ROZDZIAŁ A.
PODSTAWOWE CZYNNIKI WALKI PIECHOTY.
Piechota sprowadza w walce rozstrzygnięcie. Jest ona jedyną bronią, która może przeprowadzić walkę od początku do końca, w każdym terenie i o każdej porze. Praca wszystkich innych broni polega na ułatwieniu piechocie wywalczenia zwycięstwa.
Mimo że współdziałanie wszystkich broni jest jednym z podstawowych warunków powodzenia w walce, to jednak wszyscy dowódcy w piechocie i strzelcy powinni pamiętać, że wywalczenie zwycięstwa zależy przede wszystkim od każdego z nich.
To też dobra piechota nawet pozbawiona czasowo pomocy artylerii nie rezygnuje ze spełnienia swego zadania.
I. Siły moralne.
§ 2: zdania w cudzysłowie przytoczone są
dosłownie według Marszałka Piłsudskiego
Jedną z głównych podstaw wartości wojska jest jego siła moralna.
„Najistotniejszą częścią siły moralnej wojska jest namiętne dążenie do zwycięstwa, do zgniecenia i ostatecznego pokonania nieprzyjaciela oraz wiara w powodzenie swego oręża i płynące stąd zaufanie do siebie, jako żołnierza.
Uczucia te, gdy są szeroko w masie żołnierzy rozpowszechnione, wytwarzają podłoże tak dogodne dla rozkwitu wszystkich cnót żołnierza, jak męstwo, wytrwałość, humor przy znoszeniu ciężarów bitwy i wogóle wojny, że dają siłę prowadzącą do zwycięstwa.
Zwycięstwo w boju doby dzisiejszej jest wynikiem wielkich wysiłków, trwających bardzo długo, wysiłków, w czasie których waha się szala powodzenia. Po długiem zmaganiu się następuje wreszcie w boju kryzys, po którym jedna strona ulega drugiej. Jest to kryzysowy moment ulegania, przyznawania się do słabości, uznania przewagi przeciwnika nad sobą“. Przetrwanie tego momentu, opanowanie i zdobycie się na zdecydowane i stanowcze działanie w najcięższych nawet, pozornie niekiedy beznadziejnych położeniach, decyduje o zwycięstwie.
Poddawanie się nastrojom chwili, bezczynność i bierność, prowadzą zawsze do niepowodzenia i są większym złem aniżeli błąd w decyzji, lub w wyborze środków działania.
Środki techniczne stanowią tylko pomoc, sam człowiek rozgrywa walkę, której wynik zależy przede wszystkim od siły jego charakteru.
Wszystkie podstawowe zalety żołnierza wtedy dopiero osiągają swą istotną wartość, gdy są połączone z umiejętnością pracy dla całości, gdy składają się razem na zgodny zbiorowy wysiłek Wszystkich żołnierzy, kierowany wolą dowódcy. Ochocze podporządkowanie się woli dowódcy, połączone ze spotęgowaniem wysiłków każdego żołnierza dla dobra całości jest istotą karności wojskowej.
Karność stwarza wewnętrzną spoistość i ułatwia przezwyciężenie rozluźniających wpływów walki.
Należy ją wyrabiać i ugruntowywać w żołnierzu ustawicznie przez wpajanie zrozumienia konieczności bezwzględnego posłuszeństwa, znaczenia zbiorowego wysiłku i chętnego podporządkowania siebie całości.
Zaufanie do przełożonych potęguje karność, wyrabia zapał do pracy i ochocze posłuszeństwo.
Przestrzeganie dokładności i sumienności w służbie we wszelkich okolicznościach, dbałość o formy zewnętrzne i sprężystość służbowa przyczyniają się w dużej mierze do pogłębienia karności.
Gdy zachodzą (lub zajść mogą) objawy rozluźnienia karności, należy ją wzmocnić ostrymi środkami, nie cofając się w razie potrzeby przed bezwzględnością.
Walka rozbijająca się częstokroć na pojedyncze wysiłki sprawia, że poszczególni oficerowie oraz szeregowi nieraz nie mogą na czas otrzymać rozkazów od swoich przełożonych.
Położenie wymaga od nich samodzielności i działania na własną odpowiedzialność, co przejawia się w śmiałem i stanowczym wykorzystaniu nadarzających się sposobności dla powodzenia całości.
Ułatwia im w takich wypadkach decyzję przede wszystkim chęć walki, żywiołowe dążenie do zwycięstwa i wiara we własne siły, poza tym zrozumienie położenia ogólnego, lojalna wola postępowania w myśl zamiarów przełożonego dowódcy i zdrowy rozsądek, śmielsza decyzja w takich wypadkach będzie zawsze lepsza.
Ochocze branie na siebie odpowiedzialności, zdrowa samodzielność i przedsiębiorczość, w którą należy wlać całą siłę duchową i fizyczną, powinny cechować każdego żołnierza.
Obawa przed odpowiedzialnością, brak samodzielności i nieumiejętność dawania sobie rady w różnych okolicznościach jest objawem niedołęstwa, niegodnym żołnierza. Strzelec, który w wirze walki traci stanowczość i panowanie nad sobą, powinien spojrzeć na oficerów, a gdy tych już zabraknie - na podoficerów i dzielnych strzelców, by podnieść się na duchu i przełamać w sobie chwilę słabości.
Samodzielność i ochocze branie na siebie odpowiedzialności nie mogą jednak polegać na samowolnych działaniach nie liczących się z całością, które utrudniają tylko pracę przełożonym i szkodzą całości działań.
