WOJSKO POLSKIE - struktury organizacyjne

z 243

Pułk piechoty - 1939 - Kompania przeciwpancerna typu I (Etat nr 9)

Na podstawie etatu z dokumentów z CAW. Dane dostarczył ppłk Krzysztof M.GAJ

rysunki: Marek Gabryszuk

Historia powstania

1935

Pierwszy etat pułkowej kompanii przeciwpancernej, zgodny z postanowieniami KSUS (Uchwała z 16 października 1935 r o wyposażeniu pp w 4 armaty wz.36, a DP w 6 armat), to prawdopodobnie etat znany nam, jako kompania ppanc typ II. 12 października 1936 r KSUS zmienił uchwałę przewidując 2 działka dla bp, 4 dla pp i 6 – 18 szt. dla DP. Kompanie czterodziałowe dla pułków piechoty formowano do lata 1938 r. Później nastąpiły dalsze zmiany. Ostatecznie do kwietnia 1940 roku pułki miały otrzymać po 12 armat wz.36. Dlatego wprowadzono nowy etat. Stary etat kompanii 4-działowej oznaczono „typ II” i przypisano pułkom rezerwowym, jako etat9a: Zobacz

1938

Etat z 1938 roku, jest prawdopodobnie projektem na okres przejściowy, przy czym nie wiadomo nawet, czy w ogóle został zatwierdzony. W odróżnieniu od etatu z 1938 roku etat z 1939 uzbrajał celowniczych i ładowniczych w karabinki: Zobacz

rozbudowa 1939-1940

Plan rozbudowy obrony przeciwpancernej przewidywał wprowadzenie 12-działonowej kompanii ppanc. do wszystkich pułków czynnych piechoty i do 4 pułków piechoty rezerwowej do 1 kwietnia 1940 roku.

Etat kompanii typ I wszedł w życie i obowiązywał. Do jego wypełnienia zabrakło jednak w większości pułków 3 armat (miały być uzupełnione do 1 kwietnia 1940).

Potwierdza to sprawozdanie mjr Władysława Zaborowskiego, szefa Samodzielnego Referatu Uzbrojenia O. I SG, (sprawozdanie z 19 XII 1942 r., AIPMS, B.I.113/D/20):

Dywizje czynne posiadały sprzęt i amunicję w ilościach ustalonych woj. tabel należności z wyjątkiem braku:

  • 37 mm działek ppanc po 3 szt. na pp.[tabela należności przewidywała więc 12 armat – komentarz R.W]
  • 37 mm działek ppanc dla kompanii dywizyjnych (przed samą wojną przydzielono po 9 szt dział ppanc. dla 20 i 19 DP) [...]

Dywizje rezerwowe - zasadniczo pod względem ilości dział ppanc były gorzej wyposażone. Podczas gdy organizacje wojenne dla D.P. czynnych przewidywały po 12 działek ppanc. dywizje rezerwowe miały w etatach po 4 dz. ppanc. [...]

rzeczywistość w 1939

Większość pułków piechoty wyruszyło na wojnę mając w kompanii ppanc. 9 dział. Były jednak wyjątki:

  • przypadek udokumentowany w 84 pp – kompania poszła w pole z czterema plutonami, ale w każdym plutonie rozwiązano trzeci działon (razem 8 dział w kompanii), przy czym taka organizacja mogła być związana z nietypowym składem pułku, który wystawił IV batalion,
  • przypadek wyjątkowy – kompanie poszły na wojnę z kompletnym stanem etatowym, czyli były 12-działowe (prawdopodobnie 3 i 4 psp).

rekonstrukcja kompanii Tadeusz Kryska-Karskiego

Pierwszą rekonstrukcję oddziałów piechoty w września 1939 roku podjął Tadeusz Kryska-Karski. Na emigracji, nie mając dostępu do archiwum, mógł liczyć tylko na relacje kolegów, stąd nieuniknione błędy, które dopiero można skorygować, mając w wgląd w dokumenty. Zobacz

 

Wyszczególnienie

Ranga: specjalność

Konie, środki przewozowe i sprzętUzbrojenie
1. Dowódca kompanii
  
  • kapitan: d-ca kompanii ppanc.
  • 1 koń wierzchowy
  • 2 kbk z bagnetem
 ordynans osobisty
  • strzelec: ppanc.
 
  • 1 kbk z bagnetem
luzak
  • strzelec: jezdny
 
  • 1 kbk z bagnetem
2. Poczet dowódcy

 

3 obserwatorów
  • plutonowy: obserwator II
  • 2 kaprali: obserwatorzy II
 
  • 3 kbk z bagnetem
4 gońców
  • 4 strzelców: ppanc.
  • 4 rowery
  • 4 kbk z bagnetem
patrol sanitarny
 dowódca patrolu
  • kapral: sanitariusz
 
  • 1 bagnet
2 sanitariuszy
  • 2 strzelców: sanitariusz
 
  • 2 bagnety
obsługa zapasowa
  • kapral: ppanc.
  • st. strzelec: celowniczy ppanc.
  • 4 strzelców: ppanc.
 
  • 6 kbk z bagnetem
3. Plutony

 

I-wszy pluton

 

dowódca plutonu
  • porucznik/podporucznik: d-ca plutonu. ppanc.
 

 

 ordynans osobisty
  • strzelec: ppanc.
 
  • 1 kbk z bagnetem
zastępca dowódcy plutonu
  • sierżant: ppanc.
 
  • 1 pistolet
obserwator
  • kapral: obserwator II
 
  • 1 kbk z bagnetem
goniec
  • strzelec: ppanc.
 
