jest tez jasne rozmieszczenie żołnierzy na motocyklach. Krzysztof Gebhard 1):
1 motocykl: kierowca, szperacz, sekcyjny (w koszu),
2 motocykl: kierowca, szperacz, celowniczy (w koszu),
3 motocykl: kierowca, amunicyjny, (w koszu zapas amunicji).
U Eugeniusza P.Nowaka 2) jest bardziej skomplikowane: sześć sekcji tworzy trzy drużyny. W każdej sekcji jest:
1 motocykl: kierowca, karabinowy (w koszu),
2 motocykl: kierowca, amunicyjny, celowniczy (w koszu),
3 motocykl: kierowca, 2 strzelców, (jeden w koszu).
W co drugim patrolu jest dodatkowo jeden strzelec na pierwszym motocyklu. Może to mieć związek z brakiem jednego patrolu w Dywizjonie Rozpoznawczym 10 BK - motocykli brakło, a kilku żołnierzy zostało. Wydaje mi się jednak, że drużyny, były tworzone na bieżąco, w sposób naturalny, kiedy wysyłano dwa patrole razem.
Braki
    Porucznik Jan Jaroszewicz, dowódca plutonu motocyklowego Dywizjonu Rozpoznawczego 10 BK wspomina w swojej relacji, że brakło podczas mobilizacji 3 kierowców i z tego powodu zmniejszono pluton o jedna sekcję. Może to ma związek ze zwiększeniem niektórych sekcji o jednego strzelca, ale jednocześnie przeczy trzem drużyną w organizacji plutonu.
Patrol reperacyjny
   
Mechanicy z patrolu reperacyjnego mieli motocykl ze skrzynią mieszczącej narzędzia, części i paliwo. Zamiast motocykla mógł być używany samochód, jak na przykład w 10psk. Który z mechaników był kierowcą? Znów relacje są różne. Prawdopodobnie szeregowiec był odpowiedzialny osobiście za motocykl, co nie przeczy, że mogli kierować zamiennie, bo trudno mi sobie wyobrazić, aby mechanik nie był jednocześnie motocyklistą
samochód bagażowy
   
W swej książce Eugeniusz P.Nowak 2) "dodaje" do samochodu barażowego przyczepkę benzynową i jednego żołnierza. Ten stan także wydaje się przepisany z organizacji 10 psk

 

  • 1) Krzysztof Gebhardt: opracowanie własne i korespondencja
  • 2) Eugeniusz P.Nowak, Dywizjon Rozpoznawczy 10 Brygady Kawalerii 1938-1939, Kraków 1999