Dywizjon pancerny - 1939 - Dowództwo dywizjonu (Etat nr 1)

Na podstawie etatu z dokumentów z CAW. Dane dostarczył ppłk Krzysztof M.GAJ1)
Pomoc w opracowaniu i rysunki Marek Gabryszuk

dowódca dywizjonu pancernego

etat:

  • dowódca dywizjonu - major, pistolet osobisty, lornetka osobista
  • strzelec samochodu pancernego – kapral, pistolet wz.35, bagnet
  • kierowca samochodu pancernego – st. pancerny, pistolet wz.35, bagnet
  • kierowca samochodowo-motocyklowy – st. pancerny, kbk z bagnetem
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • samochód pancerny wz.34 z ckm
  • samochód osobowo-terenowy (PF 508-III Łazik)
dowódca dywizjonu strzelec samochodu pancernego kierowca samochodu pancernego kierowca samochody ordynans osobisty
  samochód pancerny wz.34 samochód osobowo-terenowy

uwaga:

  • Dowódca dywizjonu mógł dowodzić z łazika lub samochodu pancernego. W tym wypadku zamieniał się miejscami ze strzelcem samochodu pancernego.
etat dowódcy dla dywizjonu uzbrojonego w samochody pancerne wz.29

etat:

  • dowódca dywizjonu - major, pistolet osobisty, lornetka osobista
  • 2 strzelców samochodu pancernego – plutonowy, st. pancerny, 2 pistolety wz.35, 2 bagnety
  • 2 kierowców samochodu pancernego – kapral, st. pancerni, 2 pistolety wz.35, 2 bagnety
  • kierowca samochodowo-motocyklowy– st. pancerny, kbk z bagnetem
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • samochód pancerny wz.29
  • samochód osobowo-terenowy (PF 508-III Łazik)
dowódca dywizjonu dowódca-strzelec samochodu pancernego kierowca samochodu pancernego kierowca samochodu pancernego strzelec samochodu pancernego kierowca samochody ordynans osobisty
  samochód pancerny wz.29   samochód osobowo-terenowy

uwaga:

  • etat ten był powiększony o plutonowego, st.pancernego, 2 pistolety, 2 bagnety
  • zamiast samochodu pancernego wz.34 miał samochód pancerny wz.29
poczet dowódcy

etat:

  • adjutant - kapitan, pistolet osobisty, lornetka osobista
  • pisarz – plutonowy, kbk z bagnetem
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem

(środek transportu dla adiutanta i pisarza to łazik dowódcy dywizjonu)

adiutant pisarz ordynans osobisty
gońcy

etat:

  • 3 gońców - kapral, 2 st.pancernych, 3 kbk z bagnetem
  • 3 kierowców - 3 pancernych, 3 kbk z bagnetem

pojazdy:

  • 3 motocykle z koszem (Sokół 1000 M111)
goniec kierowca goniec kierowca goniec kierowca
motocykl z koszem motocykl z koszem motocykl z koszem
patrol sanitarny

etat:

  • pdf. sanitarny - st.sierżant, bagnet
  • sanitariusz - kapral, bagnet
  • kierowca samochodowy - st.pancerny, bagnet

pojazdy:

  • ambulans sanitarny (początkowo furgon sanitarny PF 508-III, później etatowo ambulans sanitarny PF 621L)
podoficer sanitarny kierowca kierowca ambulansu ambulans sanitarny (na rysunku PF 508/III - anbulans)
drużyna regulacji ruchu

etat:

  • dowódca drużyny i 1 patrolu - sierżant, pistolet wz.35, bagnet
  • dowódca 2 patrolu - plutonowy, karabinek z bagnetem
  • 2 celowniczych - 2 kaprali, 2 rkm wz.28, 2 pistolety wz.35, 2 bagnety
  • 4 kierowców - 2 st.pancerny, 2 pancernych, 4 karabinki z bagnetem

pojazdy:

  • 4 motocykle Sokół 1000 M111

uwaga:

  • drużyna dzieliła się na 2 czteroosobowe patrole, każdy w składzie: dowódca, celowniczy rkm, 2 kierowców, 2 motocykle
dowódca drużyny i 1 patrolu kierowca dowódca 2 patrolu kierowca
motocykl motocykl
celowniczy kierowca celowniczy kierowca
motocykl motocykl
drużyna łączności
patrol radio

etat:

  • dowódca drużyny i patrolu radio - st. sierżant, pistolet wz.35, bagnet
  • 2 radiotelegrafistów - kapral,  st. pancerny, 2 kbk z bagnetem
  • prądnicowy - pancerny, kbk z bagnetaem
  • kierowca samochodowy - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • samochód łazik-radio PF 508/518 z radiostacją N-1/S
dowódca drużyny i patrolu radiotelegrafista radiotelegrafista prądnicowy kierowca samochód PF 508/518 z radiostacją N-2/s

 

uwaga:

Do dnia 31 marca 1939 roku w drużynie łłczności były dwa patrole radio:

  • 1 patrol radio: dowdca drużyny i patrolu: st. sierżant, radiotelegraficta: kapral, kierowca: pancerny, radiostacja N-2/S na smocjodzie PF 508/518
  • 2 patrol radio: dowdca patrolu: plutonowy, radiotelegraficta: st. pancerny, kierowca: pancerny, radiostacja N-2/S na smocjodzie PF 508/518

Konieczność poprawki wynikała z niedostatku sprzętu

patrol łączności z lotnikiem

etat:

  • dowódca patrolu - sygnalista - kapral, kbk wz.98, blok meldunkowy, linki i torba przekazywacza
  • płachtowy - pancerny, kbk wz.98, 4 płachty sygnałowe
  • kierowca - st.pancerny, kbk wz.98, 2 tyczki przekazywacza

pojazd:

  • motocykl Sokół 1000 M111
dowódca patrolu płachtowy kierowca motocykl
drużyna pioniersko-gazowa

etat:

  • dowódca drużyny i 1 patrolu - sierżant, pistolet wz.35, bagnet
  • 2 dowódców patroli - plutonowy, kapral, kbk z bagnetem
  • 3 pionierów - 3 st.pancernych, 3 kbk z bagnetemi
  • 3 kierowców samochodowych - 3 pancernych, 3 kbk z bagnetemi

pojazdy:

  • 3 samochody specjalne PF 508/518 furgon
dowódca drużyny i 1 patrolu pionier kierowca dowódca 2 patrolu pionier kierowca dowódca 3 patrolu pionier kierowca
  samochód specjalny PF 508/III furgon   samochód specjalny PF 508/III furgon   samochód specjalny PF 508/III furgon
organa kwatermistrzowskie

etat:

  • oficer pieniężno-materiałowy - kapitan, pistolet osobisty, lornetka osobista
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca samochodowy - pancerny, kbk z bagnetem
  • pdf. rachunkowo-materiałowy - sierżant, pistolet, bagnet
  • pdf. rachunkowo-pieniężny - sierżant, pistolet, bagnet
  • pdf. żywnościowy - sierżant, pistolet, bagnet
  • kierowca samochodowy - pancerny, kbk z bagnetem
  • pdf. broni i gazowy - st.sierżant, pistolet, bagnet
  • pisarz - kapral, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • samochód osobowo-terenowy
  • samochód ciężarowy do dwóch ton

przydzielone środki transportu:

  • w dyspozycji pdf. broni i gaz. - 3 ciężarówki z taboru plutonu techniczno-gospodarczego wraz z kierowcami do przewozu amunicji
oficer pieniężno-materiałowy ordynans osobisty
pdf. broni i gazowy pdf. rachunkowo-materiałowy pdf. rachunkowo-pieniężny pdf. żywnościowy pisarz
kierowca   kierowca  
samochód osobowo-terenowy samochód ciężarowy do 2 ton
pluton techniczno-gospodarczy

etat:

  • oficer techniczny - dowódca plutonu - kapitan, pistolet osobisty, lornetka osobista
  • ordynans osobisty - pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca samochodowo-motocyklowy - st.pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • motocykl z koszem (Sokół 1000 M111)
oficer pieniężno-materiałowy ordynans osobisty kierowca motocykl z koszem
drużyna techniczna

etat:

  • pdf. sprzętowy - st.sierżant, pistolet, bagnet
  • pdf. materiałów pędnych - plutonowy, kbk z bagnetem

przydzielone środki transportu:

  • w dyspozycji pdf. sprzętowego - 4 ciężarówki pod sprzęt techniczny i 2 ciężarówki do transportowania czołgów wraz z kierowcami z taboru plutonu
  • w dyspozycji pdf. materiałów pędnych - 3 cysterny samochodowe wraz z kierowcami z taboru plutonu
pdf. sprzetowy pdf. materiałów pędnych
warsztat reperacyjny

etat:

  • dowódca warsztatu - mechanik czołgowy - sierżant, pistolet, bagnet
  • mechanik czołgowy - plutonowy, kbk z bagnetem
  • elektromechanik samochodowy - plutonowy, kbk z bagnetem
  • tokarz metalowy - kapral, kbk z bagnetem
  • spawacz - kapral, kbk z bagnetem
  • kowal - st.pancerny, kbk z bagnetem
  • ślusarz - st.pancerny, kbk z bagnetem
  • kierowca samochodowy - pancerny, kbk z bagnetem

pojazdy:

  • warsztat polowy na samochodzie PF 621L
  • agregat prądotówrczy
dowódca warsztatu mechanik czołgowy elektromechanik samochodowy tokarz metalowy
spawacz kowal ślusarz kierowca samochodowy
warsztat polowy i agregat prądotówrczy

Samochód warsztatowy nosił nazwę: Warsztat polowy na samochodzie PF 621L.