  • 1 kbk z bagnetem
1-wszy działon

 

działonowy
  • plutonowy: ppanc. - działonowy
 
  • 1 kbk z bagnetem
celowniczy
  • st. strzelec: celowniczy ppanc.
 
  • 1 kbk z bagnetem
ładowniczy
  • strzelec: ppanc.
 
  • 1 kbk z bagnetem
amunicyjni
  • 4 strzelców: ppanc.
 
  • 4 kbk z bagnetem
działko i woźnica
  • strzelec: ppanc.
  • 2 konie pociągowe taborowe
  • 1 działko ppanc. 37mm
  • 1 kbk z bagnetem
2-gi działon jak 1-wszy z wyjątkiem: działonowy ma rangę kaprala
3-ci działon jak 2-gi
II-gi pluton jak I-wszy
III-ci pluton jak I-wszy
IV-ty pluton jak I-wszy
4. Drużyna gospodarcza
 sierżant - szef
  • st. sierżant: ppanc.
 
  • 1 pistolet
podoficer broni i gazowy
  • plutonowy: ppanc.
 
  • 1 kbk z bagnetem
puszkarz
  • plutonowy: puszkarz
 
  • 1 kbk z bagnetem
wozy amunicyjne
 6 woźniców
  • 6 strzelców: taboryci
  • 12 koni pociągowych taborowych
  • 6 wozów taborowych
  • 6 kbk z bagnetem
podoficer gospodarczyplutonowy: administracja 
  • 1 kbk z bagnetem
rymarz
  • strzelec: rymarz
 
  • 2 kbk z bagnetem
szewc
  • strzelec: szewc
 
  • 1 kbk z bagnetem
kuchnia polowa
 2 kucharzy
  • st. strzelec: kucharz
  • strzelec: kucharz
 
  • 2 kbk z bagnetem
jezdny i taboryta
  • strzelec: jezdny
  • strzelec: taboryta
  • 4 konie pociągowe taborowe
  • kuchnia polowa 4-konna
  • 1 skrzynka do gotowania
  • 2 kbk z bagnetem
tabor
 3 woźniców
  • 3 strzelców: taboryci
  • 6 koni pociągowych taborowych
  • 3 wozy taborowe:
    • wóz przykuchenny
    • wóz furażowy
    • wóz kancelaryjno - bagażowy
  • 3 kbk z bagnetem
razem:

 

oficerowie: 5

podoficerowie: 29

  • 1 st. sierżant
  • 4 sierżantów
  • 8 plutonowych
  • 16 kaprali

szeregowi: 120

  • 14 st. strzelców
  • 106 strzelców

razem: 154

konie: 47
  • 1 koń wierzchowy
  • 46 koni pociągowych taborowych
środki przewozowe:
  • 9 wozów taborowych
  • 1 kuchnia polowa
  • 4 rowery
  • 12 działek ppanc. 37mm
  • 141 kbk z bagnetem
  • 5 pistoletów
  • 3 bagnety
Przy zamianie wozów taborowych na jednokonne należy przyjąć: 12 wozów amunicyjnych, 2 wozy przykuchenne, 2 wozy furażowe, 2 wozy kanc.-bagażowe. W tym wypadku stan etatowy zwiększy się o 9 strzelców - taborytów, 9 kbk z bagnetem, 9 wozów.

Kompania 9-działonowa

Na początku roku 1939 wprowadzono poprawki do organizacji wojennej wojska. Była to poprawka nr L.2700/Mob./Org./38, obowiązująca od 1.04.1939. W przypadku kompanii ppanc typ I (pułku piechoty) skreślała jeden pluton i jeden wóz amunicyjny. Prawdopodobnie tylko niektóre pułki otrzymały rozkaz nie wprowadzania w swoich kompaniach ppanc tej poprawki.

W kompanii a 3 plutony stan etatowy kompanii zmniejszy się o stan 1 plutonu i ponadto o: 1 wóz amunicyjny, 1 strzelca, 2 konie pociągowe taborowe, 1 kbk z bagnetem. Poniżej podsumowanie etatowe kompanii z 3 plutonami.

razem kompania 9-działonowa:

oficerowie: 4

podoficerowie: 24

  • 1 st. sierżant
  • 3 sierżantów
  • 7 plutonowych
  • 13 kaprali

szeregowcy: 96

  • 11 st. strzelców
  • 85 strzelców

razem: 124

konie: 41
  • 1 koń wierzchowy
  • 40 koni pociągowych taborowych
środki przewozowe:
  • 8 wozów taborowych
  • 1 kuchnia polowa
  • 4 rowery
  • 9 działek ppanc. 37mm
  • 113 kbk z bagnetem
  • 4 pistolety
  • 3 bagnety

Kompania przeciwpancerna typu I
Kompania przeciwpancerna typu I

Wyposażenie działonu[1]

Na wyposażeniu działonu były dodatkowo 4 uprzęże do ciągnięcia armaty przez obsługę

Zapas amunicji przewożonej na przodku to dwie jednostki ognia: 80 sztuk nabojów (16 skrzynek po 5 sztuk). Na uzbrojeniu były 3 rodzaje amunicji: przeciwpancerna, przeciwpancerno-smugowa i odłamkowo-burząca. Masa naboju przeciwpancernego to 1,45 kg


  • 1) Zeszyt Typy Broni i Uzbrojenia nr 45 - A. Konstankiewicz, W. Słupczyński: Armata przeciwpancerna wz.36
PRZYPISY
z 243
generate time: 0.288 s, memory: 16.83