W codziennych trudach wojny, w przeciągających się długo żmudnych wysiłkach, silnym bodźcem do wytrwania i podnietą w pracy wojennej jest koleżeństwo.
Przyjazne zżycie się z towarzyszami broni, z którymi dzieli się dolę i niedolę żołnierską, wytwarza ducha poświęcenia, potęguje zdrową ambicję i zapobiega załamaniu się w chwilach ciężkich przejść.
Zżycie się i koleżeństwo między oddziałami i z innymi broniami, wytwarzają nastrój wzajemnego zaufania, ułatwiają rozumienie się i współpracę w walce.
Koleżeństwo należy rozwijać zawsze i gruntować jako bardzo ważną i piękną zaletę żołnierską.
II. Charakterystyczne cechy walki piechoty.
Zasady ogólne
a) W walce wysiłki odosobnione, niezwiązane ściśle z całością, przeprowadzone choćby nawet z największym poświęceniem, nie doprowadzają do zwycięstwa. Powodują one rozdrobnienie sił i zwykle poważne a bezużyteczne straty.
Każde działanie, aby było skuteczne, musi stanowić zwartą, jednolicie kierowaną całość, w której poszczególne części wzajemnie się wspomagają i uzupełniają w dążeniu do jednego celu. świadomość konieczności pracy dla całości przenikać musi stale każdego dowódcę i Strzelca.
Jednolite kierownictwo w walce, jak też ścisłe współdziałanie między oddziałami i broniami jest wtedy tylko możliwe, gdy dowódcy orientują się dokładnie w przebiegu walki i w działaniach poszczególnych części wojska. To też, ażeby ułatwić orientację i dowodzenie, wszyscy dowódcy powinni stale utrzymywać wzajemną łączność i meldować przełożonym o przebiegu walki i swym działaniu. Łączność jest podstawą zgodnego i celowego współdziałania oddziałów i broni. Zgrane zaś współdziałanie jest podstawą zwycięstwa.
b) Walka piechoty polega przede wszystkim na ścisłym współdziałaniu ruchu i ognia.
Na polu walki ruch jest możliwy przeważnie tylko pod osłoną własnego ognia, który niszczy względnie obezwładnia środki ogniowe nieprzyjaciela.
Współdziałanie to musi być jak najściślejsze, tak ze strony oddziałów strzeleckich, które w niezłomnym parciu naprzód muszą umieć wykorzystywać natychmiastowo skutki ognia wspierającego ich ruch, jak też ze strony ciężkiej broni piechoty i artylerii, które muszą orientować się stale w przebiegu walki, aby na czas i w potrzebnych miejscach dać piechocie odpowiednie wsparcie.
Współpracę tę regulują rozkazy dowódców. Jednak broń wspierająca piechotę nie może czekać bezczynnie na rozkazy, ani na żądania walczącej piechoty. Jej ambicją i punktem honoru powinno być, z własnej inicjatywy, na podstawie własnej obserwacji dawać piechocie wsparcie tam, gdzie go najwięcej potrzebuje. Bronie wspierające powinny się prześcigać w pomaganiu piechocie w walce, gdyż tylko wtedy będą się mogły skutecznie przyczynić do zwycięstwa.
c) Współdziałanie oddziałów między sobą odgrywa również podstawową rolę w walce. Obowiązkiem każdego dowódcy i szeregowca jest pomóc sąsiadowi, gdy ten znajduje się w ciężkim położeniu, jeżeli nie przeszkadza to wykonaniu własnego zadania. Często najlepszą pomocą dla sąsiada będzie bezwzględne i za wszelką cenę wykonywanie własnego zadania.
§ 7. Rodzaje i charakter walki piechoty.
a) W ogólnych ramach bitwy zadania małych jednostek piechoty sprowadzają się do dwóch zasadniczych rodzajów walki: natarcia lub obrony.
Natarcie ma na celu zniszczenie sił przeciwnika. Polega ono na dążeniu piechoty do starcia wręcz (szturmu) przez zacięte parcie naprzód w szykach rozczłonkowanych, pod osłoną ognia własnego i broni wspierającej, przy jak najdalej idącym wykorzystaniu terenu oraz zaskoczenia.
Uwieńczeniem natarcia jest pościg, do którego przechodzą wszystkie oddziały nacierające natychmiast, gdy tylko nieprzyjaciel zaczyna odwrót. Jedynie pościg gwałtownie przeprowadzony zmienia niepowodzenie nieprzyjaciela w klęskę.
Obrona ma na celu zatrzymanie działań zaczepnych nieprzyjaciela i zadanie mu strat. Polega na utrzymaniu terenu za pomocą ognia i przeciwuderzeń.
b) W działaniach bojowych piechoty natarcie przeplata się ustawicznie z obroną.
Jednostki nacierające są nieraz zmuszone do chwilowego zatrzymania się, spowodowanego bądź to przeciwdziałaniem nieprzyjaciela, bądź własnym położeniem. W charakterze piechoty powinna leżeć zaciętość i nieustępliwość. Musi ona utrzymać wszystko co zdobyła. To też w tych wypadkach jednostki piechoty natychmiast przygotowują obronę, choćby zatrzymanie miało trwać krótką chwilę. Ponowne przejście do natarcia musi nastąpić zręcznie i szybko.
Oddziały będące w obronie, w tylnych rzutach, muszą umieć szybko i zręcznie przejść do natarcia w celu wykorzystania słabej chwili u nieprzyjaciela i pobicia go.
Szybkość w przygotowaniu obrony, zręczność w przechodzeniu z obrony do natarcia stanowią podstawowe zalety piechoty, mylą nieprzyjaciela i dają nad nim przewagę.
