Batalion czołgów lekkich (7TP) - Kompania techniczno-gospodarcza z 1939

Opracowali: ppłk Krzysztof M.Gaj, Robert Wasilczuk, Marek Gabryszuk1)

dowódca kompanii

dowódca kompanii (jednocześnie oficer techniczny batalionu) - kapitan, pistolet osobisty, busola kierunkowa, lornetka

kierowca samochodu - st.pancerny, kbk wz.98

ordynans osobisty - pancerny, kbk wz.98

pojazd:

  • samochód osobowo-terenowy (PF 508-III Łazik)
dowódca plutonu kierowca ordynans osobisty samochód osobowo-terenowy (na rysunku PF 518/III Łazik)
pluton techniczny
dowódca plutonu

dowódca plutonu - kapitan/porucznik, pistolet osobisty, busola kierunkowa, lornetka

ordynans osobisty - pancerny, kbk wz.98

pdf. sprzętowy - st.sierżant, pistolet wz.35

pom. pdf. sprzętowego - plutonowy, kbk wz.98

pdf. materiałów pędnych - sierżant, pistolet wz.35

środka transportu nie określono - należy przypuszczać, że pdf.sprzętowy do transportu wykorzystywał jeden z samochodów pod części wymienne, podoficer materiałów pędnych - jedną z cystern, a dowódca plutonu i ordynans - według decyzji dowódcy plutonu.

dowódca plutonu podoficer sprzętowy podoficer materiałów pędnych
ordynans osobisty pomocnik podoficera sprzetowego  
warsztaty reperacyjne

2 dowódców warsztatów - mechaników czołgowych - 2 sierżantów, 2 pistolety wz.35

6 mechaników samochodowych - 2 sierżantów, 4 plutonowych, 2 pistolety wz.35, 4 kbk wz.98

2 elektromechaników - plutonowy, kapral, 2 kbk wz.98

2 tokarzy - 2 kaprali, 2 kbk wz.98

2 spawaczy - 2 kaprali, 2 kbk wz.98

2 kowali - 2 st.pancernych, 2 kbk wz.98

2 ślusarzy - 2 st.pancernych, 2 kbk wz.98

3 kierowców - 3 pancernych, 3 kbk wz.98

pojazdy:

  • 2 warsztaty na ciężarówkach (PF 621L)
  • samochód-elektrownia (PF 621L)
  • przyczepa-agregat prądotwórczy EC-1

środka transportu nie określono - na samochodach warsztatach i częściowo na samochodach ciężarowych pod części wymienne (kabiny PF 621L były 3-miejscowe).

dowódca warsztatu - mechanik czołgowy mechanik samochodowy mechanik samochodowy mechanik samochodowy tokarz spawacz kowal ślusarz
dowódca warsztatu - mechanik czołgowy mechanik samochodowy mechanik samochodowy mechanik samochodowy tokarz spawacz kowal ślusarz
elektromechanik elektromechanik
kierowca warsztat kierowca warsztat kierowca elektrownia

Prawdopodobny, ale nie poparty danymi z etatu, to podział warsztatu na trzy zespoły:

  • obsadę dwóch warsztatów, każdy w składzie: dowódca warsztatu, 3 mechaników samochodowych, tokarza, spawacza, kowala, ślusarza i kierowcy z pojazdem warsztatowym
  • obsługę elektrowni: 2 elektromechaników i kierowcę z elektrownią polową

 

Samochód-elektrownia na podwoziu 621L, z obniżonym nadwoziem. Silnik 122B sprzężony z prądnicą prądu stałego 23kW, 115V, tablica rozdzielcza, ładowanie akumulatorów, podręczny warsztat elektrotechniczny, spawarka prądu stałego. Przeznaczenie: zasilanie 2 samochodów-warsztatów, oświetlenie terenu Baonu Pancernego, ładowanie akumulatorów, spawanie elektryczne, zasilanie pompy do mycia sprzętu, warsztat elektrotechniczny.

Agregat EC-1 na przyczepie służył do awaryjnego rozruchu czołgów.

