ROZDZIAŁ A.
POJEDYNCZY STRZELEC.
I. Musztra.
1. Musztra bez broni.
Postawa swobodna jest formą chwilowego wypoczynku strzelca, w toku wykonywania przezeń czynności służbowych.
W postawie tej ciężar ciała spoczywa na nodze prawej, która przez cały czas pozostaje w miejscu; lewa noga wysunięta swobodnie wprzód, mniej więcej o połowę długości stopy w kierunku, który wskazują palce tej nogi. Poza tym ma strzelec zupełną swobodę ruchów, ale nie wolno mu rozmawiać. Gdy zachodzi potrzeba, poprawia sobie ubranie i oporządzenie, znajdując się zaś w szyku zwartym, także równanie i krycie.
Jeśli strzelec pozostaje przez dłuższy czas w postawie swobodnej, może zmienić położenie nóg w ten sposób, że dostawia lewą nogę do prawej, a następnie wysuwa prawą i odwrotnie.
Postawę swobodną przybiera strzelec na komendę „Spocznij”.
Postawą wystąpień służbowych Strzelca jest postawa zasadnicza.
W postawie zasadniczej strzelec stoi nieruchomo. Ciężar ciała spoczywa równomiernie na piętach i przednich częściach stóp. Pięty złączone. Stopy tworzą taki kąt, że oddalenie dużych palców u nóg równa się długości własnej stopy. Kolana zbliżone do siebie, z lekka wyprężone. Tułów wyprostowany. Brzuch lekko wciągnięty, pierś swobodnie podana naprzód. Ramiona na równej wysokości, cofnięte nieco w tył. Ręce opuszczone swobodnie, nasadą dłoni i końcami palców dotykają uda. Palce zwarte i wyprostowane. Palec średni dotyka szwów spodni.
Szyja swobodnie wyciągnięta. Głowa podniesiona, broda cofnięta nieco ku szyi.
Wzrok swobodny, skierowany wprost przed siebie.
Postawę zasadniczą przybiera strzelec na komendę „Baczność” , oraz na zapowiedź każdej komendy, nie poprzedzonej komendą „Baczność”. Wykonanie każdej komendy następuje w postawie zasadniczej, a po wykonaniu - jeżeli treść komendy nie nakazuje inaczej np. „Rozejść się”, „Spocznij” - strzelec pozostaje w postawie tej tak długo, aż zostanie podana inna komenda, lub rozkaz.
Postawę zasadniczą przybiera strzelec również na zapowiedź każdego rozkazu z zakresu musztry zwartej, wykonanie jednak rozkazów następuje w postawie swobodnej, a przyjmuje ją strzelec bezpośrednio po padnięciu hasła rozkazu.
W wypadku jeżeli strzelec w toku wykonywania rozkazu ma zrobić poruszenie, lub czynność, której wykonanie odbywa się w myśl regulaminu w postawie zasadniczej, na czas wykony wania takiego poruszenia, względnie czynności, przybiera samodzielnie postawę zasadniczą. Np. „Stawaj - w lewo”. Strzelec w postawie zasadniczej zatrzymuje się, wykonuje w lewo zwrot, jeżeli miał broń na ramieniu bierze ją do nogi i dopiero potem przybiera postawę swobodną.
Przy wykonywaniu poruszeń strzelec stosuje następujące rodzaje kroków:
a) równy krok,
b) dowolny krok,
c) krótki krok,
d) szybki krok.
Strzelec maszeruje krokiem równym:
a) ruszając z miejsca na komendę „(Strzelec) - marsz“ i
b) w marszu na komendę „Baczność“, poprzedzoną, w razie potrzeby wyrównania kroku, rozkazem „Równy - krok“.
c) w marszu na komendę „Spocznij“ podaną po komendzie wyruszenia z miejsca, lub po podanej w czasie marszu komendzie „Baczność“.
Długość równego kroku wynosi 75 cm. Ruszając z miejsca względnie w marszu po padnięciu komendy „Baczność“, strzelec podając ciężar ciała wprzód, wykracza lewą nogą wprzód, podnosząc ją z ziemi poczynając od pięty z równoczesnym ugięciem nogi w kolanie o tyle, by stopę - skierowaną palcami ku ziemi i nieco na zewnątrz - można było przesunąć wprzód tuż nad ziemią; wysuwając w ten sposób nogę wprzód na regulaminową długość kroku, prostuje ją w kolanie i stawia sprężyście na ziemi całą stopą, poczynając od palców; jednocześnie podnosi prawą nogę, poczynając od pięty i przenosi ciężar ciała na lewą nogę, zachowując przez cały czas wychylenie tułowia wprzód. Następnie wykracza prawą nogą w taki sam sposób i na taką samą odległość jak wskazano dla lewej nogi, maszerując cały czas sprężystym krokiem.