Gdy dowódca, który nakazał dane działanie, uzna za konieczne przerwanie walki, daje rozkaz wycofania się z niej i odwrotu. Wycofanie się z walki, o ile ma być przeprowadzone w dzień, musi następować stopniowo i być silnie przesłonięte ogniem.
Piechota nieraz stosuje opóźnianie ogniowe,które ma na celu zadanie nieprzyjacielowi strat i opóźnianie jego posuwania, zasadniczo przez otwieranie ognia już na najdalsze odległości, bez dopuszczania do walki z bliska.
c) Sposób wykonania natarcia i obrony przez małe oddziały piechoty jest zasadniczo jednakowy i zupełnie nie zależy od tego, czy natarcie prowadzone przez nie jest w ramach całości działaniem głównym czy pomocniczym, czy obrona ma trwać długo, czy krótko, czy odcinek obronny jest ważniejszy, czy mniej ważny.
Oddziały te nie mogą nigdy zmniejszać zaciętości i zapału w natarciu, uporu i odwagi w obronie. Otrzymawszy zadanie natarcia lub obrony, powinny poświęcić całość swych sił i środków dla wypełnienia go do końca.
d) Piechota powinna umieć prowadzić walkę w każdym terenie oraz o każdej porze. Umiejętne wykorzystanie do walki lasów, nocy i mgły zwiększa zaskoczenie, osłabia działanie nieprzyjacielskiego ognia, utrudnia lub uniemożliwia nieprzyjacielowi użycie broni pancernej i pozwala liczebnie i technicznie słabszemu pobić silniejszego.
Wykorzystanie terenu.
Rzeźba i pokrycie terenu odgrywają podstawową rolę w działaniach bojowych oraz wywierają rozstrzygający wpływ na decyzje dowódców i sposób działania oddziałów.
Część i Dobrze wykorzystany teren zwiększa wydajność własnego ognia, kryje przed obserwacją i ogniem nieprzyjaciela, oszczędza siły.
Małe jednostki piechoty, do kompanii a niekiedy i batalionu włącznie, zwykle nie mają swobody w wyborze terenu do działania, powinny go zatem brać takim, jakim jest i umieć wykorzystać go w najwyższym stopniu dla wykonania swego za dania.
Każdy dowódca piechoty, powinien przed wydaniem rozkazów, zawsze, gdy tylko położenie na to pozwala, rozpoznać teren działania. Rozpoznanie to, zależnie od posiadanego czasu i warunków, będzie mniej lub więcej dokładne.
Zaletą dowódcy jest umiejętność szybkiego rozpoznania terenu, aby jednym rzutem oka potrafił ocenić, w jaki sposób będzie go mógł wykorzystać.
Decyzja powzięta na tej podstawie, pozwoli na giętkie dostosowanie własnego ugrupowania (szyków), ruchu i ognia do realnych warunków pola walki i na uniknięcie zgubnego schematu.
Wykonanie rozpoznania nie powinno zdradzać własnych zamiarów.
§ 10. Teren otwarty (płaski i pofałdowany).
a) Teren otwarty zwiększa działanie ognia, umożliwia całkowite wykorzystanie wydajności broni, ułatwia użycie broni pancernej; ułatwia również łączność i dowodzenie. Utrudnia natomiast poruszenia, zmusza do większego rozczłonkowania, w natarciu wymaga dużej przewagi ognia nad nieprzyjacielem.
b) W terenie pofałdowanym lub płaskim, lecz częściowo pokrytym, widoczność i działanie ognia są ograniczone grzbietami lub zasłonami, które dla pewnych części terenu stanowią horyzont.
Opanowanie tych horyzontów chroni przed zaskoczeniem i utrudnia nieprzyjacielowi wgląd we władne ugrupowania oraz prowadzenie ognia.
c) W terenie otwartym szczególnie rzucają się w oczy i ułatwiają obserwację drobne kępy leśne, samotne, małe grupy zabudowań, wyraźne linie i t.p., ściągając na siebie ogień nieprzyjaciela. Należy je w walce omijać.
d) Nacierający już w czasie zbliżania się do nieprzyjaciela, musi unikać o ile możności, otwartych przestrzeni, narażonych na obserwację i ogień nieprzyjaciela, powodujących opóźnianie marszu i straty. Jeżeli nie może ich wyminąć, przechodzi je w szykach luźnych.
Wkraczać na teren otwarty (wyjścia z lasów, przejścia wzgórz i t. p.) w ogniu artylerii należy szybko, nagle i równocześnie szerokim frontem, w szybach płytkich, by jak najbardziej oddalić się od wyraźnych linij terenowych, nim nieprzyjaciel otworzy na nie ogień.
e) Broniącemu się teren otwarty umożliwia całkowite wykorzystanie wydajności broni, głównie maszynowej. Zwłaszcza w terenie płaskim, ogień broni maszynowej uzyskuje duże pole rażenia, przez co wzmacnia bardzo wydatnie obronę. Natomiast utrudniony jest ogień broni maszynowych z głębi ugrupowania. Teren otwarty, z panującymi wzniesieniami ułatwia prowadzenie takiego ognia.
Teren otwarty zmusza do silniejszego umacniania się, maskowania i rozczłonkowania.
Teren pokryty zmniejsza działanie ognia, utrudnia użycie broni pancernej, ułatwia kryte poruszenia i zaskoczenie.
a) Nacierającemu ułatwia kryte podejścia i skupienie oddziałów. Umożliwia natarcie przy słabym nawet wsparciu ogniowym. Utrudnia jednak orientację, łączność i dowodzenie.
