Pułk piechoty - Kompania przeciwpancerna - stan rzeczywisty z 1939

Na podstawie etatu nr 9 i rekonstrukcji T.Kryska-Karskiego. Autor Marek Gabryszuk i Robert Wasilczuk1)

Prawdopodobny stan kompanii przy 9 działonach

Rekonstrukcja kompanii dziewięciodziałonowej, o składzie trzech plutonów jest umieszczona na niniejszej podstronie, ponieważ taki skład jest powszechnie uznawany za obowiązujący w 1939 roku. O tym, że faktyczne stany odbiegały od oficjalnie zatwierdzonych etatów napisano na podstronie etatu nr 9.

Po zapoznaniu się z dokumentami, wiemy, że stan ogólny kompanii podany przez Karskiego można w łatwy sposób uzyskać po skreśleniu z etatu kompanii typ I plutonu nr IV, oraz jednego wozaka z wozem amunicyjnym. Otrzymany stan: 124 ludzi, 39 koni i 9 dział, będzie się zgadzać.

Jednocześnie, należy zaznaczyć, że redukcja plutonu nr IV powinna pociągnąć za sobą nie tylko skasowanie z etatu jednego wozu amunicyjnego, z woźnicą, ale także jednego gońca z pocztu dowódcy. Problem w tym, że prawo do modyfikacji etatów mieli oficerowie mobilizacyjni w poszczególnych pułkach, i tylko od nich zależało, czy zauważyli, że wobec braku trzech dział i kasacji jednego plutonu nie jest potrzebny jeden wóz amunicyjny, oraz jeden goniec. W wyniku tego mogły być cztery różne kombinacje: skasowano oba etaty (123 ludzi w kompanii), lub skasowano gońca i zostawiano woźnicę (124 ludzi w kompanii), lub pozostawiono gońca i skasowano woźnicę (124 ludzi w kompanii), lub pozostawiono oba etaty (125 ludzi w kompanii).

O 123 ludziach w kompanii wspomina Krzysztof Gebhardt. Rekonstrukcja kompani o takim stanie osobowym jest przedstawiona poniżej.

 

1. Dowództwo kompanii

etat:

  • dowódca kompanii - kapitan, pistolet osobisty, koń wierzchowy
  • ordynans osobisty - strzelec, kbk wz.29
  • luzak - strzelec, kbk wz.29
dowódca kompani ordynans osobisty luzak
2. Poczet dowódcy
obserwatorzy

etat:

  • dowódca pocztu - pdf. obserwator - plutonowy, kbk wz.29
  • 2 obserwatorów - 2 kaprali, 2 kbk wz.29
pdf. obserwator obserwator obserwator
gońcy

etat:

  • 3 gońców - 3 strzelców, 3 kbk wz.29, 3 rowery
goniec goniec goniec

Zobacz wariant - gońcy na motocyklach - na dole strony

patrol sanitarny

etat:

  • pdf. sanitarny - kapral, bagnet, torba sanitarna pdf.
  • 2 noszowych - 2 strzelców, 2 bagnety, 2 torby sanitarne noszowych, nosze z wyposażeniem
patrol sanitarny
obsługa zapasowe

etat:

  • obsługa zapasowe - kapral, 3 st.strzelców, 2 strzelców, 6 kbk wz.29
załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa załoga zapasowa
3. Plutony
1-wszy pluton armat przeciwpancernych
poczet dowódcy

etat:

  • dowódca plutonu - porucznik/podporucznik, pistolet osobisty
  • ordynans osobisty - strzelec, kbk wz.29
  • zastępca dowódcy plutonu - sierżant, pistolet
  • obserwator - kapral, kbk wz.29
  • goniec - strzelec, kbk wz.29
dowódca plutonu zastępca dowódcy plutonu obserwator goniec ordynans osobisty
1-wszy działon przeciwpancerny

etat:

  • dowódca działonu - plutonowy, kbk wz.29
  • celowniczy - st. strzelec, kbk wz.29, armata ppanc. wz.36
  • ładowniczy - strzelec, kbk wz.29
  • 4 amunicyjnych - 4 strzelców, 4 kbk wz.29
  • woźnica - strzelec, kbk wz.29, 2 konie taborowe-pociągowe do armaty ppanc.
dowódca działonu
celowniczy ładowniczy amunicyjny
amunicyjny amunicyjny amunicyjny
armata ppanc. wz.36
2-gi działon

etat:

  • dowódca działonu - kapral, kbk wz.29
  • celowniczy - st. strzelec, kbk wz.29, armata ppanc. wz.36
  • ładowniczy - strzelec, kbk wz.29
  • 4 amunicyjnych - 4 strzelców, 4 kbk wz.29
  • woźnica - strzelec, kbk wz.29, 2 konie taborowe-pociągowe do armaty ppanc.
dowódca działonu
celowniczy ładowniczy amunicyjny
amunicyjny amunicyjny amunicyjny
armata ppanc. wz.36
3-ci działon jak 2-gi
2-gi pluton jak 1-wszy
3-ci pluton jak 1-wszy
4. Drużyna gospodarcza

etat:

