Batalion czołgów lekkich (R 35) - Dowództwo batalionu (etat nr 1)

Opracowali: ppłk Krzysztof M.Gaj, Robert Wasilczuk, Marek Gabryszuk1)

Dowódca batalionu

etat:

  • dowódca batalionu - 1 podpułkownik, 1 pistolet osobisty,
  • kierowca samochodowy - 1 st. pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • ordynans osobisty - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,

pojazd:

  • 1 samochód osobowo-terenowy Laffly S15R.
dowódca batalionu kierowca samochodu ordynans osobisty
  samochód osobowo-terenowy
Poczet dowódcy batalionu

etat:

  • adiutant batalionu -1  kapitan, 1 pistolet osobisty,
  • ordynans osobisty - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • pisarze - 1 sierżant, 1 kapral, 1 pistolet, 1 kbk z bagnetem,
  • of. taktyczny i zwiadu - 1 major/kapitan, 1 pistolet osobisty,
  • ordynans osobisty - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • kierowca samochod.-motocyklowy - 1 st. pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • 3 gońców - 1 plutonowy, 1 kapral, 1 st. pancerny, 3 kbk z bagnetem,
  • 3 kierowców motocykli - 3 pancernych, 3 kbk z bagnetem,

pojazdy:

  • 1 samochód osobowo-terenowy Laffly S15R,
  • 3 motocykle z koszem Sokół 1000 M111.
adiutant batalionu of. taktyczny i zwiadu pisarz pisarz ordynans osobisty ordynans osobisty
kierowca goniec kierowca goniec kierowca goniec kierowca
samochód osobowo-terenowy motocykl motocykl motocykl
Pluton specjalny
dowódca plutonu

etat:

  • dowódca plutonu - 1 porucznik/podporucznik, 1 pistolet osobisty,
  • kierowca - 1 st. pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • ordynans osobisty - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,

pojazd:

  • 1 motocykl z koszem Sokół 1000 M111.
dowódca plutonu kierowca ordynans osobisty motocykl
drużyna regulacji ruchu

etat:

  • dowódca drużyny i 1-go patrolu - 1 plutonowy, 1 pistolet,
  • 2 dowódców patrolu - 2 plutonowych, 2 pistolety ,
  • 3 celowniczych - 2 kaprali, 1 st. pancerny, 3 pistolety, 3 r.k.m. wz. 28,
  • 6 kierowców - 1 st. pancerny, 5 pancernych, 6 kbk z bagnetem,

pojazdy:

  • 6 motocykli z koszem Sokół 1000 M111.
dowódca drużyny i 1 patrolu kierowca dowódca 2 patrolu kierowca dowódca 3 patrolu kierowca
motocykl motocykl motocykl
celowniczy kierowca celowniczy kierowca celowniczy kierowca
motocykl motocykl motocykl

uwagi:

Drużyna dzieliła się na 3 czteroosobowe patrole, każdy w składzie: dowódca, celowniczy rkm, 2 kierowców, 2 motocykle. Dowódca drużyny był jednocześnie dowódcą pierwszego patrolu.

drużyna pioniersko-gazowa

etat:

  • dowódca drużyny - 1 sierżant, 1 pistolet,
  • 2 dowódców patroli - 2 plutonowych, 2 kbk z bagnetem,
  • 2 zastępców dowódców patrolu - 2 kaprali, 2 kbk z bagnetem,
  • 4 pionierów - 2 st. pancernych, 2 pancernych, 4 kbk z bagnetem,
  • 3 kierowców - 3 pancernych, 3 kbk z bagnetem,

pojazdy:

  • 3 samochody ciężarowe o kategorii ładowności do 2 ton.
dowódca drużyny dowódca 1 patrolu zastępca pionier pionier
  dowódca 2 patrolu zastępca pionier pionier
kierowca kierowca kierowca
samochód ciężarowy o ładowności do 2 t (na rysunku FP 621L) samochód ciężarowy o ładowności do 2 t (na rysunku FP 621L) samochód ciężarowy o ładowności do 2 t (na rysunku FP 621L)
drużyna łączności

etat:

  • dowódca drużyny - st. sierżant, pistolet wz.35
  • kierowca - pancerny, kbk wz.98
  • pdf. sprzętowy - radiomechanik - plutonowy, pistolet wz.35, sprzęt do reperacji i sprzęt stacyjny

pojazd:

  • motocykl Sokół 1000 M111
dowódca drużyny kierowca pdf. sprzętowy motocykl
patrol radiokorespondencyjny

etat:

  • dowódca patrolu - 1 plutonowy, 1 pistolet,
  • 2 radiotelegrafistów - 1 st. pancerny, 1 pancerny, 2 kbk z bagnetem
  • stacyjny - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • prądnicowy - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • kierowca - pancerny, kbk z bagnetem,

pojazd:

  • 1 samochód radio (pojazd typowy - PF 618 z radiostacją N-1/s).
dowódca patrolu radiotelegrafista radiotelegrafista stacyjny prądnicowy kierowcaa PF 618 N-1/s

Samochód radio pozyskano z nadwyżki sprzętowej 10 BK. W etacie typu pojazdu i radiostacji nie określono, jednak ze względu na liczebność patrolu i jednostkę, z której otrzymano pojazd, należy wykluczyć inne typy sprzętu.