Walka w takim terenie przybiera zwykle charakter starć miejscowych, gdzie inicjatywa i odwaga najniższych dowódców i wszystkich strzelców odgrywa rozstrzygającą rolę. Trudności nasuwa utrzymanie kierunku, na co zwracać dużą uwagę.
b) W obronie teren pokryty i poprzecinany wymaga gęstszej obsady, bardziej skupionej do czoła. Przeszkody z drutów kolczastych i dokładne ukrycie stanowisk ogniowych mają zwykle większe znaczenie aniżeli umocnienia ziemne. Kręte i nieregularne rozmieszczenie obrony zdezorientuje nieprzyjaciela i wystawi go na ogień boczny.
Większe lasy rozpraszają ogień artylerii i czynią go mało skutecznym. Lasy są szczególnie narażone na działanie gazów.
c) Teren pokryty i poprzecinany utrudnia swobodę ruchów kawalerii i broni pancernej i często stanowi dla nich poważną przeszkodę.
Piechota wewnątrz zagród, ogrodów i domów jest dla kawalerii niebezpieczna nawet wówczas, kiedy kawalerii udało się chwilowo opanować miejscowość.
§ 12. Wzniesienia, wąwozy i rzeki.
a) Wzniesienia ułatwiają obserwację i opanowanie sąsiadującego z niemi terenu. Z tego względu są często przedmiotem walki.
Celem zapewnienia sobie posiadania wzniesienia (obserwacji), obrońca musi wysunąć swe czołowe oddziały dostatecznie wprzód na stokach zwróconych do nieprzyjaciela.
Nacierający często wyznaczać będzie wzniesienia jako przedmioty natarcia, który opanowanie ułatwi mu dalszą walkę.
b) Wąwozy i wąskie doliny, kryjąc przed naziemną obserwacją nieprzyjaciela, umożliwiają rozmieszczenie i przesuwanie odwodów, kryte podejścia, umieszczanie moździerzy, artylerii i t. p. Mogą one jednak ściągnąć na siebie ogień stromy ciężkich broni piechoty oraz artylerii. Dna dolin, zwłaszcza wąskich, należy unikać ze względu na łatwość zbierania się tam gazów.
W obronie wąwozy znajdujące się na przedpolu zwykle będą ostrzelane ogniem podłużnym, albo stromotorowym, z czym liczyć się musi nacierający.
c) Rzeki, jak też szerokie, często podmokle doliny, mimo że nie zawsze stanowią same przez się przeszkodę trudną do przejścia, zwykle jednak przedstawiają teren dogodny do zorganizowania ogni bocznych i obserwacji.
13. Szerokie i głębokie bagna i błota, gęste i silnie podszyte bezdrożne lasy utrudniają wybitnie ruchy piechocie, która większymi oddziałami może je przebyć jedynie z dużym nakładem wysiłków i czasu. W takich terenach, działania skupiają się koło przejść, brodów, grobli i t. p.
Przy ocenie stopnia przekraczalności bagien nie wolno polegać tylko na mapie lub zeznaniach ludności. Należy zawsze przeprowadzić rozpoznanie.
Przy przechodzeniu bagien zaleca się brać przewodników.
§ 14. Umocnienia terenu i maskowanie.
Gdzie teren nie daje dobrych warunków prowadzenia ognia, dostatecznej zasłony ani ochrony*), uzupełnia się je przez umacnianie terenu i maskowanie. W obronie maskuje się niezwłocznie zajęte stanowiska ogniowe i kopie wnęki. W natarciu należy wykorzystać do tego każde zatrzymanie. Przy wszystkich robotach wykorzystać przede wszystkim istniejące już naturalne zasłony i ochrony. Prace tak prowadzić, by nie zdradzać się przed obserwacją nieprzyjaciela. Maskowanie rozpoczynać od pierwszej chwili i przez cały czas utrzymywać.
Umocnienia polowe omawia instrukcja „Umocnienia połowę“ część I i dalsze (0.12/1933 -I), a maskowanie — „Ogólna instrukcja maskowania“ (0.14/1929).
Zaskoczenie.
Zaskoczenie powinno być podstawą każdego działania wojennego.
Daje ono przewagę moralną nad nieprzyjacielem, wzmaga skuteczność środków walki i umożliwia słabszemu pobicie silniejszego.
Im więcej stosuje się sprytu i przebiegłości w najdrobniejszych nawet działaniach, im więcej się nieprzyjaciela myli i w błąd wprowadza, tym więcej się go wyczerpuje i onieśmiela, tym dogodniejsze stwarza się warunki rozbicia go.
Zaskoczenie osiąga się przede wszystkim rozpoczynając walkę w miejscu i czasie nieoczekiwanym przez nieprzyjaciela. Do zaskoczenia dążyć należy na wszystkich szczeblach, aż do pojedynczego strzelca, przed walką i we wszystkich jej okresach.
Dużą możliwość zaskoczenia nieprzyjaciela dają działania i urządzenia pozorne, które mylą nieprzyjaciela i rozpraszają jego uwagę. Należy je stosować w szerokim zakresie i na wszystkich szczeblach w ten sposób, aby nieprzyjaciel do ostatniej chwili nie mógł się zorientować co do rzeczywistego działania i rozmieszczenia sił. Stosowanie działań pozornych nie może osłabiać działania właściwego.
Podstawą zaskoczenia jest ukrycie przed nieprzyjacielem własnych zamiarów i sił. W tym celu koniecznym jest zachowanie tajemnicy. Jest ona stałym obowiązkiem każdego dowódcy i każdego szeregowca. Nie zachowywanie tajemnicy wydziera powodzenie.
