Samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych - 1939 - Etat

Opracowali: Robert Wasilczuk, Marek Gabryszuk
Informacje przekazane przez Rafała Białkowskiego [1], ppłk K. M. Gaja [2]

Dowódca kompanii

etat:

  • dowódca kompanii - kapitan, pistolet osobisty
  • dowódca czołga - kapral, pistolet skarbowy, bagnet
  • kierowca czołga - st. pancerny, pistolet skarbowy, bagnet
  • kierowca samochodowy - pancerny, kbk z bagnetem
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • czołg rozpoznawczy TK-3/TKS uzbrojony w c.k.m.
  • samochód osobowo-terenowy (pojazd typowy PF 508-III Łazik)
Dowódca kompanii dowódca czołga kierowca czołga kierowca samochodowy ordynans osobisty
  TKS PF 508/III

uwaga:

Po wprowadzeniu na uzbrojenia n.k.m wz. 38 czołg dowódcy kompanii planowano uzbroić w ten karabin (etat z lutego 1938). Miał to być piąty czołg w kompanii z tym uzbrojeniem. Ze względu na małe dostawy zdecydowano, że czołg dowódcy kompanii będzie uzbrojony w c.k.m. a nie w n.k.m. (Pismo nr 6351 I./Tjn z dnia 1.04.1939r.). Możliwe, że to była zmiana tymczasowa.

Poczet dowódcy
Gońcy

etat:

  • 3 gońców - kapral, 2 st.pancernych, 3 kbk z bagnetem
  • 3 kierowcow motocyklowych - 3 pancernych, 3 kbk z bagnetem

pojazdy:

  • 3 motocykle z koszem CWS M111 „Sokół 1000”
goniec kierowca motocykla goniec kierowca motocykla goniec kierowca motocykla
motocykl CWS M111 „Sokół 1000” motocykl CWS M111 „Sokół 1000” motocykl CWS M111 „Sokół 1000”
Patrol sanitarny

etat:

  • sanitariusz - dowódca patrolu - kapral, bagnet
  • sanitariusz - noszowy - pancerny, bagnet
  • kierowca - pancerny, bagnet

pojazdy:

  • samochód specjalny – PF 508-III furgon sanitarny
noszowi kierowca PF 508/III furgon sanitarny
Sekcja pioniersko-przeciwgazowa

etat:

  • dowódca sekcji - plutonowy, kbk z bagnetem
  • zastępca - kapral, kbk z bagnetem
  • 2 zwiadowców p-gaz - st. pancerny, pancerny, 2 kbk z bagnetem
  • 2 kierowców - 2 pancernych, 2 kbk z bagnetem

pojazdy:

  • 2 samochody specjalne PF 508-III furgon
dowódca sekcji pionier kierowca PF 508/III furgon zastępca dowódcy pionier kierowca PF 508/III furgon

uwaga:

W etacie tego nie określono, ale skład sekcji wskazuje, że dzieliła się na dwa patrole

Drużyna łączności
1-wszy patrol radio

etat:

  • dowódca drużyny i patrolu - plutonowy, kbk z bagnetem
  • radiotelegrafista - st.pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca - pancerny, kbk z bagnetem

pojazd:

  • samochód specjalny PF 508/518 z radiostacją N-2/S
Dowódca radiotelegrafista kierowca motocykla PF 508/518 z radiostacją N-2/s
2-gi patrol radio

etat:

  • dowódca patrolu - kapral, kbk z bagnetem
  • radiotelegrafista - st.pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca - pancerny, kbk z bagnetem

pojazd:

  • samochód specjalny PF 508/518 z radiostacją N-2/S
Dowódca radiotelegrafista kierowca motocykla PF 508/518 z radiostacją N-2/s
Patrol łączności z lotnikiem

etat:

  • dowódca patrolu - sygnalista - st.pancerny, kbk z bagnetem
  • płachtowy - pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca - pancerny, kbk z bagnetem

pojazd:

  • motocykl z koszem CWS M111 „Sokół 1000”
Dowódca płachtowy kierowca motocykla CWS M111 „Sokół 1000”
Pluton czołgów rozpoznawczych Nr I
Dowódca plutonu

etat:

  • dowódca plutonu - porucznik/podporucznik, pistolet osobisty, kordzik
  • dowódca czołga - kapral, pistolet skarbowy, barnet
  • kierowca czołga - st.pancerny, pistolet skarbowy, bagnet 
  • kierowca motocykla - pancerny, kbk z bagnetem
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • czołg rozpoznawczy TK-3/TKS uzbrojony w c.k.m
  • motocykl z koszem CWS M111 „Sokół 1000”
dowódca plutonu dowódca czołga kierowca czołga kierowca samochodowy ordynans osobisty
  TKS CWS M111 „Sokół 1000”
1-wszy półpluton

etat:

  • dowódca półplutonu - zastępca dowódcy plutonu - sierżant, pistolet skarbowy, bagnet
  • dowódca czołga - kapral, pistolet skarbowy, bagnet
  • 2 kierowców czołga - st. pancerny, pancerny, 2 pistolety skarbowe, 2 bagnety

pojazdy:

  • 2 czołgi rozpoznawcze TK-3/TKS (czołg dowódcy półplutonu uzbrojony w nkm 20mm wz.38)
dowódca półplutonu kierowca czołga dowódca czołga kierowca czołga
TKS TKS

uwaga:

Z powodu braku w dostawach nkm 20mm w większości kompanii wszystkie czołgi były uzbrojone w ckm.