Samochody warsztatowe. Niestety nie udało się ustalić, czy samochody warsztatowe budowane na potrzeby Dowództwa Broni Pancernej otrzymały oficjalne oznaczenia (wzór). Można było przypuszczać, że to samochody warsztatowe wz.38, ale po weryfikacji okazało się, że pojazdy tak oznaczone były budowane na potrzeby artylerii przeciwlotniczej i miały inne wyposażenie. Pojazdy dla broni pancernej prawdopodobnie żadnej odrębnej sygnatury nie otrzymały, dlatego prawidłowe jest ogólne określenie "samochód warsztatowy". Samochód warsztatowy miał specjalnie przystosowane nadwozie: podwyższone burty boczne otwierały się na dół tworząc podest do pracy, dach był z nasmołowanego brezentu. Na skrzyni ładunkowej były zamocowane maszyny, tak ustawione, żeby można je było obsługiwać z pomostów. W skład typowego wyposażenia wchodziły: tokarnia typu "Pionier", szlifierka, wiertarka, szlifierka do zaworów (specjalna), agregat prądotwórczy typu "Mocarz" oraz stół warsztatowy z imadłem i szufladkami z narzędziami. Pewne wątpliwości budzi, czy agregaty "Mocarz" zostały zainstalowane na wszystkich pojazdach warsztatowych. Z dokumentów wynika, że zalecono zainstalowanie tych agregatów, ale o wykonaniu zalecenia brak danych. Sprawa wyposażenia w "Mocarza" warsztatów znajdujących się akurat w etacie 1 i 2 batalionu czołgów jest niejasna. Wątpliwość wynika z obecności w etacie elektrowni polowej.

Inne wyposażenie samochodu-warsztatu nasamochodzie PF 621L to: butla na tlen 6m3 (1,75m3) - 1 szt., butla na acetylen 5kg (1,75m3) - 1 szt., ładownia akumulatorów - 1 egz., tokarka - 1 egz., urządzenie dźwigowe 500kg - 1 egz., wiertarka - 1 egz., szlifierka - 1 egz., kuźnia polowa - 1 kpl., narzędzia blacharskie - 1 kpl., narzędzia stolarskie - 1 kpl., narzędzia tapicerskie - 1 kpl., narzędzia ślusarsko-monterskie - 1 kpl.

pluton gospodarczy

dowódca plutonu - szef kompanii - st.sierżant, pistolet wz.35

pdf. gospodarczy - sierżant, pistolet wz.35

3 szewców - st. pancerny, 2 pancernych, 3 kbk wz.98

3 krawców - 3 pancernych, 3 kbk wz.98, 3 komplety materiału szewsko-krawieckiego (około 18kg każdy) razem z szewcami

kierowca samochodu kancelaryjno-bagażowego - pancerny, kbk wz.98

st.kucharz - st.pancerny, kbk wz.98

3 kucharzy (w tym kucharz stołowni oficerskiej) - 3 pancernych, 3 kbk wz.98

kierowca samochodu przykuchennego - pancerny, kbk wz.98

pojazdy:

  • 2 samochody ciężarowe do 2 ton (PF 621L)
  • kuchnia polowa wz.31/Sam.typ I (o wydajności do 230 porcji jednorazowo)
  • Normatywny zapas żywności na samochodzie przykuchennym: 574 kg (porcja "W", porcja "R" i dodatek "d.w."), w tym: 
    - porcja podstawowa 362,8 kg (chleb żołnierski, suchary, konserwa mięsna, jarzyna twarda, słonina, cebula świeża, cukier, konserwy kawowe i inne)
    - z eksploatacji 147,7 kg (ziemniaki)
    - dowożone 63,3 kg (mięso wołowe)
szef kompanii pdf. gospodarczy szewc szewc szewc krawiec krawiec krawiec
        st.kucharz kucharz kucharz kucharz stołowni oficerskiej
kierowca samochód kancelaryjno-bagażowy kierowca samochód przykuchenny z kuchnią polową
załogi zapasowe

32 żołnierzy załóg zapasowych - sierżant, 2 plutonowy, 4 kaprali, 7 st.pancernych, 18 pancernych, pistolet wz.35, 31 kbk wz.98, 2 ckm wz.30 (do OPL)

2 kierowców samochodów - 2 pancernych, 2 kbk wz.98

pojazdy:

  • 2 samochody ciężarowe do 2 ton (PF 621L)
załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa ckm wz.30
załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa
załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa ckm wz.30
załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa
kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton
tabor

