Pułk kawalerii - 1936 - Pluton łączności (etat nr 3)



Autorzy: Marek Gabryszuk, Krzysztof Gebhardt, Robert Wasilczuk, Juliusz S. Tym.
Opracowanie na podstawie L.dz.20/mob.36

Z etatem plutonu łączności pułku kawalerii wiąże się bardzo wiele niejasności. Pierwotny maszynopis został pokreślony licznymi poprawkami odręcznymi, przez co jest słabo czytelny. Daty wniesienia poprawek nie są znane. Nie wiadomo nawet, czy wszystkie doczekały się oficjalnego zatwierdzenia. Prawdopodobnie skreślenia i odręczne zapisy były wnoszone stopniowo i kilkakrotnie. Godne uwagi, że w poprawkach odręcznych też pojawiają się błędy.

Próba wyjaśnienia zapisanych zmian to pierwszy powód, dla którego komentarze i uwagi do plutonu łączności są dużo szersze niż w przypadku pozostałych etatów. Drugim powodem jest konieczność odpowiedniego naświetlenia roli i zadań plutonu, jakim było budowanie i zabezpieczanie sieci łączności w pułku. W tym celu komentarz został wzbogacony o wykaz sprzętu łączności, nieopisany w arkuszu, oraz ogólne założenia zasad organizacji łączności w pułku kawalerii, które wiązały projektodawców etatu. Dzięki tym dodatkowym uwagom czytelnik uniknie złapania się w pułapkę porównywania pododdziału łączności do jednostek liniowych, gdzie istotna jest liczba szabel, bagnetów, czy karabinów maszynowych.

Łączność ma kapitalne znaczenie dla efektywności działań bojowych. Niestety szczegóły funkcjonowania i organizacji łączności kawalerii są mało znane. Na łamach "Przeglądu Wojskowo-Technicznego" problematyce łączności w kawalerii poświęcono zaledwie kilka artykułów pisanych zarówno przez oficerów łączności, jak i kawalerii (m. in. Emil Gruszecki). W „Przeglądzie Kawaleryjskim”, tematyce łączności w kawalerii w ciągu 15 lat poświęcono kilkanaście artykułów autorstwa 8 oficerów. Ze względu na bardzo skąpą bazę źródłową rekonstrukcja wielu aspektów, które pozwalają wyjaśnić, dlaczego pluton łączności miał skład i organizację jak przedstawiony poniżej, okazała się stosunkowo trudna. Jednocześnie ze względu na złożoność zagadnienia w opracowaniu przedstawiono jedynie wybrane fragmenty „Instrukcji użycia i działania łączności w kawalerii” Zobacz

Powyższa instrukcja została wprowadzona w 1934 roku, ale obowiązywała aż do wybuchu wojny. Wprowadzenie nowego sprzętu łączności spowodowało, że zasady jego użycia normowały instrukcje odnoszące się do sprzętu, czyli instrukcje techniczne, a nie taktyczne. Przykładem jest przydzielenie po 1936 roku nowego typu radiostacji, jako organicznych środków łączności pułków kawalerii, co w żaden sposób nie wpłynęło na treść zacytowanego powyżej punktu 43.

1. Dowódca plutonu

etat:

  • Dowódca plutonu - porucznik/podporucznik, pistolet osobisty , szabla osobista, koń W
  • Zastępca dowódcy - wachmistrz, pistolet, szabla, koń W
  • Luzak - ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Ordynana osobisty - ułan, kbk z bagnetem
Dowódca plutonu Zastępca  dowódcy Luzak Ordynans
2. Drużyna specjalna

etat:

  • Dowódca drużyny - plutonowy, kbk z bagnetem, szabla, koń W
Dowódca drużyny
1-wszy patrol łączności z lotnikiem

etat:

  • Dowódca patrolu – kapral, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Sygnalista – ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Płachtowy – ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Koniowód – ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
Dowódca patrolu sygnalista płachtowy koniowód

uwaga:

Pierwotnie projekt zakładał jeden patrol konny patrol łączności z lotnikiem, choć pluton miał dwa zestawy do łącznosci.

2-gi patrol łączności z lotnikiem

etat:

  • Dowódca patrolu – kapral, kbk z bagnetem, (na taczance)
  • Sygnalista – ułan, kbk z bagnetem, (na taczance)
  • Płachtowy – ułan, kbk z bagnetem, (na taczance)
  • Woźnica – ułan, kbk z bagnetem, taczanka, 3 konie T

uwaga:

    Typu taczanki nie określono.