Głowa i tułów pozostają w postawie zasadniczej. Kierunek marszu prostopadły do linii ramion. Tempo marszu wynosi 120 kroków na minutę. Ruch rąk w czasie marszu miarowy; wprzód na wysokość pasa, w tył swobodnie.
Jeśli strzelec ma maszerować równym krokiem przez dłuższy okres czasu, a okoliczności nie wymagają marszu na „Baczność“ podaje się komendę „Spocznij“. Na tę komendę strzelec, zachowując tempo i długość kroku niezmienione, przybiera swobodną postawę ciała przez zwolnienie mięśni, napiętych w czasie marszu na „Baczność“ dla osiągnięcia sprężystego kroku i zasadniczej postawy reszty ciała.
Dowolny krok - jest to krok dostosowany pod względem jego długości i tempa marszu do budowy ciała strzelca i warunków terenowych; strzelec przyjmuje go na rozkaz „Dowolny — krok“. W marszu krokiem dowolnym strzelec utrzymuje górną część ciała i ruch rąk swobodnie, zachowując jednak dobrą postawę.
Krótki krok - jest to krok długości odpowiadającej mniej więcej połowie równego kroku, a stosowany przy sprawianiu niektórych szyków, przy zachowaniu tempa marszu, jakiem maszeruje oddział, sprawiający dany szyk. Krok ten nie jest przedmiotem ćwiczeń.
Szybki krok jest to przyśpieszony krok dowolny. Szybki krok stosuje się przy wykonywaniu niektórych komend (rozkazów) niniejszego regulaminu, gdy chodzi o szybkie sprawienie pewnego szyku np. wykonanie zbiórki. Tak samo jak krótki krok nie jest on przedmiotem ćwiczeń.
Przejście z kroku równego w dowolny następuje na rozkaz „Dowolny - krok“, z dowolnego na równy na rozkaz „Równy - krok“, przy czym po przyjęciu równego kroku strzelec maszeruje jak równym krokiem na „Spocznij“ (§6).
Na komendę „(Strzelec) — stój“, strzelec robi jeszcze jeden krok i przystawia szybko pozostającą w tyle nogę do tej, która wykonała ostatni wykrok.
Bieg z miejsca wykonuje się na rozkaz „(Strzelec) biegiem — marsz“, w marszu na rozkaz „Biegiem — marsz". Kierunek biegu, jeśli nie jest wskazany, na wprost siebie. Zaprzestanie biegu następuje albo przez przejście w krok dowolny, albo przez zatrzymanie. Na rozkaz „Dowolny — krok“ strzelec zwalnia bieg w ciągu trzech kroków po wydaniu rozkazu, po czym przechodzi w dowolny krok.
Na rozkaz „(Strzelec) — stój“ strzelec robi w biegu stopniowo zwalnianym, jeszcze trzy kroki, zatrzymuje się i przybiera postawę swobodną.
Jeżeli cel, który ma być osiągnięty biegiem, względnie przestrzeń, która ma być przebyta biegiem, były z góry oznaczone w rozkazie, np. „Do lasku (strzelec) biegiem - marsz“ , lub „Przez łąkę (strzelec) biegiem - marsz“ , wówczas strzelec po wykonaniu rozkazu przestaje biec i zachowuje się następnie tak, jak przed rozpoczęciem biegu, t. j. jeśli stał - staje, jeśli leżał - pada, a jeśli maszerował - maszeruje dalej.
Komenda „W prawo - zwrot“.
Strzelec wykonuje na prawej pięcie dziarski obrót o 90° w prawo. W tym celu podnosi nieco palce prawej i piętę lewej nogi, odbija się palcami lewej nogi w prawo, a wykonawszy nakazany zwrot, dostawia szybko lewą nogę do prawej.
Komenda „W lewo - zwrot“.