3 kierowców ciągnika - 3 plutonowych, 3 kbk wz.98

3 pomocników kierowców ciągnika - 3 st.pancernych, 3 kbk wz.98

4 kierowców samochodów cystern - 4 pancernych, 4 kbk wz.98

21 kierowców samochodów do 2 ton - 21 pancernych, 21 kbk wz.98

pojazdy:

  • 3 ciągniki gąsienicowe C7P z przyczepami ewakuacyjnymi
  • 4 cysterny lub samochody ciężarowe do 2 ton z beczkami do przewozu paliwa
    (typowe cysterny: PF 621L lub Ursus)
  • 21 samochodów ciężarowych do 2 ton

Spośród 21 samochodów do 2 ton (PF 621L)
1 samochód był przeznaczony pod sprzęt techniczny uzbrojenia i łączności
10 samochodów było przeznaczonych sprzęt techniczny czołgowo-samochodowy
10 samochodów było przeznaczonych do transportu amunicji

kierowca ciągnika pomocnik kierowcy ciągnika kierowca ciągnika pomocnik kierowcy ciągnika kierowca ciągnika pomocnik kierowcy ciągnika
ciągnik C7P z przyczepą ewakuacyjną ciągnik C7P z przyczepą ewakuacyjną ciągnik C7P z przyczepą ewakuacyjną
kierowca kierowca kierowca kierowca
samochód cysterna samochód cysterna samochód cysterna samochód cysterna
kierowca kierowca kierowca kierowca
samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca kierowca kierowca kierowca
samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca kierowca kierowca kierowca
samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca kierowca kierowca kierowca
samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca kierowca kierowca kierowca
samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca
samochód ciężarowy do 2 ton
Razem kompania gospodarcza
Stan osobowy:
oficerów: 2 (kapitan, kapitan/porucznik)
podoficerów: 29 (2 st.sierżantów, 7 sierżantów, 11 plutonowych, 9 kaprali)
szeregowców: 77 (17 st.pancernych, 60 pancernych)
razem: 108
Uzbrojenie: 2 ckm wz.30
97 karabinków wz.98
9 pistoletów wz. 35
2 pistolety osobiste oficerów nie figurowały w etacie i ewidencji kompanii
Wyposażenie: samochód osobowo-terenowy
25 samochodów ciężarowych do 2 ton
4 samochody - cysterny
2 samochody - warsztaty
samochód - elektrownia z agregatem EC-1 na przyczepie
3 ciągniki gąsienicowe C7P z przyczepami ewakuacyjnymi (7-tonowymi)
kuchnia polowa
3 przyczepy paliwowe

 

  • 1) Korespondencja. Zobacz na głównej stronie batalionu.
  • *) rysunki Marek Gabryszuk
  • Dane o wyposażeniu samochodów-warsztatów wg instrukcji: Zestawy materiału pancernego i samochodowego, cz. II (Br. Panc. 4/1937), Warszawa 1937.
  • W przypadku zastosowania typowych cystern na podwoziu PF 621L, miały one następującą charakterystykę: 2 zbiorniki po 900 dm3 na paliwo i 10 kanistrów po 20 dm3 na olej silnikowy. Prócz tego samochód posiadał na wyposażeniu 2 kanistry po 20 dm3 na paliwo i 2 kanistry po 5 dm3 na olej silnikowy na potrzeby własne. 200 dm3 oleju silnikowego dla zaopatrywanych pojazdów przewożonych było w kanistrach. Potrzeba zastosowania kanistrów, a nie np. 1 zbiornika wynikała z tego, że w batalionie stosowano różne oleje silnikowe. Wg należności normatywnej było to: latem - 613 dm3 oleju typ II, 70 dm3 oleju typ III, 176 dm3 oleju typ IV oraz 55 dm3 oleju typ Vs; zimą - 613 dm3 oleju typ I, 246 dm3 oleju typ II oraz 55 dm3 oleju typ IIIs.
  • Przyczepy paliwowe miały możliwość przewożenia paliwa w ilości 600 dm3 (3 beczki po 200 dm3) oraz innych produktów MPS w ilości 100 dm3 (2 beczki po 50 dm3). Pod pojęciem "inne produkty MPS" należy rozumieć: oleje silnikowe oraz oleje przekładniowe (normatywna należność na batalion - 130 dm3) i naftę (normatywna należność na batalion - 277 dm3).