Dowódca patrolu radiotelegrafista prądnicowy taczanka łącznosci z lotnikiem

uwagi:

  • Patrol dopisany, jako odręczna poprawka. Wszyscy funkcyjni zostali umieszczeni na taczance.
  • Wszystkim funkcyjnym patrolu naliczono szable (!). W opisie powyżej nie figurują, gdyż była to ewidentna pomyłka.

 

1-wszy patrol radio-korespondencyjny

etat:

  • Dowódca patrolu – plutonowy, pistolet skarbowy, szabla, koń W
  • 2 radiotelegrafistów – st. ułan, ułan, 2 kbk z bagnetem, (na taczance)
  • Prądnicowy – ułan, kbk z bagnetem, (na taczance)
  • Woźnica – ułan, kbk z bagnetem, taczanka radiowa pod radiostację N-1/t zaprzężona w 3 konie T

uwaga:

  • zobacz szyk na końcu strony
Dowódca patrolu radiotelegrafista radiotelegrafista prądnicowy taczanka radiowa pod radiostację N-1/t

uwaga:

Początkowo w etacie figurował patrol w składzie 4-osobowym i bez konia W. Pierwotny skład został jednak skreślony i w poprawkach odręcznych zamieniony na taki jak wyżej narysowany. Przyczyną zmian mogła być niedostateczna wiedza projektodawcy etatu o parametrach radiostacji N-1, gdyż był to sprzęt dopiero w fazie prób. Wydaje się też bardzo prawdopodobne, że w 1936 roku w ogóle nie rozstrzygnięto, na jakiego typu taczance zabudować radiostację N-1. Dość przypomnieć, że jedyną powszechnie znaną taczanką pod radiostację N-1 jest wóz radiowy wz.39, czyli pojazd, który powstał dopiero w trzy lata później i w dodatku w liczbie zaledwie dwóch (!) egzemplarzy. Z tego powodu rysunek taczanki pod radiostację N-1/t jest czystą hipotezą – przedstawia hybrydę taczanki wz.36 z tylnym półwoziem przedstawiającym rozkład miejsc jak w taczance wz.39.

 

2-gi patrol radio-korespondencyjny

etat:

  • Dowódca patrolu – kapral, pistolet skarbowy, szabla, koń W
  • 2 radiotelegrafistów – st. ułan, ułan, 2 kbk z bagnetem, (na taczance)
  • Prądnicowy – ułan, kbk z bagnetem, (na taczance)
  • Woźnica – ułan, kbk z bagnetem, taczanka radiowa pod radiostację N-1/t zaprzężona w 3 konie T

uwagi jak w 1-wszym patrolu

 

Dowódca patrolu radiotelegrafista radiotelegrafista prądnicowy taczanka radiowa pod radiostację N-1/t
gońcy

etat:

  • 2 gońców motocyklowych  – 2 st. ułanów, 2 pistolety, 2 lekkie motocykle solo
  • 4 gońców rowerowych – 4 ułanów, 4 kbk z bagnetem, 4 rowery
goniec motocyklowy motocykl solo goniec motocyklowy motocykl solo
 Goniec  Goniec  Goniec  Goniec
3. Patrole telefoniczne
1-wszy patrol telefoniczny na taczance

etat: 

  • Dowódca patrolu - kapral, pistolet, szabla, koń W
  • Tyczkowy – st. ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Kablowy – ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Koniowód – ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Zwijakowy – ułan, kbk z bagnetem, (na tylnym półwoziu taczanki
  • Woźnica – ułan, kbk z bagnetem, wóz specjalny kawaleryjski wz.36 pod sprzęt telefoniczny i personel (taczanka telefoniczna) zaprzęgnięty, 3 konie T

wyposażenie:  (w/g instrukcji ładowania juków i pojazdów w kawalerii z 1937 )

  • łącznica telefoniczna na 6 połączeń (ŁP-6)
  • 2 aparaty telefoniczne
  • 12 bębnów kabla telefonicznego po 750 m każdy
  • 2 zwijaki do kabla
  • zwijak wozowy
  • sprzęt oświetleniowy
  • torba narzędziowa

uwaga:

  • zobacz szyk marszowy na dole strony
dowódca patrolu tyczkowy kablowy koniowód zwijakowy tacznaka telefoniczna

uwaga:

Jeden z patroli pełnił rolę "obsługi centrali telefonicznej".

