Batalion czołgów lekkich (R 35) - Próba rekonstrukcji

Opracował: Marek Gabryszuk i Robert Wasilczuk 1)

Dowódca batalionu Kompania techniczno-gospodarcza Kompania czołgów

 

Etat
pododdział stan osobowy: uzbrojenie:
of. pdf. szer. razem pist. of. czołg R-35 ckm wz.30 rkm wz.28 kbk wz.98 pist. wz.35
dowódctwo batalionu 7 33 66 106 6   4 3 73 21
kompania techniczno-gospodarcza 3 61 75 139 3 6 2   93 43
I kompania czołgów 6 39 48 93 6 13     58 29
II kompania czołgów 6 39 48 93 6 13     58 29
III kompania czołgów 6 39 48 93 6 13     58 29
razem 28 211 285 524 27 45 6 3 340 151
Oficerowie: 1 podpułkownik, 1 major/kapitan, 5 kapitanów, 4 kapitan/porucznik, 17 porucznik/podporucznik
Podoficerowie: 7 st. sierżantów, 34 sierżantów, 71 plutonowych, 99 kaprali
Szeregowcy: 56 st. pancernych, 229 pancernych
Historia wyposażenia w pojazdy

Zakup czołgów R 35 pociągnął za sobą liczne komplikacje w zakresie wyposażenia w należny sprzęt mechaniczny. Okazało się, że Dowództwo Broni Pancernych nie było w stanie wyposażyć batalionu w należny mu materiał samochodowy.

Pułkownik Kapciuk (autor etatu baonu czołgów) w raporcie do gen. bryg. S. Kozickiego, załączył do etatu następującą tabelę:

L.p. pojazdy ilość sposób pokrycia
1. Samochód osobowo-terenowy 5 Zakupiony we Francji
2. Łazik 508/518 2 Z wyposażenia skreślonych kompanii czołgów rozpoznawczych
3. Samoch. 508/518 spec.
a) telefonicznych
b) pod ckm
4
4
brak 4
brak 4
4. Samochód ciężarowy Berliet 22 Z zasobów Br..Panc. użytku bież.
5. Samochód ciężarowy 621 L 13 Z wyposażenia skreślonych kompanii czołgów rozpoznawczych
6. Samochód ciężarowy wz.34 6 Ewentualnie ze skreślonych samochodów z wyposażenia pociągów pancernych
7. Samochód radio 1 Ewentualnie z nadwyżek 10 BK
8. Samochód sanitarny 1 brak 1
9. Samochód warsztat 2 Zakupiony we Francji
10. Samochód cysterna 4 Suroguję samoch. Berliet z beczkami z zapasu komp. Renault wz.17
11. Ciągniki C7P 4 brak 4
12. Kuchnie 4 2 z zapasów skreślonych kompanii czołgów rozpoznawczych
2 brak
13. Przyczepki benzynowe 21 3 z zapasu skreślonych kompanii czołgów rozpoznawczych
18 brak
14. Przyczepki do przewożenia czołgów 3 brak 3
15. Przyczepki telefoniczne 4 brak 4
16. Przyczepka pod kran 1 brak 1
17. Motocykle z wózkiem 28 16 z zapasów skreślonych kompanii czołgów rozpoznawczych
12 brak

Jak widać, pod koniec lipca nie było możliwości pełnego wyposażenia baonu w pojazdy.

Tabela obnaża mizerię sprzętową Broni Pancernej. Konieczność zastosowania leciwych Berlietów CBA, czy zakup łazików za granicą, a także rozwiązanie trzech kompanii czołgów rozpoznawczych (21, 22, 23) żeby pokryć braki jest najlepszym tego dowodem. Pojazdy opisane w tabeli jako „brak”, uzupełnione były w następujące sposoby:

Wiadomo, że np. brakujące ciągniki C7P, w ilości 4 sztuk dostarczono w sierpniu do 12 baonu pancernego w Łucku z Głównej Składnicy Broni Pancernej.

Samochodów ciężarowych terenowych wz.34 ostatecznie do baonu nie wcielono. Zamiast nich użyto Pragi RV.

Według relacji dowódcy 21 baonu czołgów lekkich, mjr Łuckiego: „niedobory sprzętowe zostały uzupełnione po wymarszu z koszar, z zapasów Okręgu Korpusu II”. Niedobory zostały uzupełnione ze znaczną nadwyżką, ponieważ według spisu z IX.39 granicę przekroczyły:

  • 2 ciągniki C7P
  • 1 sam. Ursus
  • 5 sam. Praga RV
  • 8 sam. ciężarowych Chevloret
  • 28 sam. ciężarowych Polski Fiat
  • 2 sam. Berliet CBA
  • 1 sam. sanitarny Polski Fiat
  • 1 sam. z radiostacją Polski Fiat
  • 1 sam. warsztatowy Polski Fiat
  • 1 sam. warsztatowy Renault
  • 1 sam. warsztatowy Latil
  • 5 sam. terenowych Laffly
  • 1 "łazik" Polski Fiat 518
  • 1 "łazik" Polski Fiat
  • 1 sam. osobowy Buick
  • 5 motocykli Sokół 1000 M111
  • 1 motocykl Sokół 600 RT

Przy czym warto zwrócić uwagę na niewielką liczbę motocykli, które zdano Rumunom. Być może zapotrzebowania na motocykle nie udało się uzupełnić, zamiast nich używano samochodów.

W etacie nie wszystkie pojazdy są określone w/g typu. Niektóre mają określoną tylko kategorię.
samochód osobowo-terenowy

Polski Fiat 508/III Łazik - czteroosobowy

Polski Fiat 518 Łazik - pięcioosobowy/siedmioosobowy

Laffly S15R - sześcioosobowy (używany tylko w 21 bczl - w WP w ilości 5 egzemplarzy)

PF 518/III Łazik PF 518/III Łazik Laffly S15R
samochód ciężarowy do 1 tony

Polski Fiat 618

Chevrolet 112

PF 618 Chevrolet 112
samochód ciężarowy do 2 ton

Polski Fiat 621L

Ursus A

FP 621L Ursus A
samochód ciężarowy do 3 ton

Berliet CBA

Chevrolet 157

Berliet CBA Chevrolet 157

Oryginalny etat nie przewidywał pojazdów tej kategorii w wyposażeniu baonu. Braki w sprzęcie typowym wymusiły zastosowanie ciężarówek o większej ładowności

cysterny – w praktyce cysterny były zastępowane samochodami ciężarowymi ze specjalnym stelażem na beczki. Takie samochody przedstawione są na rysunku

Polski Fiat 621L

Ursus A

Berliet CBA

FP 621L Ursus A Berliet CBA
Broń osobista oficerów

Broń krótka oficerów nie figurowała w etacie batalionu. Oficerowie zawodowi byli zobowiązani do posiadania pistoletów własnych. Jeśli chodzi o oficerów rezerwy - prawdopodobnie indywidualnie przydzielano im należny ekwipunek, i dopiero po wyposażeniu we wszystkie należności kierowano na stanowisko służbowe.

 

  • 1) korespondencja
  • *) rysunki Marek Gabryszuk