2-gi półpluton

etat:

  • dowódca półplutonu - plutonowy, pistolet skarbowy, bagnet
  • dowódca czołga - kapral, pistolet skarbowy, bagnet
  • 2 kierowców czołga - st. pancerny, pancerny, 2 pistolety skarbowe, 2 bagnety

pojazdy:

  • 2 czołgi rozpoznawcze TK-3/TKS (czołg dowódcy półplutonu uzbrojony w nkm 20mm wz.38)
dowódca półplutonu kierowca czołga dowódca czołga kierowca czołga
TKS TKS

uwaga:

Z powodu braku w dostawach nkm 20mm w większości kompanii wszystkie czołgi były uzbrojone w ckm.

Patrol reparacyjny

etat:

  • dowódca patrolu - mechanik czołgowy - plutonowy, pistolet skarbowy, bagnet
  • kierowca czołga - elektromechanik - kapral, pistolet skarbowy, bagnet

pojazd:

  • czołg rozpoznawczy patrolu reparacyjnego TK-3/TKS uzbrojony w c.k.m. wz.25
  • przyczepka towarzysząca (gąsienicowa) do przewozu: zestawu części wymiennych nr II-4 (dla TK-3) lub nr II-5 (dla TKS), 225 dm3 paliwa oraz 43 skrzynki z taśmami do c.k.m. wz.25 (5 160 nb) i 36 magazynków do rkm wz.28 (720 nb) - w plutonie TK-3 lub 30 skrzynek z taśmami do c.k.m. wz.25 (3 600 nb) - w plutonie TKS. jeżeli pluton posiadał czołgi z n.k.m. wz.38, prawdopodobnie dodatkowo posiadał 32 magazynki z nabojami 20mm (160 nb).
  • Główne części zestawów nr II: w zestawie nr II-4 - rolka bieżna do TK-3 (4), ogniwo gąsienicy do TK-3 (10) i akumulator czołgowy 6V 105Ah (1); w zestawie nr II-5 - rolka bieżna do TKS (2), ogniwo gąsienicy do TKS (10),
    akumulator 12V 80Ah (1).
dowódca patrolu elektromechanik
TKS z przyczepką

uwaga:

W literaturze można znaleźć dwa zamienne określenia przyczepki: towarzysząca oraz materiałowa. Nie zdołaliśmy ustalić jak ona się oficjalnie nazywała, ale w arkuszach etatów jest wpisana w kolumnę „przyczepki towarzyszące”. Kolumny „przyczepki materiałowe” w arkuszu nie ma. Natomiast w instrukcji Zestawy materiału pancernego i samochodowego, cz.I – Br.Panc.3/1937, cz.II – Br.Panc.4/1937 i cz.III – Br.Panc.5/1937, Warszawa 1937, przyczepka ta nosi nazwę: Przyczepka towarzysząca do czołgów T. K. (zestaw I-90b) lub Przyczepka towarzysząca do czołgów T. K. S. (zestaw nr I-90c).

Patrole reperacyjne w zasadzie posiadały w zestawach części (nr II-4 lub II-5) takie elementy, które można było wymienić w czołgu w czasie do pół godziny.

Pluton czołgów rozpoznawczych Nr II - jak Nr I
Pluton techniczno-gospodarczy
Dowódca plutonu

etat:

  • dowódca plutonu - kapitan/porucznik, pistolet osobisty, kordzik
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca motocykla - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • motocykl z koszem CWS M111 „Sokół 1000”
Dowódca ordynans osobisty kierowca CWS M111 „Sokół 1000”
Drużyna techniczna

etat:

  • podoficer sprzętowy - sierżant, pistolet skarbowy, bagnet
  • podoficer materiałów pędnych - plutonowy, kbk z bagnetem
podoficer sprzętowy podoficer materiałów pędnych
Warsztat

etat:

  • dowódca warsztatu-mechanik czołgowy – sierżant, pistolet skarbowy, bagnet
  • mechanik samochodowy - kapral, kbk z bagnetem
  • elektromechanik samochodowy - kapral, kbk z bagnetem
  • tokarz - kapral, kbk z bagnetem
  • spawacz - kapral, kbk z bagnetem
  • kowal - kapral, kbk z bagnetem
  • ślusarz – st. pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • samochód ciężarowy z nadwoziem warsztatowym PF 621L
dowódca mechanik samochodowy elektromechanik samochodowy tokarz kierowca
  spawacz kowal ślusarz  
samochód ciężarowy PF 621F z warsztatem

uwaga:

Etat nie określa przydziału środków transportu żołnierzy warsztatu; należy przyjąć, że jeździli oni w samochodach taboru drużyny technicznej.