2-gi patrol telefoniczny na taczance jak 1-wszy (z wyjątkiem obsługi centrali)
1-wszy patrol telefoniczny na jukach

etat: 

  • Dowódca patrolu - kapral, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Tyczkowy – st. ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • Kablowy – ułan, kbk z bagnetem, szabla, koń W
  • 2 koniowodów – 2 ułanów, 2 kbk z bagnetem, szabla, koń W + koń W  pod juk nna sprzęt telefoniczny

wyposażenie:  (w/g instrukcji ładowania juków i pojazdów w kawalerii z 1937 )

  • 2 aparaty telefoniczne
  • 4 bębny kabla telefonicznego po 750 m każdy
  • 2 zwijaki do kabla
  • torba narzędziowa

uwaga:

  • zobacz szyk marszowy na dole strony
dowódca patrolu tyczkowy kablowy koniowód koniowód z koniem jucznym
2-gi patrol telefoniczny na jukach jak 1-wszy
wóz sprzętowy

etat: 

  • Woźnica -  ułan, kbk z bagnetem, wóz taborowy parokonny pod sprzęt łączności, 2 konie T

na wozie:

  • 12 bębnów kabla polowego
  • narzędzia do linii stałych
  • zestaw mechaniczno-telefoniczny
  • komplet zestawu nr 1 sprzętu oświetleniowego
  • 2 komplety zestawu nr 4 sprzętu oświetleniowego
  • 3 zestawy rakiet sygnalizacyjnych
  • części zamienne do motocykli i rowerów
  • wazelinę techniczną, olej F2-75, smary
  • szmaty i pakuły.

 

Wóz sprzetowy
Razem pluton łączności
Stan osobowy:
oficerów: 1 (porucznik/podporucznik)
podoficerów: 10 (wachmistrz, 2 plutonowych, 7 kaprali)
szeregowców: 41 (6 st. ułanów, 35 ułanów)
razem: 52 a)
Uzbrojenie:

44 b) karabinki z bagnetem
7 pistoletów skarbowych

27 c) szabel
pistolet oficera nie figurował w etacie i ewidencji szwadronu
szabla oficera nie figurowała w etacie i ewidencji szwadronu

Konie: 30 d) koni wierzchowych (W)
17 koni pociągowych taborowych
razem 47 koni
Tabor:

2 taczanki telefoniczne trzykonne

taczanka patrolu łączności z lotnikiem trzykonna

2 taczanki radiowe trzykonne

razem 5 taczanek

wóz taborowy parokonny

a) w oryginalnym podliczeniu było 50 ludzi - do stanu nie wliczono dwóch ułanów z patroli radio.

b) uwaga w oryginalnym podliczeniu plutonu nie uwzględniono prawidłowego składu patroli radio i dlatego wpisano na stan 42 kbk z bagnetem

c) w oryginalnym podliczeniu plutonu figuruje 28 szabel - nie uwzględniono prawidłowego składu patroli radio i dlatego nie dodano dwóch szabel dowódców patroli, oraz szabli luzaka dowódcy plutonu. Za to w poprawkach odręcznych do etatu naliczono błędnie (!) 4 dodatkowe szable patrolowi łączności z lotnikiem na taczance.

d) w oryginalnym podliczeniu było 28 koni – nie uwzględniono koni dowódców patroli radio.

Szyk
     Dowódca patrolu                       
 taczanka  radiowa pod radiostację N-1/t

Szyk marszowy patrolu radio-korespondencyjnego

Obsługa radiostacji:

Radiostacja mogła pracować na postoju i w marszu. Radiotelegrafiści zajmowali miejsca na tylnym półwoziu, przy nadajniku-odbiorniku na tylnej ławce. Z przodu półwozia, po lewej siedział prądnicowy, prawe siedzenie było wolne – dzięki temu w razie potrzeby oficer mógł się przysiąść i prowadzić rozmowę osobiście, także w czasie marszu. Dowódca patrolu był łącznikiem pomiędzy obsługą radiostacji a oficerem łączności – przekazywał meldunki i dlatego poruszał się konno.

 
 

Szyk marszowy patrolu telefonicznego na taczance

   dowódca patrolu  
tacznaka telefoniczna
kablowy koniowód tyczkowy  
tyczkowy koniowód   dowódca patrolu
kablowy koniowód z koniem jucznym

Szyk marszowy patrolu telefonicznego na jukach