Samodzielna kompania czołgów lekkich ("V") z 1939

Tekst i rysunki Marek Gabryszuk

samodzielna kompania czołgów lekkich

Etat
Stan osobowy: 4 oficerów, 41 podoficerów, 66 szeregowców (razem 111)
Uzbrojenie: 16 czołgów Vickers E w tym:
4 jednowieżowe z radiostacją RKB/c,
6 jednowieżowych,
6 dwuwieżowych,
1 rkm, 38 karabinków (kbk), 70 pistoletów
Wyposażenie: Samochody osobowo–terenowe: 1 Łazik PF 508,
Samochody ciężarowe: 1 furgon sanitarny PF 508/III, 1 PF 508/III, 6 ciężarowych PF 621L,
Samochody specjalne: 3 półgąsienicowe wz.34 lub Citroen-Kegresse, samochód PF 508/III radio
Motocykle: 2 solo, 7 z koszem, razem 9
Przyczepy: kuchenna, paliwowa, 3 przyczepki paliwowe; razem: 5
Uwagi i wątpliwości
źródła W zasadzie wszystkie potrzebne dane do otworzenia tej struktury zostały opisane przez Janusza Magnuskiego w artykule „Angielski czołg Vickers E w polskiej służbie”1) . W artykule jest rozpisany skład kompanii w okresie przedwojennym, przed uruchomieniem produkcji czołgów 7TP i przesunięciem czołgów Vickers do szkolenia. Wyszczególniono też skład kompanii po zmobilizowaniu w 1939. Należy podkreślić, że stan ten uległ znacznej redukcji w stanie osobowym i ilości samochodów. Jaka była tego przyczyna? Vickersów (jak się wydaje) początkowo nie przewidywano do ponownego przesunięcia do linii, miały pełnić funkcje szkoleniowe. Dla oddziałów pancerno-motorowych planowano wystawienie dwóch dwukompanijnych baonów czołgów 7TP. Niestety, wyprodukowano tylko około 135 czołgów 7TP, a zapotrzebowanie według planu rozbudowy wojsk pancernych było oceniane na ponad 400 sztuk. Wobec tak dużych braków sprzętowych ujęto Vickersy w planie mobilizacyjnym „W”. Sformowano dwie kompanie dla oddziałów pancerno-motorowych, ale ze stanami zmniejszonymi.
  Kolejnym źródłem są uwagi od Krzysztofa Gebhardta2) . W/g jego wskazówek narysowałem łączność kompanii i wprowadziłem zmiany w patrolu regulacji ruchu.
  W próbie rekonstrukcji uwzględniam opinie i wskazówki użytkowników Forum Drugiej Wojny Światowej3) . Zapraszam tam też do pisania uwag.
braki Po przeanalizowaniu składu kompanii jest pewne, że w kompaniach tych nie sformowano kompletnych sekcji technicznych (warsztatów) - prawdopodobnie zabrakło pojazdów specjalnych i części zapasowych. Nawiasem mówiąc części zapasowe do czołgów Vickers na skutek karygodnego niedbalstwa pobrał 2 batalion czołgów lekkich uzbrojony w wozy 7TP (A. Nawrocki „Zabezpieczenie logistyczne wojsk lądowych sił zbrojnych II RP w latach 1936 -1939”).
stan osobowy J. Magnuski podaje stan osobowy kompanii: 111 ludzi w tym 4 oficerów, a źródla internetowe mówią o 111 ludziach i 4 oficerach – czyli razem 115 (!). Spotkałem się też z ogólną liczbą 110 ludzi. Być może jest to wynik faktycznych rozbieżności pomiędzy 12 i 121 skczl? Ja przyjąłem liczę 111 ludzi.
łączność w kompanii było 8 łącznościowców:2) 
- podoficer łączności
- patrol radiowy: radiostacje RKD na samochodzie radio PF508 - dowódca, radiotelegrafista, kierowca,
- patrol telefoniczny: podoficer, 3 szeregowców, patrol dysponował zestawem telefonicznym patrolowym III/35 (2 AP, 1 zwijak, 4,5km kabla pojedynczego "B". Zestaw płacht tożsamości). Patrol nie miał własnego samochodu, ale był przewożony samochodem pocztu dowódcy kompanii. Można spekulować, że był to PF6184) zabrany z taboru lub pojazd określony "ciągnik F 508/III" - taki pojazd został zdany przez kompanię Węgrom w Beregszas. Nie wiadomo, czy być to pojazd etatowy, czy też "przyplątał" się do kompanii. Dane te mają dużą wiarygodność
Lista jednostek
Lp Jednostka Jednostka mobilizująca Podporządkowanie
1 12 samodzielna kompania czołgów lekkich 2 Batalion Pancerny Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
2 121 samodzielne kompania czołgów lekkich Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych 10 Brygada Kawalerii

 

  • 1) Janusz Magnuski: „Angielski czołg Vickers E w polskiej służbie” cz.II (Nowa Technika Wojskowa 6/1999)
  • 2) Krzysztof Gebhardt, korespondencja
  • 3)  dws.org.pl
  • 4) W tym miejscu pojawia się kolejna wątpliwość, bowiem zestaw nr IV-2 (Części wymienne do samochodów i motocykli oraz akcesoria, narzędzia, półfabrykaty i surowce dla kompanii czołgów Vickers), zawiera części do pojazdów następujących typów: P.Fiat 508-III/Łazik, P.Fiat 508/518, P.Fiat 621L, Sokół 1000, terenowy wz.34, ciągnik C7P. Wskazuje to, że PF 618 nie mógł występować w wyposażeniu kompanii.