Strzelec wykonuje na lewej pięcie dziarski obrót o 90° w lewo. W tym celu podnosi nieco palce lewej i piętę prawej nogi odbija się palcami prawej nogi w lewo, a wykonawszy nakazany zwrot, szybko dostawia prawą nogę do lewej.
Komenda „W tył - zwrot“.
Strzelec wykonuje na lewej pięcie dziarski obrót w lewo o 180°. W tym celu podnosi nieco palce lewej i piętę prawej nogi, odbija się palcami prawej nogi w lewo, a wykonawszy nakazany zwrot, szybko dostawia prawą nogę do lewej.
W czasie wykonywania zwrotu górna część ciała strzelca pozostaje w postawie zasadniczej.
Komenda „W prawo (lewo) - zwrot“.
Hasło należy wydać w marszu krokiem równym, przy stawianiu przez Strzelca tej nogi, w stronę której ma nastąpić obrót.
Strzelec robi po usłyszeniu hasła jeszcze pół kroku, po czym w tempie jednego kroku obraca się o 90° w nakazanym kierunku na palcach nogi wysuniętej wprzód, przy pomocy odbicia się palcami nogi pozostawionej w tyle, którą w tym samem tempie przenosi na wykrok w nakazanym kierunku, maszerując bez zatrzymania się dalej.
Na komendę „Na prawo (lewo) - patrz“.
Strzelec szybkim ruchem zwraca głowę w prawo (lewo) tak, aby oko lewe (prawe) znalazło się w środkowej linii ciała. Głowa lekko podniesiona, oczy zwrócone w kierunku zwrotu głowy.
Powrót głowy na wprost wykonywa się na komendę „Baczność“.
Salutowanie wykonywa strzelec w postawie zasadniczej (w marszu na „Baczność“). Szybko zwraca głowę w kierunku przełożonego (starszego), patrząc mu w oczy, jednocześnie podnosi krótkim ruchem do daszka czapki prawą rękę ułożoną tak, aby palec wskazujący i średni były wyprostowane i złączone, pozostałe zaś palce złożone na dłoni i przyciśnięte kciukiem. Zewnętrzna strona pierwszego członka palca wskazującego przyłożona do brzegu daszka nad prawym kątem prawego oka, dłoń zwrócona ku przodowi, łokieć skierowany w dół i na prawo w skos.
Po salutowaniu strzelec opuszcza krótkim ruchem rękę w dół z jednoczesnym zwrotem głowy na wprost.
W marszu lewa ręka pozostaje przez czas salutowania nieruchomo, przyłożona lekko nasadą dłoni i końcami palców do spodni — środkowy palec przy szwie.
Postawę i ruchy ręką do salutowania musi strzelec ukończyć na sześć kroków przed przełożonym (starszym) a powrót do poprzedniej postawy rozpocząć trzy kroki za przełożonym. Przy salutowaniu w miejscu przełożonemu (starszemu) stojącemu również w miejscu (np. przy meldowaniu się) przytrzymuje się rękę przy nakryciu głowy przez jedną sekundę.
Gdy strzelec ma inne nakrycie głowy, np. hełm, furażerkę, przykłada rękę do salutowania tak samo, jak przy salutowaniu w czapce. Strzelec bez nakrycia głowy oddający honory przybiera postawę zasadniczą i zwraca szybkim ruchem głowę w kierunku przełożonego (starszego), trzymając obie ręce jak w postawie zasadniczej; zachowuje się poza tym tak samo, jak przy salutowaniu.
Strzelec, mający prawą rękę zajętą, a niemogący jej na czas uwolnić, oddaje honory jak strzelec bez nakrycia głowy.
§ 17. Wywoływanie strzelca z szyku.
Strzelec wywołany po nazwisku staje w postawie zasadniczej i odpowiada głośno „Jestem“.
Na rozkaz „Wystąp“, wywołany strzelec występuje z dwuszeregu (szeregu) wprzód i staje na trzy kroki przed pierwszym szeregiem, w postawie zasadniczej frontem, jak oddział. Strzelec z tylnego szeregu występuje wprzód przez lukę, otwartą mu przez poprzednika, który w tym celu robi prawą nogą krok w kierunku na prawo w skos, po przejściu zaś wywołanego, krokiem w tył lewą nogą wraca na swe miejsce. Tak samo zachowuje się poprzednik przy powrocie zaplecznika na miejsce.