Tabor drużyny technicznej

etat:

  • 5 kierowców samochodowych – 2 st. pancernych, 3 pancernych, 5 kbk z bagnetem

pojazdy:

  • 2 samochody do przewozu czołgów (PF 621L)
  • 2 samochody o ładowności do 2 ton (PF 621L) pod sprzęt techniczny
  • 1 samochód cysterna PF 621L (lub samochód z beczkami) na paliwo
  • 2 przyczepki benzynowe
kierowca samochód ciężarowy PF 621F ewakuacyjny kierowca samochód ciężarowy PF 621F ewakuacyjny kierowca samochód ciężarowy PF 621F
kierowca samochód ciężarowy PF 621F z przyczepą benzynową kierowca samochód ciężarowy PF 621F z paliwem
Drużyna gospodarcza

etat:

  • sierżant-szef - st. sierżant, pistolet skarbowy, bagnet
  • podoficer gospodarczy – sierżant, pistolet skarbowy, bagnet
  • podoficer broni i gazowy-rusznikarz - plutonowy, kbk z bagnetem
  • 2 kucharzy – st. pancerny, pancerny, 2 kbk z bagnetem
  • szewc - pancerny, kbk z bagnetem
  • krawiec - pancerny, kbk z bagnetem
sierżant-szef podoficer gospodarczy podoficer broni i gazowy-rusznikarz kucharz kucharz szewc krawiec
Tabor drużyny gospodarczej

etat:

  • 3 kierowców samochodowych – 3 pancernych, 3 kbk z bagnetem

pojazdy:

  • 3 samochody o ładowności do 2 ton

    w tym:

    • przykuchenny
    • bagażowy
    • amunicyjny
  • przyczepa-kuchnia wz.31/Sam typ IV.
kierowca samochód ciężarowy PF 621F z kuchnią kierowca samochód ciężarowy PF 621F kierowca samochód ciężarowy PF 621F
Załogi zapasowe

etat:

  • 4 zapasowych - plutonowy, kapral, st. pancerny, pancerny, 4 kbk z bagnetem, 1 ckm wz.25
zapasowy zapasowy zapasowy zapasowy ckm wz.25

uwaga:

Załogi zapasowe przewożono wozem amunicyjnym; ckm do obrony przeciwlotniczej. W załogach zapasowych, jak i wszystkich załogach, podział na strzelców i kierowców był nieco teoretyczny - wszyscy posiadali kwalifikacje strzelca i kierowcy czołgu (i samochodu ciężarowego). Wyznaczanie na stanowisko strzelec odbywało się na zasadzie osiągania przz żołnierza najlepszych wyników w strzelaniu.

Razem kompania
Stan osobowy:
oficerów: 4 (kapitan, kapitan/porucznik, 2 porucznik/podporucznik)
podoficerów: 34 (st. sierżant, 5 sierżantów, 9 plutonowych, 19 kaprali)
szeregowców: 53 (17 st. pancernych, 36 pancernych)
razem: 91
Uzbrojenie:

13 czołgów rozpoznawczych TKS w tym 4 z nkm 20mm i 9 z ckm

1 ckm wz.25

53 karabinki z bagnetem

31 pistoletów skarbowych

34 bagnety

4 pistolety osobiste oficerów nie figurowały w etacie i ewidencji kompanii

Wyposażenie:

samochód osobowo-terenowy (PF 508-III łazik)

8 samochodów specjalnych (w tym: w tym 1 PF 508-III furgon sanitarny, 2 PF 508-III furgony pionierskie, 2 PF 508/518, 1 warsztat PF 621L, 2 transportery czołgów PF 621L)

5 samochodów ciężarowych o ładowności do 2 ton (PF 621L)

7 motocykli z koszem CWS M111 „Sokół 1000”

5 przyczep (w tym: 1 kuchnia polowa, 2 przyczepy paliwowe, 2 przyczepy towarzyszące).

Uwaga:

Wiadomo, że w także w tym wariancie nie udało się do września 1939 roku osiągnąć zakładanej ilości NKM. Jak dotąd (literatura) przyjmuje się, że w n.k.m. wyposażono zaledwie 24 tankietki łacznie z tankietkami przydzielonymi do dywizjonów pancernych. Szczegóły zobacz w tabeli z wykazem jednostek).

 

  • [1] Rafał Białkowski – tabele z etatami ogólnymi, wraz z komentarzami
  • [2] Krzysztof M. Gaj – dane zawarte w MiF nr 31, z poprawkami po odnalezieniu etatów w CAW – korespondencja, forum dws, wikipedia
  •  ¤  rysunki Marek Gabryszuk