Wszystkich dowódców na wszystkich szczeblach obowiązuje zasada, że podają podwładnym do wiadomości tylko to, co jest im niezbędne do wykonania zadania. Przedwczesne podawanie zamiarów tyczących się działania jest szkodliwe.
Własne poruszenia oraz rozmieszczenie sił ukrywa się przez dokładne maskowanie i wyzyskanie zasłon terenowych, przez ubezpieczenie sił własnych i spędzanie rozpoznania nieprzyjaciela, przez wyzyskanie nocy do ruchu.
Przy używaniu środków łączności, narażonych na podsłuch lub schwytanie przez nieprzyjaciela, należy stosować dużą ostrożność.
§ 17. Szybkość działania i wykorzystanie powodzenia.
Zaskoczenie wtedy da pełne rezultaty, gdy przygotowane w tajemnicy zostanie przeprowadzone szybko i wykorzystane energicznie do ostatnich granic możliwości. Nie wolno nieprzyjacielowi dać czasu do ochłonięcia i zorganizowania odparowania ciosu.
§ 18. Zapobieganie zaskoczeniu.
Zapobiec zaskoczeniu można przez dokładne rozpoznanie, ubezpieczenie i łączność oraz przez czynne zachowanie się wobec nieprzyjaciela.
Spędzanie patroli nieprzyjaciela, częste wypady celem rozbicia jego wysuniętych oddziałów i ustawicznego niepokojenia go, uprzedzanie nieprzyjaciela w działaniach zaczepnych umożliwiają utrzymanie inicjatywy, onieśmielają przeciwnika, odbierają mu pewność siebie i stanowią najlepsze zabezpieczenie przed zaskoczeniem.
Jeżeli zaskoczenie mimo wszystko nastąpi, zimna krew i spokój dowódców oraz strzelców rozstrzygają o położeniu. Strzelcy powinni skupiać się koło swych dowódców,dachować ciszę, unikać bezładnej strzelaniny. Jeżeli nieprzyjaciel zaskoczy ogniem na najbliższych odległościach, najlepszą obronę stanowi natychmiastowe rzucenie się na niego i zwalczenie go w walce wręcz.
Działanie na skrzydła.
Ogień boczny zwiększa skuteczność wiązki pocisków, umożliwiając opanowanie obszernego odcinka małą ilością ludzi i sprzętu. Połączony z ogniem czołowym i zaskoczeniem zadaje duże straty, osłabia nerwy i odporność nieprzyjaciela, który musi uważać i walczyć na dwie strony.
W natarciu, oddziały, które wdarły się w ugrupowanie nieprzyjaciela, skierowują ogień boczny na pozostałe na bokach opory nieprzyjaciela, ułatwiając w ten sposób posuwanie się sąsiadów.
W obronie ogień boczny stosowany przede wszystkim przez ciężką broń maszynową, stwarza zapory, w których powinno się załamać natarcie nieprzyjaciela. Tworzy on zasadniczy szkielet obrony.
§ 20. Uderzenie na skrzydło po włamaniu czołowym.
Uderzenie na skrzydło, połączone z uderzeniem czołowym i zaskoczeniem, daje, podobnie jak ogień boczny duże wyniki nawet wobec przewagi liczebnej i powinno być jak najczęściej stosowane.
Małe jednostki piechoty zwykle mogą uderzyć na skrzydła nieprzyjaciela tylko wówczas, gdy w ciągu walki powstaną we froncie walczących wyłomy, wskutek miejscowych, czołowych wdarć w ugrupowania bojowe.
W natarciu, oddziały drugiego rzutu i odwody, wykorzystując włamanie i parcie naprzód oddziałów czołowych, uderzeniem na boki rozszerzają włamanie i ułatwiają sąsiadom posuwanie się naprzód. Jak ogień ustawicznie wiąże się z ruchem, tak działania czołowe powinny wiązać się z działaniem na skrzydła. Współdziałanie takie najbardziej rozluźnia ugrupowanie nieprzyjaciela i osłabia jego opór.
W obronie odwody powinny uderzać na skrzydło nieprzyjaciela, który wdarł się we własne ugrupowanie. Uderzenia takie najszybciej pozwalają zni weczyć miejscowe powodzenia nieprzyjaciela.
Oskrzydlenie nieprzyjaciela, w którem uderzenie na skrzydło następuje po marszu oskrzydlającym, przeprowadzają wyżsi dowódcy i większe jednostki piechoty.
Niekiedy jednak również mniejsze jednostki piechoty, działające w odosobnieniu lub na skrzydle ogólnego ugrupowania, mogą stosować miejscowe obejście i uderzenie na skrzydło. Należy je zawsze łączyć z natarciem czołowem i nie mierzyć zbyt głęboko w ugrupowanie nieprzyjaciela, gdyż może to doprowadzić do rozstrzelenia wysiłków i umożliwić nieprzyjacielowi oddzielne ich zniszczenie.
W wypadkach tych należy dbać zawsze o zabezpieczenie własnego obchodzącego skrzydła.
Dowódcy oddziałów działających w odosobnieniu, lub na skrzydle ogólnego ugrupowania, powinni zwracać szczególną uwagę na ubezpieczenie swych skrzydeł i tyłów.
Zapewnią je sobie przez odpowiednie ugrupowanie odwodów (schodami za zagrożonym skrzydłem), środków ogniowych oraz przez patrole i oddziały wydzielane celem rozpoznania i zabezpieczenia zagrożonych kierunków. Szczególnie zabezpieczać należy skrzydła przed szybkobieżną bronią pancerną nieprzyjaciela.