W lukę powstałą wskutek wystąpienia strzelca pierwszego szeregu, wstępuje natychmiast dwoma krokami jego zaplecznik; po powrocie wywołanego — gdy ten zbliży się na trzy kroki do swego miejsca — zaplecznik robi w tył zwrot, dwoma krokami wraca na swe miejsce i ponownie wykonywa w tył zwrot.
Strzelec, wywołany z kolumny, występuje na tę stronę kolumny, po której znajduje się przełożony, względnie na stronę nakazaną przez dowódcę, przechodząc poza plecami swej dwójki (czwórki), i staje na wysokości swej dwójki (czwórki) w tym samym froncie, w postawie zasadniczej, w odstępie jednego kroku od skrzydłowego.
Strzelec chcący wystąpić z szyku z własnej inicjatywy (np. dla zameldowania o czymś) postępuje tak samo jak wywołany.
Na rozkaz „Wstąp“ strzelec robi zwrot w kierunku w którym ma odejść, wraca szybkim krokiem na swoje miejsce, staje, wykonywa zwrot do frontu w jakim stoi oddział i przybiera taką postawę, jak oddział.
Strzelec, wywołany z jakiegokolwiek szyku, na rozkaz „Do mnie“, względnie na rozkaz np. „Do pana kapitana X“ , podąża natychmiast szybkim krokiem najkrótszą drogą do wzywającego, zatrzymuje się na trzy kroki przed nim w postawie zasadniczej, oddaje honory i melduje się np. „Panie kapitanie strzelec Kowalski melduje się posłusznie na rozkaz“.
Strzelec, wezwany do przełożonego, po ukończonej rozmowie na rozkaz „Wstąp“ oddaje honory, robi zwrot w kierunku, w którym ma odejść i wraca szybkim krokiem na miejsce. Strzelec wywołany z szyku oddziału będącego w marszu, podchodzi do przełożonego z lewej strony i, jeśli przełożony nie zatrzyma się, maszeruje obok niego o pół kroku z tyłu i po oddaniu honorów melduje się w marszu.
Rozkaz „Do - modlitwy“.
Rozkaz ten można stosować tylko do oddziału, złożonego ze strzelców nieuzbrojonych, lub mających jedynie broń boczną (z wyjątkiem wart).
Strzelec prawą ręką zdejmuje czapkę i przekłada ją do lewej ręki. Lewa ręka, opuszczona na całą długość, trzyma czapkę orzełkiem do przodu przy lewem udzie całą dłonią za otok w okolicy wszycia lewej części daszka, kciuk wyciągnięty wzdłuż daszka. Podszewka czapki zwrócona ku ziemi.
Strzelec w furażerce wykonywa „Do modlitwy“ tak samo; różnica polega jedynie na trzymaniu furażerki, którą strzelec trzyma całą dłonią złożoną, kciuk wyciągnięty wzdłuż furażerki.
Na rozkaz „Po modlitwie“ strzelec wykonuje opisane czynności w odwrotnym porządku.
2. Musztra z karabinem (karabinkiem).
Układ ciała w postawie swobodnej z karabinem u nogi taki sam, jak bez karabina, z tą różnicą, że strzelec trzyma swobodnie prawą ręką karabin przy prawej nodze.
Nie wolno opierać się na karabinie, lub trzymać go tuż u wylotu lufy.
Przy zmianie położenia nóg położenie karabina pozostaje bez zmiany.
W postawie zasadniczej z bronią u nogi strzelec trzyma karabin oparty o ziemię pionowo przy prawej nodze, językiem spustowym wprzód. Koniec trzewika kolby na linii szpica buta.
Prawa ręka o tyle wyciągnięta, że łokcie obu rąk znajdują się na równej wysokości, obejmuje karabin; kciuk od strony lufy, reszta palców zwarta na łożu (pasie). Karabin lekko przyciśnięty do biodra.
Lewa ręka i reszta ciała, jak w postawie zasadniczej bez broni.
§ 21. Uwagi o chwytach bronią.
Chwyty na komendę wykonywa się tylko rękami, reszta ciała pozostaje w postawie zasadniczej. Pojedyncze ruchy składowe każdego chwytu, wykonane krótko i stanowczo powinny się łączyć płynnie w jedną całość.
Uderzanie dłonią po karabinie i kolbą o ziemię dla zaznaczenia chwytów jest zakazane.