1-wszy patrol telefoniczny

etat:

  • dowódca patrolu - 1 kapral, 1 kbk z bagnetem,
  • telefoniści - 2 pancernych, 2 kbk z bagnetem,
  • kierowca - 1 st. pancerny, 1 kbk z bagnetem,

pojazd:

  • 1 samochód specjalny PF 508/518 – telefoniczny z przyczepą.
dowódca patrolu tyczkowy kablowy kierowca PF 508/518 z przyczepką

UWAGA:

Na rysunku przedstawiony pojazd etatowy, w rzeczywistości – zobacz rekonstrukcję etatu zmodyfikowanego przez mjr Łuckiego.

2-gi patrol telefoniczny jak 1-wszy
3-ci patrol telefoniczny jak 1-wszy
4-ty patrol telefoniczny jak 1-wszy
Pluton obrony przeciwlotniczej
dowódca

etat:

  • dowódca plutonu - 1 porucznik/podporucznik, 1 pistolet osobisty,
  • kierowca - 1 st. pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • ordynans osobisty - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,

pojazd:

  • 1 motocykl z koszem Sokół 1000 M111.
dowódca plutonu kierowca ordynans osobisty motocykl
1-wszy karabin

etat:

  • karabinowy - 1 plutonowy, 1 kbk bagnetem,
  • celowniczy - 1 st. pancerny, 1 pistolet, 1 c.k.m. wz.30,
  • taśmowy - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • kierowca - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,,

pojazd:

  • samochód ciężarowy o ładowności do 1 tony
    w rzeczywistości – zobacz rekonstrukcję etatu zmodyfikowanego przez mjr Łuckiego
karabinowy celowniczy taśmowy kierowca PF 618
2-gi karabin

etat:

  • karabinowy - 1 kapral, 1 kbk z bagnetem,
  • celowniczy - 1 st. pancerny, 1 pistolet, 1 c.k.m. wz.30,
  • taśmowy - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • kierowca - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,

pojazd:

  • etat: 1 samochód ciężarowy o kategorii ładowności do 1 tony; w rzeczywistości – zobacz rekonstrukcję etatu zmodyfikowanego przez mjr Łuckiego.
karabinowy celowniczy taśmowy kierowca PF 618
3-ci karabin jak 2-gi
4-ty karabin jak 2-gi
Organa kwatermistrzowskie

etat:

  • oficer pieniężno-materiałowy - 1 kapitan/porucznik, 1 pistolet osobisty,
  • ordynans osobisty - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • kierowca samochodu osobowego - 1 st. pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • pdf. rachunkowo-materiałowy - 1 sierżant, 1 pistolet,
  • pdf. rachunkowo-pieniężny - 1 sierżant, 1 pistolet,
  • pdf. żywnościowy - 1 sierżant, 1 pistolet,
  • pomocnik podoficera żywn. - 1 kapral, 1 pistolet,
  • pdf. broni i gazowy-rusznikarz - 1 st. sierżant, 1 pistolet,
  • puszkarz - 1 sierżant, 1 pistolet,
  • pisarze - 1 st. pancerny, 1 pancerny, 2 kbk z bagnetem,
  • kierowca ciężarówki - 1 pancerny, 1 kbk z bagnetem,
  • lekarz batalionu - 1 kapitan/porucznik, prawdopodobnie nie uzbrojony,
  • ordynans osobisty - 1 pancerny, 1 bagnet
  • podoficer sanitarny - dowódca patrolu - 1 sierżant, 1 bagnet,
  • 3 sanitariuszy - 1 kapral, 1 st. pancerny, 1 pancerny, 3 bagnety,
  • kierowca sanitarki - 1 st. pancerny, 1 kbk z bagnetem,

pojazdy:

  • 1 samochód osobowo-terenowy (prawdopodobnie PF 518 Łazik),
  • 1 samochód ciężarowy o kategorii ładowności do 2 ton,
  • 1 ambulans sanitarny.
oficer pieniężno-materiałowy ordynans osobisty
  rachunkowo-materiałowy pdf. rachunkowo-pieniężny pdf. żywnościowy pomocnik podoficera żywn. pdf. broni i gazowy-rusznikarz puszkarz pisarz pisarz
lekarz batalionu ordynans osobisty podoficer sanitarny - dowódca patrolu sanitariusz sanitariusz sanitariusz
kierowca samochód osobowo-terenowy kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca ambulans sanitarny

uwagi:

W podanym etacie nie wyszczególniono żadnego podziału wewnętrznego kwatermistrzostwa. Jednak z nazw stanowiska można wnioskować, że taki podział istniał. Płatnik, kierowca samoch.-mot., ordynans-osobisty, podoficer rachunkowo-materiałowy, podoficer rachunkowo-pieniężny, pisarze stanowili jeden zespół. Pod ten zespół podlegały dwa kolejne: służba żywnościowa baonu - podoficer żywnościowy, pomocnik podoficera żywnościowego i kierowca samochodowy oraz służba uzbrojenia - podoficer broni i gazowy-rusznikarz, puszkarz i kierowca samochodowy (z taboru). Prócz tego można tu wyodrębnić służbę sanitarną w składzie: lekarz, podoficer sanitarny, kierowca samoch.-mot., ordynans-osobisty i patrol sanitarny (d-ca patrolu, 2 sanitariuszy).