Oddziały te należy wyposażać w odpowiednie środki łączności, aby mogły na czas zawiadomić dowódcę o zbliżaniu się nieprzyjaciela.
Zagrożenie skrzydła lub tyłów oddziału nie powinno nigdy odwieść jego dowódcy od spełnienia zadania. W razie otoczenia oddział broni się na miejscu do ostatniego naboju i ostatniego żołnierza.
Oddziały walczące w związku, muszą utrzymać ścisłą styczność z sąsiadami, albo przez bezpośrednie związanie z nimi swego ognia, albo za pomocą oddziałów styczności w razie większego oddalenia. Oddziały styczności mają za zadanie ubezpieczenie i ochronę skrzydeł obu sąsiadujących jednostek.
Ugrupowanie piechoty w walce.
Piechota przystępuje do walki i porusza się w walce ugrupowana wszerz i w głąb.
Ugrupowanie takie:
- utrudnia nieprzyjacielowi obserwację i rozprasza jego ogień,
- umożliwia wykorzystanie terenu w najdrobniejszych szczegółach, przez co zmniejsza straty,
- zabezpiecza giętkość w* działaniu, tak pod względem kierunku, jak i możności dostosowania rozmieszczenia sił do rzeczywistych potrzeb walki oraz zabezpiecza przed zaskoczeniem,
- umożliwia wykorzystanie środków ogniowych oddziałów znajdujących się w tyle, głównie ciężkiej broni,
- zwiększa długotrwałość wysiłku.
§ 24. Ugrupowanie na szerokość.
Ugrupowanie na szerokość stwarza przerwy, które umożliwiają walkę ogniową z głębi u grupowania. Szerokość przerw zależy od terenu i szerokości odcinka oddziału. Zbyt duże przerwy oraz zbyt szerokie rozrzucenie oddziału utrudnia dowodzenie, osłabia zwartość oddziałów, a przeciwnikowi daje korzystne punkty do natarcia. W terenie pokrytym oraz w nocy, kiedy obserwacja i opanowanie przerw ogniem jest trudne lub niemożliwe, ugrupowanie piechoty powinno być bardziej zwarte.
§ 25. Ugrupowanie na głębokość - odwody.
a) Ugrupowanie na głębokość daje oddziałowi dużą siłę i zwartość, umożliwia bardziej długo trwały wysiłek i najlepsze wykorzystanie wszelkich środków ogniowych. Chroni przed przełamaniem i oskrzydleniem, zmniejsza narażenie oddziału na ogień nieprzyjaciela.
Zbytnie ugrupowanie na głębokość powoduje słabość oddziałów czołowych w walce i daje nie przyjacielowi możność kolejnego ich zwalczenia.
b) Odwody istnieją na szczeblu kompanii, batalionu i pułku. Użycie ich jest głównym sposobem, w jaki dowódca w czasie walki może wpłynąć na jej tok.
Dowódcy, zwłaszcza od batalionu w górę, powinni dążyć stale do odtworzenia sobie odwodów jak najprędzej po ich zużyciu. Jednakże, gdy położenie tego wymaga, nie mogą wahać się przed rzuceniem wszystkich swych odwodów do działania, bez względu na możność szybkiego ich odtworzenia.
§ 26. Nieregularność szyków. Unikanie równania.
We wszystkich szykach stosowanych w walce należy unikać regularnych, schematycznych linii i równania, żadna jednostka nie może w natarciu wstrzymywać swego posuwania się naprzód z powodu pozostawania w tyle jednostki sąsiedniej, a w obronie nie wolno jej wycofywać się z powodu cofnięcia się sąsiada.
III. Broń piechoty i jej ogień.
Broń piechoty dzieli się na lekką (karabinek, pistolet, granat ręczny, ręczny karabin maszynowy, lekki karabin maszynowy, granatnik) i ciężką (ciężki karabin maszynowy, moździerz, armatka piechoty, działo piechoty).
Karabinek wz. 29 jest bronią palną powtarzalną. Kaliber lufy 7,9 mm. Najniższy celownik 300 m, najwyższy 2000 m.
Skuteczny strzał z karabinka ogranicza się do 400 m do małych, a do 600 m do większych lub wyraźnych celów polowych. Strzelec wyborowy może osiągnąć strzały skuteczne do 800 m przy użyciu lunety. Ogień zbiorowy z karabinków prowadzi się przeciętnie z dobrym skutkiem do odległości 1200 m, na odległości dalsze do celów głębokich i wysokich można go stosować pod warunkiem trafnego doboru celownika i dobrej obserwacji.
Karabinek jest osobistą a zarazem główną bronią strzelca; jest on zaopatrzony w bagnet dla walki wręcz. Karabinek może w razie potrzeby zastąpić wszystkie inne rodzaje uzbrojenia.
Pistolet jest bronią do walki z bliska.
Granat ręczny jest bronią pojedynczego strzelca, uzupełniającą działanie broni palnej na najbliższe odległości, zwłaszcza w stosunku do celów ukrytych za ochroną.
Siła wybuchowa granatu ręcznego działa skutecznie od 3 do 6 m. Odłamki działają skutecznie w promieniu do 20 m (granat zaczepny) i do 100 m (granat obronny).
Granica donośności rzutu waha się od 30 do 40 m.
§ 31. Ręczny karabin maszynowy wz. 28 i lekki karabin maszynowy wz. 08/15.
a) Ręczny karabin maszynowy wz. 28 jest bronią palną samoczynną. Można z niego strzelać ogniem ciągłym oraz strzałami pojedynczymi.