Komenda „Na ramię — broń“.
a) prawa ręka unosi karabin i wprowadza go w położenie pionowe przed środek ciała, językiem spustowym w lewo, tylny bączek na wysokości wszycia kołnierza, lewa ręka chwyta karabin tuż pod prawą, łokcie zbliżone do ciała. Prawa ręka chwyta komorę zamkową nieco powyżej rączki zamkowej, kciuk wyprostowany wzdłuż łoża. Skoro prawa ręka, obracając karabin językiem spustowym ku ciału, podniesie karabin tak wysoko jak to potrzebne, aby wsunąć karabin na lewe ramię, lewa ręka chwyta kolbę w ten sposób, żeby koniec trzewika kolby leżał między kciukiem a palcem wskazującym, oraz aby dłoń i końce palców przylegały do płaskiej części kolby. Karabin leży na ramieniu równolegle do rzędu guzików; gałka rączki zamkowej znajduje się mniej więcej na dłoń poniżej wszycia kołnierza, a kolba dotyka lekko lewej ładownicy. Lewe przedramię oparte swobodnie o ładownicę, prawa ręka wraca do położenia w postawie zasadniczej.
b) Przy karabinie francuskim:
Prawa ręka unosi karabin i wprowadza go w pionowe położenie przed lewą połowę ciała, lufą w prawo. Tylny bączek na wysokości kołnierza. Lewa ręka chwyta karabin tuż pod prawą, prawa ręka obejmuje szyjkę tuż pod kabłąkiem.
Skoro prawa ręka podniesie karabin tak wysoko, że można go oprzeć na płask o ramię, wówczas lewa ręka chwyta kolbę dłonią z góry tak, aby piętka trzewika kolby leżała między kciukiem a palcem wskazującym, a dłoń i końce palców przylegały do płaskiej części kolby. Karabin wspiera się na barku w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny środka ciała. Skrzydełko na wysokości drugiego z rzędu guzika. Kolba przyciśnięta do lewej ładownicy.
Prawa ręka wraca do położenia w postawie zasadniczej.
Komenda „Do nogi — broń“.
a) Lewa ręka obracając kolbę nieco w prawo, ściąga ją ku lewemu udu na całą długość wyciągniętej lewej ręki, prawa ręka zgięta w przegubie chwyta karabin na wysokości ramion odchylając łokieć lekko w dół. Prawa ręka przenosi półkolem karabin w położeniu pionowym do prawego boku, po czym obracając go nieco na zewnątrz, przesuwa w ręku, ile tego wymaga wzrost Strzelca, lewa ręka wraca szybko do położenia w postawie zasadniczej. Prawa przystawia karabin kolbą do prawej stopy w położenie jak w § 20. b) Przy karabinie francuskim:
Lewa ręka przyciąga kolbę ku lewemu udu, prawa ręka obejmuje karabin na wysokości ramion, odchylając lekko łokieć.
Prawa ręka przenosi karabin półkolem w położeniu pionowym, po czym obracając go nieco na zewnątrz, przesuwa w ręku ile wzrost żołnierza wymaga. Kciuk leży na łożu; lewa ręka wraca szybko do położenia w postawie zasadniczej, prawa przystawia karabin kolbą do prawej stopy w położenie, jak w § 20.
Komenda „Prezentuj broń“ .
a) Chwyt wykonywa się z postawy „Na ramię — broń“. Lewa ręka skręca karabin w prawo i ściąga go przed lewą połowę ciała, jednocześnie prawa ręka chwyta karabin za szyjkę kolby, kciuk od strony ciała. Lewa ręka chwyta karabin za łoże tak, aby koniec kciuka, wyciągniętego równolegle do krawędzi bocznej celownika, znajdował się na równej wysokości z górną jego krawędzią i razem z prawą ręką skręca karabin językiem spustowym wprzód, jednocześnie obiema rękami ściąga się karabin tak nisko, aby tylny bączek znalazł się na wysokości wszycia kołnierza, a karabin lekko dotykał przedniej prawej krawędzi lewej ładownicy; kciuk prawej ręki, trzymającej szyjkę kolby, znajduje się pod skrzydełkiem bezpiecznika, a pozostałe palce zwarte i wyprostowane tuż pod kabłąkiem; lewe ramię zgięte prawie pod kątem prostym.