21 batalion czołgów lekkich miał w etacie jednego sanitariusza więcej niż 1 i 2 batalion czołgów (7TP).

Uwaga do etatu – Służba Zdrowia Batalionu

Niestety założenia systemu funkcjonowania służby sanitarnej w broni pancernej są na tyle słabo opisane, że szczegółów należy się tylko domyślać. Ogólny system funkcjonowania służby zdrowia w WP, polegał na tym, że ewakuację rannych przeprowadzano „na siebie”, tzn. patrole sanitarne na szczeblu kompanii ewakuowały rannych z pola walki (tych, którzy byli niezdolni do samodzielnego wycofania się na tyły), na noszach do tzw. „gniazd rannych”, organizowanych na tyłach kompanii.

Po udzieleniu pierwszej pomocy (założeniu opatrunku osobistego) i wstępnej selekcji, ranni wymagający dalszej pomocy byli transportowani do batalionowych punktów opatrunkowych (BPO). Lekko ranni – do punktów tych udawali się samodzielnie, zabierając ze sobą karabin i 5 nabojów, ciężej ranni - na noszach przez kompanij­ny patrol sanitarny, za pomocą środków transportowych służby zdrowia lub powracającego, pustego transportu zaopatrzeniowego.

BPO był rozwijany przez lekarza batalionu. W punkcie tym lekarz batalionu miał do dyspozycji podoficera sanitarnego i patrol sanitarny. O miejscu rozwinięcia batalionowego punktu opatrunkowego powiadamiano wszystkie pododdziały, naczelnego lekarza pułku i szefa sanitarnego dywizji.

Lekarz przeprowadzał podstawowe czynności medyczne i proste zabiegi chirurgiczne, określane ogólnie, jako „zaopatrywanie rannych”. Przez zaopatrywanie rannych należy rozumieć oczyszczanie ran, usuwanie ciał obcych i odłamków kości, podwiązywanie naczyń krwionośnych, a także

dokonywanie amputacji, jeśli trzeba było „dokończyć” np. po odłamku. Po „zaopatrzeniu” lekarz dokonywał kolejnej selekcji. Ranni wymagający ewakuacji do szpitali polowych kierowani byli do tzw. „stacji wozów” (sanitarnych), którą organizował w bezpośredniej bliskości BPO oddział sanitarny związku taktycznego. W tym momencie rola służb batalionu się kończyła.

Specyfika broni pancernej powodowała, że już na pierwszy rzut oka widoczne są pewne odstępstwa od ogólnie przyjętych zasad. Po pierwsze nie ma rozwiniętej służby sanitarnej w kompaniach czołgów. Jest to z jednej strony zaskakujące, z drugiej warto zauważyć, że bezpośrednio walczą na linii tylko załogi czołgów, czyli w sumie 147 ludzi, to jest mniej niż walczących w standardowej kompani piechoty.

Zgodnie z „Regulaminem Broni Pancernej” (Punkt 197. Ewakuacja rannych i opieka lekarska):
„Opiekę lekarską zapewnia lekarz batalionu. Rannych na polu walki przekazują jednostki czołgów zasadniczo współdziałającym lub napotkanym oddziałom broni pieszych lub konnych; w wy­jątkowych wypadkach mogą ewakuować swych rannych do najbliższych punktów opatrunkowych piechoty.

Pusty tabor batalionu czołgów należy wykorzy­stać do ewakuacji rannych z pola walki. Do ewakuacji rannych i chorych lekarz batalio­nu dysponuje patrolem sanitarnym i samochodem sanitarnym.”

Razem dowództwo batalionu
Stan osobowy:
oficerów: 7 (1 podpułkownik, 1 major/kapitan, 1 kapitan, 2 kapitanów/poruczników, 2 por./podporuczników)
podoficerów: 33 (2 st. sierżantów, 7 sierżantów, 9 plutonowych, 15 kaprali)
szeregowców: 66 (22 st. pancernych, 44 pancernych)
razem: 106
Uzbrojenie: 4 c.k.m. wz.30,
3 r.k.m. wz.28,
73 karabinki z bagnetem,
21 pistoletów,
26 bagnetów,
4 pistolety osobiste oficerów nie figurowały w etacie i ewidencji kompanii.
Wyposażenie: 3 samochody osobowo-terenowe,

8 samochodów ciężarowych kategorii ładowności „do 1 tony”,

4 samochody ciężarowe kategorii ładowności „do 2 ton”,

1 samochód radio PF 618,

1 ambulans sanitarny,

12 motocykli z koszem.

 

  • 1) korespondencja
  • *) rysunki Marek Gabryszuk