  • sierżant-szef - st.sierżant, pistolet
  • pdf. broni i gaz. - plutonowy, kbk wz.29
  • puszkarz - plutonowy, kbk wz.29
  • 5 woźniców - 5 strzelców, 5 kbk wz.29, 10 koni taborowo-pociągowych, 5 wozów amunicyjnych
  • pdf. gospodarczy - plutonowy, kbk wz.29
  • rymarz - strzelec, kbk wz.29
  • szewc - strzelec, kbk wz.29
  • 2 kucharzy - st.strzelec, strzelec, 2 kbk wz.29
  • woźnica, jezdny - 2 strzeleców, 2 kbk wz.29, 4 konie taborowe-pociągowe, kuchnia polowa
  • woźnica - strzelec, kbk wz.29, 2 konie taborowe-pociągowe, wóz bagażowy
  • woźnica - strzelec, kbk wz.29, 2 konie taborowe-pociągowe, wóz furażowy
  • woźnica - strzelec, kbk wz.29, 2 konie taborowe-pociągowe, wóz przykuchenny
sierżant-szef pdf. broni i gaz. puszkarz
wóz amunicyjny wóz amunicyjny wóz amunicyjny wóz amunicyjny wóz amunicyjny
podoficer gospodarczy rymarz szewc starszy kucharz kucharz
wóz bagażowy wóz furażowy kuchnia polowa 2-konna wóz przykuchenny
Razem kompania przeciwpancerna
Stan osobowy:
oficerów: 4 (kapitan, 3 porucznik/podporucznik)
podoficerów: 24 (st.sierżant, 3 sierżantów, 7 plutonowych, 13 kaprali)
szeregowców: 95 (11 st.strzelców, 86 strzelców)
razem: 123
Uzbrojenie: 9 armat ppanc. wz.36,
113 karabinków wz.29
4 pistoletów
4 pistoletów osobistych oficerów nie figurowały w etacie i ewidencji kompanii
Wyposażenie: kuchnia polowa czterokonna,
8 wozów taborowych dwukonnych,
4 rowery
Konie: 1 koń wierzchowy, 38 koni taborowo-pociągowych (razem 39)
wariant - gońcy na motocyklach

3 gońców - 3 strzelców, 3 kbk wz.29

pojazdy:

  • 3 motocykle nieokreślonego typu
goniec motocykl goniec motocykl goniec motocykl

Nie udało się zdobyć dokumentów potwierdzających wprowadzenie motocykli dla gońców do powyższego etatu, ale należy uznać za wysoce prawdopodobne, że korektę taką wprowadzono, jako obligatoryjną, lub przynajmniej w formie oficjalnego zalecenia, żeby w miarę dostępności środków z mobilizacji, zastępować rowery motocyklami.

Potwierdzeniem takich zmian są:

  1. Tabela nr 5 [ W. Markert 77. pułk Strzelców Kowieńskich w latach 1918 - 1939. s.92]. Źródłem tej tabeli jest załącznik do teczki oficera transportowego 19 DP [CAW, sygn. II/16/3]. Tabela ta jest odzwierciedleniem stanów etatowych pododdziałów 77 pp. W wierszu: komp. ppanc. zapis jest następujący: motocykli: 4, rowerów: -.
  2. Liczne i potwierdzające się relacje świadków, czego wyrazem są struktury przedstawiające stan faktyczny oparte na ustaleniach T. Kryski-Karskiego, i Krzysztofa Gebhardta. Zobacz

Z dużym prawdopodobieństwem możemy przyjąć, że były to motocykle lekkie o pojemnościach w przedziale: 98 – 200 cm³, czyli typów: MOJ 130, Podkowa 98, Zuch, Perkun 98, Sokół 200 M411.

Uwagi
wyposażenie działonu2)

Na wyposażeniu działonu były dodatkowo 4 uprzęże do ciągnięcia armaty przez obsługę

Zapas amunicji przewożonej na przodku to dwie jednostki ognia: 80 sztuk nabojów (16 skrzynek po 5 sztuk). Na uzbrojeniu były 3 rodzaje amunicji: przeciwpancerna, przeciwpancerno-smugowa i odłamkowo-burząca. Masa naboju przeciwpancernego to 1,45 kg

 

  • 1) Marek Gabryszuk, korespondencja.
  • 2) Zeszyt Typy Broni i Uzbrojenia nr 45 - A.Konstankiewicz, W.Słupczyński: Armata przeciwpancerna wz.36
  • *) rysunki Marek Gabryszuk