Karabin trzyma się pionowo przed lewą połową ciała tak, aby strzelec mógł patrzeć na wprost lewem okiem z prawej strony karabina.
b) Przy karabinie francuskim:
Lewa ręka ściąga karabin przed lewą połowę ciała tak, by żołnierz mógł lewem okiem patrzeć w prawo od karabina; prawa ręka kciukiem ku ciału, obejmuje jednocześnie szyjkę kolby, lewa ręka chwyta karabin tak, żeby koniec kciuka wyciągniętego wzdłuż celownika dosięgał górnej jego krawędzi i razem z prawą skręca się ku ciału. Cztery palce prawej ręki wyprostowane tuż pod kabłąkiem na szyjce kolby, kciuk pod zameczkiem. Karabin opuszcza się tak, by lekko przytykał do przedniej krawędzi lewej ładownicy, a tylny bączek przypadł na wysokości kołnierza. Lewe ramię zgięte prawie pod kątem prostym.
§ 25. Powrót do postawy po prezentowaniu.
Komenda „Na ramię — broń“.
a) Lewa ręka skręca karabin językiem spustowym w lewo, a jednocześnie prawa chwyta komorę zamkową nieco powyżej gałki rączki zamkowej tak, że kciuk leży wyprostowany wzdłuż łoża; skręcając karabin językiem spustowym ku ciału podnosi go prawa ręka tak wysoko, ile trzeba, aby wsunąć na lewe ramię. Dalsze czynności jak w § 22.
b) Przy karabinie francuskim:
Lewa ręka skręca karabin lufą w prawo, prawa obejmuje szyjkę tuż pod kabłąkiem i unosi karabin tak, aby go włożyć na ramię (jak w § 22-b).
Rozkaz „Do — przysięgi“.
Strzelec prawą ręką stawia karabin kolbą przy wewnętrznej stronie prawej stopy, językiem spustowym wprzód, pochyla go w lewo i opiera na lewem przedramieniu w okolicy przegubu. Następnie prawą ręką zdejmuje czapkę i przekłada ją do lewej ręki ujmując całą dłonią za otok w okolicy wszycia lewej części daszka, orzełkiem do przodu, po czym podnosi prawą rękę do przysięgi w następujący sposób: przedramię pionowo do góry, dłoń na wysokości oczu i zwrócona do frontu, palce złożone jak do salutowania. Reszta ciała w postawie zasadniczej.
Na rozkaz „Po — przysiędze“, strzelec wykonywa opisane czynności w odwrotnym porządku.
Rozkaz „Na pas — broń“.
Strzelec zakłada karabin, względnie karabinek na pasie na prawe ramię, wylotem lufy do góry, nadając mu nieruchome położenie pionowe. Prawa dłoń trzyma pas karabinowy na wysokości pasa głównego, prawe ramię dotyka tułowia.
§ 28. Powrót do postawy do nogi broń.
Rozkaz „Do nogi — broń“.
Strzelec wysuwa kolbę karabina nieco wprzód, a jednocześnie chwyta karabin lewą ręką powyżej kabłąka.
Gdy lewa ręka ujęła karabin, wysuwa strzelec prawe ramię z poza karabina ku ciału i krótkim ruchem wyrzuca karabin wylotem lufy wprzód, chwytając go w czasie tego ruchu prawą dłonią z góry za nakładkę powyżej celownika. Wreszcie stawia prawą ręką karabin przy prawej nodze, a lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.
Przewieszanie broni przez plecy stosuje się tylko, gdy strzelec jest bez tornistra.
Na rozkaz „Przez plecy — broń“. Przy pasie zdłużonym strzelec przewiesza karabin przez plecy tak, aby wylot lufy był skierowany na lewo w skos w górę, kolba pod łokciem prawej ręki.
Poza tym na polecenie dowódcy można nosić karabin na prawem ramieniu, lub na szyi, zawsze wylotem lufy do góry.
Rozkaz „Za szyjkę - broń“ .
Chwyt wykonywa się z postawy z bronią u nogi. Strzelec unosi karabin prawą ręką pionowo do góry i chwyta lewą ręką tuż nad prawą. Prawą ręką chwyta szyjkę kolby od strony rączki zamkowej obejmując szyjkę kciukiem z przodu tuż pod kabłąkiem, pozostałymi palcami od tyłu pod skrzydełkiem bezpiecznika. Tak ujęty karabin przenosi prawą ręką do prawego boku, a jednocześnie lewa ręka wraca do poprzedniego położenia. Karabin spoczywa pionowo w prawej ręce wyciągnięty na całą długość, lekko przyciśnięty do biodra i ramienia w okolicy pachy.