Kaliber lufy 7,9 mm. Ciężar karabina około 9 kg. Najniższy celownik 300 m, najwyższy 1600 m.
Skuteczność ognia do małych celów — 800 m. Cele wielkie mogą być skutecznie ostrzelane na 1200 m.
Przy zastosowaniu specjalnego celownika ręczny karabin maszynowy może być użyty do strzału przeciwlotniczego, przeciwko samolotom latającym na odległości do 1000 m.
Szybkostrzelność praktyczna (ze zmianami magazynków) do 200 strzałów na minutę. Pojemność magazynka 20 naboi.
Amunicja dla ręcznych karabinów maszynowych znajduje się przy strzelcach obsługi oraz na biedce amunicyjnej plutonu.
b) Lekki karabin maszynowy wz 08/15 jest bronią palną samoczynną.
Kaliber lufy 7,9 mm. Ciężar z wodą 16,8 kg. Najniższy celownik 400 m, najwyższy 2000 m.
Szybkostrzelność praktyczna (przy taśmie z 250 nabojami) 400 strzałów na minutę. Ciężar taśmy napełnionej 250 nabojami 7,5 kg.
Skuteczność wiązki strzałów jak w ręcznym karabinie maszynowym. Przy zastosowaniu specjalnego celownika może być użyty do strzału przeciwlotniczego jak ręczny karabin maszynowy.
c) Ręczny lub lekki karabin maszynowy jest bronią organizacyjnie przydzieloną do drużyny strzeleckiej. Niekiedy ze względów taktycznych może być z niej wydzielony i podporządkowany bezpośrednio rozkazom dowódcy plutonu.
Ręczny i lekki karabin maszynowy towarzyszą strzelcom w każdym terenie. Ich budowa utrudnia nieprzyjacielowi zaobserwowanie, a mała waga umożliwia użycie w pierwszej linii, we wszelkich postawach, przez jednego strzelca.
d) Normalnym ogniem ręcznego i lekkiego karabinu maszynowego jest ogień punktowy krótkimi seriami od 3 do 6 strzałów. Ogień dłuższymi seriami należy do wyjątków. Powoduje silne wstrząsy broni (zbyt lekka podstawa) i wskutek tego nie celne strzelanie, zbyt szybkie rozgrzanie lufy i zbyt duże zużycie amunicji. Może być stosowany jedynie w chwilach szczególnie ważnych, do dużych celów, np. przy odparciu szturmu, szarży kawalerii, na padzie ogniowym na bliski cel itp.
Strzały pojedyncze stosuje się wówczas, kiedy chodzi o niezdradzenie obecności ręcznego karabina maszynowego, a zachodzi konieczność szybszego i celniejszego ognia z karabinu.
e) Ogień ręcznego i lekkiego karabina maszynowego skierowuje się wraz z ogniem całej drużyny zasadniczo na cele położone na wprost strzelającego oddziału. Niekiedy, w wyjątkowych wypadkach, ogień ten może być użyty w innym kierunku niż ogień drużyny.
Zasadniczo ręczne i lekkie karabiny maszynowe, które mają prowadzić ogień, należy uprzednio wprowadzić do pierwszego rzutu. Wyjątkowo lekka broń maszynowa drużyn tylnych rzutów może strzelać nad głowami drużyn pierwszego rzutu, gdy znajdzie się na wzniesieniach terenowych znacznie wyżej od drużyn pierwszego rzutu, nie kiedy również z dachów lub drzew; w obronie może strzelać przez przerwy pomiędzy drużynami pierwszego rzutu.
a) Granatnik jest bronią o stromym torze pocisku, donośności do 700 m i o dużej sile rażenia pocisku. Ciężar granatnika około 7 kg. Ciężar pocisku około 0,7 kg. Szybkostrzelność praktyczna do 20 strzałów na minutę.
b) Ogień granatnika jest nieskrępowany ugrupowaniem czołowych drużyn strzeleckich i stanowi uzupełnienie ogni karabinów maszynowych plutonu. Granatnikami zwalcza się bliskie cele, ukryte za ochroną, znajdujące się w martwych polach, lub ukazujące się nagle, bezpośrednio przed piechotą, gdy artyleria i moździerze nie mogą ich już ostrzelać, np. w natarciu przed samym szturmem.
c) Granatniki zgrupowane w sekcji granatników, wchodzącej organizacyjnie w skład plutonu strzeleckiego, stanowią dla dowódcy plutonu poważne źródło ognia, którym może rozstrzygająco wpływać na tok walki swego plutonu na małych odległościach. Amunicja do granatników znajduje się przy strzelcach obsługi oraz na biedce amunicyjnej plutonu.
d) Zasadniczo sekcja granatników prowadzi ogień jako całość, zwalczając kolejno poszczególne cele wszystkimi granatnikami jednocześnie. Ogniem jej kieruje dowódca sekcji na podstawie rozkazu dowódcy plutonu i własnej obserwacji.
Niekiedy dowódca plutonu przydzieli poszczególne granatniki drużynom strzeleckim, gdy jednolite kierowanie ich ogniem napotyka na trudności, lub gdy drużyny otrzymują samodzielne zadanie (patrole, placówki itp. W wyjątkowych wypadkach dowódca kompanii skupi część lub wszystkie granatniki z plutonów dla wykonania szczególnie ważnego zadania.