Opis (oryginalny, w nawiasach uzupełnienie): Podwozie normalne samochodu "PolskiFiat" 621L. Nadwozie specjalne, wykonane jako obniżone, w formie szczelnego pudła z otwieranymi boczkami [podwyższone burty boczne otwierały się na dół tworząc podest do pracy, dach był z nasmołowanego brezentu]. Wyposażenie - tokarka [Pionier], wiertarka, szlifierki: do zaworów, cylindrów, narzędzi, kowadło, kuźnia, butle tlenu, acetylenu, dźwig, narzędzia kowalskie, monterskie, blacharskie, spawalnicze. Napęd maszyn - elektryczny z elektrowni polowych. Przeznaczenie: drobne naprawy i remonty w warunkach polowych.

drużyna gospodarcza

etat:

  • sierżant-szef - st.sierżant, pistolet, bagnet
  • pdf. gospodarczy - sierżant, pistolet, bagnet

przydzielone środki transportu:

  • w dyspozycji sierżanta-szefa - ciężarówka kancelaryjno-bagażowa wraz z kierowcą z taboru plutonu
sierżant-szef pdf. gospodarczy
załogi zapasowe

etat:

  • 9 żołnierzy załóg zapasowych - plutonowy, kapral, 2 st.pancernych, 5 pancernych, 9 kbk z bagnetem, ckm wz.25

przydzielone środki transportu:

  • ciężarówka wraz z kierowcą z taboru plutonu

uwaga:

  • ckm służył do obrony przeciwlotniczej
żołnierz załogi zapasowej żołnierz załogi zapasowej żołnierz załogi zapasowej żołnierz załogi zapasowej
żołnierz załogi zapasowej żołnierz załogi zapasowej żołnierz załogi zapasowej żołnierz załogi zapasowej żołnierz załogi zapasowej ckm wz.30
kucharze

etat:

  • 3 kucharzy - st.pancerny, 2 pancernych, 3 kbk z bagnetem

pojazdy:

  • kuchnia polowa wz.31/Sam typ IV

przydzielone środki transportu:

  • ciężarówka przykuchenna wraz z kierowcą z taboru plutonu

uwaga:

  • jeden z kucharzy obsługiwał stołownie oficerską
kucharz kucharz kucharz
  kuchnia polowa wz.28
szewc / krawiec

etat:

  • szewc - pancerny, kbk z bagnetem
  • krawiec - pancerny, kbk z bagnetem

(środek transportu to samochód kancelaryjno-bagażowy)

szewc krawiec
tabor

etat:

  • 14 kierowców - 14 pancernych, 14 kbk z bagnetem

pojazdy:

  • 9 samochodów ciężarowych do 2 ton
  • 3 cysterny samochodowe lub ciężarówki z beczkami
  • 3 przyczepy paliwowe
  • 2 samochody do transportu czołgów

dysponenci i przeznaczenie:

  • 4 samochody ciężarowe - pdf. sprzętowy - pod sprzęt techniczny
  • 3 samochody ciężarowe - pdf. broni i gaz. - do przewozu amunicji
  • 1 samochód ciężarowy - sierżant-szef - kancelaryjno-bagażowy
  • 1 samochód ciężarowy - załogi zapasowe - przewóz załóg zapasowych i ckm plot.
  • 3 cysterny samochodowe - pdf. materiałów pędnych - do przewozu paliwa
  • 2 transportery czołgów - pdf. sprzętowy

Istnieje prawdopodobieństwo, że w jednostkach nie było wystarczającej liczby transporterów czołgów. Możliwe, że z tej przyczyny w niektórych dyonach był tylko jeden transporter, a w miejsce drugiego zajmował ciągnik półgąsienicowy C4P przeznaczony do ewakuacji pojazdów.

kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton kierowca samochód ciężarowy do 2 ton
kierowca transporter czołgów kierowca transporter czołgów
Razem dowództwo dywizjonu pancernego wz.34/wz.29
Stan osobowy:
oficerów: 4 (major, 3 kapitanów)
podoficerów: 30/31 (5 st.sierżantów, 7 sierżantów, 7/8 plutonowych, 11 kaprali)
szeregowców: 60/61 (17/18 st.pancernych, 43 pancernych)
razem: 95/97
Uzbrojenie: samochód pancerny wz.34 z ckm/samochód pancerny wz.29,
ckm wz.25
2 rkm wz.28
72 karabinki z bagnetem i sznurem do czyszczenia,
15/17 pistoletów
18/20 bagnetów
4 pistolety osobiste oficerów nie figurowały w etacie i ewidencji dowództwa.
Wyposażenie: kuchnia polowa, agregat prądotówrczy
Pojazdy: 2 samochody osobowo-terenowe PF 508-III,
10 samochodów ciężarowych do 2 ton PF 621L,
2 transportery czołgów PF 621L,
3 cysterny samochodowy (lub ciężarówki z beczkami) PF 621L z 3 przyczepami paliwowymi,
1 warsztat samochodowy PF 621L
3 PF 508/518 furgon
1 łazik-radio PF 508/518 z radiostacją N-1/S
1 ambulans sanitarny PF 621L
9 motocykli z koszem Sokół 1000 M111
(razem pojazdów: 30)

 

  • 1) ppłk Krzysztof M. GAJ, korespondencja
  • *)  rysunki Marek Gabryszuk