Z postawy „Za szyjkę broń“ przechodzi strzelec do postawy z bronią u nogi na rozkaz „Do nogi — broń". Na ten rozkaz strzelec chwyta karabin lewą ręką tuż nad celownikiem, po czym ujmując karabin prawą ręką tuż nad lewą stawia go przy nodze jak w § 20, jednocześnie lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.
§ 31. Przedłużanie i skracanie pasów.
Przedłużanie i skracanie pasów wykonywa się na rozkazy „Pasy - zdłuż“ , względnie „Pasy - skróć“ w dowolny sposób.
Zdłużenie względnie skrócenie pasów można nakazać zarówno w miejscu jak i w marszu.
Dowódca zarządza przejrzenie broni w wypadkach, gdy chodzi o stwierdzenie, czy strzelcy nie posiadają bezprawnie amunicji, oraz czy karabiny są rozładowane, a przewody nie zanieczyszczone.
Jeśli przejrzenie broni ma być przeprowadzone w dwuszeregu dowódca zarządza odpowiednim rozkazem potrzebne zwiększenie odległości między szeregami.
Na rozkaz „Do przejrzenia - broń“, strzelec otwiera lewą ręką ładownicę ruchem jak przy ładowaniu, otwiera zamek karabina i kładzie karabin na lewem ramieniu. Karabin położony na lewe ramię wylotem lufy do tyłu, prawie poziomo trzyma lewą ręką za kolbę tak samo, jak w postawie na ramię broń.
Po przejrzeniu karabina strzelec bez rozkazu zdejmuje karabin z ramienia, zamyka zamek, zwalniając jednocześnie iglicę tak samo, jak po rozładowaniu, po czym bierze broń do nogi i zapina ładownicę.
a) Podczas zwrotów w miejscu z bronią u nogi strzelec unosi nieco karabin i przyciska go do uda; po wykonaniu zwrotu opiera go znowu kolbą o ziemię.
b) Podczas zwrotów w marszu oraz marszu z bronią u nogi, wykonywanych tylko przy niewielkich przesunięciach strzelca lub oddziału, strzelec trzyma prawą ręką karabin nieco uniesiony przy udzie, wylot lufy nieco podany do przodu. Lewa ręka przytrzymuje bagnet.
c) Przy zwrotach w miejscu i w marszu z bronią na ramieniu przyciska lewy łokieć lekko do ciała.
d) W czasie marszu z bronią na ramieniu, na pasie lub przez plecy, ręka względnie ręce wolne poruszają się jak w § 6.
e) Podczas biegu z bronią u nogi strzelec trzyma karabin prawą ręką za nakładkę tuż nad celownikiem, wylotem lufy skierowanym w górę i nieco do przodu. Lewa ręka przytrzymuje bagnet.
Jeśli w chwili nakazania biegu strzelec ma broń na ramieniu, lub na pasie, bierze ją do nogi bez osobnego rozkazu. Po skończeniu biegu bierze broń do takiej postawy, w jakiej ją miał przed rozpoczęciem biegu. Karabina przewieszonego przez plecy nie zdejmuje się do biegu.
f) Przy wywołaniu z szyku strzelca z karabinem obowiązują zasady podane w § 17 z tym, że strzelec występuje z szyku z karabinem w takiem położeniu, w jakiem go miał w chwili wywołania i bierze do nogi broń dopiero po wystąpieniu na przepisaną odległość. Strzelec, wywołany w marszu zachowuje broń w takiem położeniu, w jakiem ją miał w chwili wywołania.
Strzelec z bronią przez plecy nie zdejmuje karabina przy wystąpieniu.
Po rozkazie „Do mnie“ , względnie „Do pana kapitana X“ strzelec maszeruje do wzywającego z bronią w ręce (jak do biegu). Po przybyciu na przepisaną odległość od wzywającego staje frontem do niego, bierze broń do nogi, oddaje honory przez przybranie postawy zasadniczej oraz skierowanie wzroku na wzywającego i melduje się.
Strzelec z karabinem przewieszonym przez plecy, wezwany do przełożonego, zachowuje się jak strzelec bez broni.