§ 33. Ciężki karabin maszynowy.
a) Ciężki karabin maszynowy jest bronią samoczynną o stałej podstawie, dużej szybkostrzelności praktycznej i jest zdolny do wykonywania ognia przez dłuższy czas, dzięki specjalnemu chłodzeniu lufy; jego ciężar z podstawa waha się od 45—55 kg.
Ciężki karabin maszynowy jest najpotężniejszą bronią piechoty. Dzięki swym właściwościom technicznym pozwala zasypywać nieprzyjaciela silnym i celnym ogniem przez ‘dłuższy czas i na dalekie nawet odległości.
b) Główne działanie ciężkiego karabina maszynowego polega na ogniu bezpośrednim, który można szybko skierowywać na zmienne i nagle poja wiające się cele. Można go prowadzić skutecznie do odległości 2500 m. Ogień pośredni (ze stanowisk zakrytych) umożliwia ukrycie stanowisk ciężkich karabinów maszynowych przed obserwacją nieprzyjaciela. Dobrze prowadzony, ma dużą skuteczność do odległości 3500 m, daje dużą możność zaskoczenia nieprzyjaciela, nie pozwala jednak na tak szybkie dostosowanie ognia do zmiennych celów, jak ogień bezpośredni. Pociąga za sobą zwykle duże zużycie amunicji.
Ciężkie karabiny maszynowe użyte na odpowiednich podstawach i zaopatrzone w odpowiednie przyrządy celownicze, są główną bronią piechoty do strzelania przeciwlotniczego. Używa się ich skutecznie przeciw samolotom latającym na odległości do 1000 m.
(c) Mogą one strzelać ze stanowisk ogniowych znajdujących się w tyle, za pierwszą linią bojową, przez przerwy w niej się znajdujące, lub ponad głowami strzelców. Pozwala to na ugrupowanie w głąb ciężkich karabinów maszynowych w walce, na łatwe przerzucanie ognia i ześrodkowywanie go na celach szczególnie ważnych.
d) Najskuteczniejszy jest ogień boczny (flankowy), gdyż razi nieprzyjaciela w najczulsze miejsce, jakiem jest jego bok (skrzydło), daje duże skupienie na głębokiej a wąskiej przestrzeni, a więc daleko większe pole rażenia niż ogień czołowy Najczęściej stosuje się go w obronie, jako ogień zaporowy.
Ogień zaporowy jest najskuteczniejszy przy celowniku 600 m, gdyż stwarza w terenie płaskim na całej przestrzeni od Karabina maszynowego do miejsca upadku pocisku całkowite pole rażenia dla wszystkich celów (zapora plaska). Przy celowniku ponad 600 m długość pola rażenia maleje w miarę odległości (zapora stroma).
a) Moździerz 81 mm wz. 18 jest bronią stromotorową. Ciężar z dwójnogiem i płytą 57,5 kg. Ciężar pocisku 3,2 kg. Donośność praktyczna 1800 m.
b) Moździerz 81 mm wz. 28. Ciężar z dwójnogiem i płytą 63,9 kg. Donośność praktyczna 2700 m.
c) Moździerz 81 nim wz. 31. Ciężar kompletnego moździerza około 60 kg, donośność 3 km, ciężar pocisku zwykłego około 3,2 kg, ciężkiego (wydłużonego) około 6,5 kg.
Szybkostrzelność praktyczna dla wszystkich rodzajów moździerzy do 20 strzałów na minutę.
d) Dzięki stromemu torowi pocisku moździerze mogą strzelać ze stanowisk zakrytych. Umożliwia to skryte podsunięcie ich i użycie w pobliżu pierwszej linii piechoty. Ogień moździerzy odznacza się dużą celnością i łatwością przerzucania go, co pozwala na szybkie i skuteczne ześrodkowania w granicach donośności sprzętu. Należy go skierowywać przede wszystkim na nieprzyjacielskie gniazda ciężkich karabinów maszynowych, ukryte działa piechoty, na martwe pola i kryte dojścia bezpośrednio przed linią bojową oraz na oddziały nieprzyjaciela, najgroźniejsze dla walczącej piechoty, a trudne do zwalczenia za pomocą ciężkich karabinów maszynowych lub artylerii. Pocisk o większym ciężarze i o zapalniku ze zwłoką może przebić schron polowy.
e) Moździerze działać będą zwykle na korzyść całego batalionu. Niekiedy, konieczne będzie oddanie ich dowódcom kompanii.
f) Ogień moździerzy pochłania dużo amunicji, której uzupełnienie, zwłaszcza w natarciu, jest trudne. Z tego względu ogień należy ograniczać tylko do wypadków niezbędnych, gdy inną bronią danego celu nie można zwalczyć, lub gdy w danym miejscu nieprzyjaciel bezpośrednio i poważnie zagraża.
Działa piechoty wchodzące organizacyjnie w skład pułku stanowią armaty polowe kaliber 75 mm wz. 92/26. Szybkostrzelność praktyczna armaty wynosi 6-8 strzałów na minutę do 5 minut ognia nieprzerywanego, a 4 strzały na minutę do 15 minut ognia nieprzerywanego. Ciężar naboju 7-8 kg. Ciężar pocisku około 6 kg. Donośność praktyczna strzału przy ładunku normalnym 7 km; przy ładunku zmniejszonym 5,5 km. Skuteczne pole rażenia odłamkami granatu w promieniu 10 m, odłamki większe skuteczne do 150 m. Skuteczne pole rażenia szrapnela obejmuje średnio pas o szerokości 25 m i głębokości 150 m. Amunicję dział piechoty przewozi się w przodkach i jaszczach. Użycie dział piechoty opisane jest w rozdziale B.