§ 34. Oddawanie honorów z bronią.
a) Strzelec, stojący w miejscu z bronią na ramieniu, na pasie, przy nodze, za szyjkę, lub w innym położeniu, z wyłączeniem postawy z bronią przez plecy, dla oddania honorów przybiera postawę zasadniczą z bronią u nogi frontem do przechodzącego przełożonego (starszego) i wykonywa zwrot głowy w kierunku przełożonego (starszego), zachowując się poza tym tak samo jak strzelec oddający honory bez nakrycia głowy.
b) w marszu strzelec z bronią, bez względu w jakiem położeniu ma karabin (z wyłączeniem postawy z bronią przez plecy), dla oddania honorów przybiera sprężysty krok, jak na komendę „Baczność“ i, utrzymując karabin, jak w odpowiedniej postawie zasadniczej, zwraca głowę w stronę przełożonego (starszego) na odległości i na przeciąg czasu, jak przy salutowaniu. W czasie oddawania honorów ręka wolna porusza się jak w marszu na baczność.
c) Strzelec z bronią przez plecy oddaje honory - zarówno w miejscu, jak i w marszu - przez salutowanie. d) Oddawanie honorów przez szeregowych, wchodzących w skład wart, ustala Regulamin służby wewnętrznej część VII i tych szeregowych postanowienia powyższe nie dotyczą.
Zachowanie się strzelca z bronią przy wejściu do pokoju ustala Regulamin służby wewnętrznej część IX.
§ 35. Ładowanie i rozładowywanie.
Ćwiczenia w ładowaniu i rozładowywaniu karabina należą do zakresu wyszkolenia strzeleckiego.
Sposób wykonywania tych czynności określa Instrukcja strzelecka część I w odpowiednich §§.
§ 36. Nakładanie i zdejmowanie bagnetu.
Ćwiczenia w nakładaniu i zdejmowaniu bagnetu należą do zakresu wyszkolenia w walce bagnetem.
Sposób wykonywania tych czynności określa Instrukcja walki bagnetem w §§ 17 i 18.
a) Rozkaz „Padnij“.
Strzelec z bronią u nogi robi wykrok lewą nogą i szybko klęka na prawe kolano, jednocześnie wyciąga lewą rękę wprost przed siebie dłonią skierowaną ku ziemi, a prawą ręką unosi karabin i trzyma go w środku ciężkości wylotem lufy w górę i skośnie w lewo wprzód; pochylając się wprzód, opuszcza się na lewe kolano, lewą dłoń i prawy łokieć.
W postawie leżącej strzelec trzyma nogi i tułów przywarte do ziemi, wzrok skierowany przed siebie. Karabin leży na lewem przedramieniu. Prawa ręka trzyma karabin za nakładkę zamkiem nieco ku górze. Wylot lufy nie dotyka ziemi.x`
b) Na rozkaz „Powstań", strzelec unosi prawą ręką karabin nieco wylotem lufy ku górze; przyciągając prawe kolano jak najbliżej tułowia, lewą dłonią opiera się o ziemię tuż pod lewą piersią, całe ciało pozostaje przywarte do ziemi. Następnie odbija się lewą ręką od ziemi, podnosi się w górę, wysuwa lewą nogę wprzód i klęka na prawe kolano, po czym powstaje, dostawiając prawą nogę do lewej.
c) Poszczególne ruchy, składające się na padanie, względnie powstawanie, powinny następować po sobie płynnie i szybko. Karabin należy chronić przed uderzeniem i zanieczyszczeniem.
Padanie stosuje się zarówno w miejscu, jak w marszu. Jeżeli broń jest na ramieniu, lub na pasie, strzelec zdejmuje ją przed padnięciem bez osobnego rozkazu.
Karabina przewieszonego przez plecy przy padaniu nie zdejmuje się.
Rozkaz „Kryj się“.
Strzelec szybko wyszukuje w pobliżu miejsce do dobrego ukrycia się, gdzie pada, pozostając nieruchomo. Rozkaz ten może być uzupełniony wskazaniem miejsca ukrycia się.
Czołganie się może strzelec wykonywać w dwojaki sposób:
a) ująwszy karabin w obie ręce i trzymając go poziomo przed głową zamkiem ku górze, opiera się strzelec o ziemię na zgiętych łokciach i końcach palców nóg; posuwa się wprzód przez podciąganie się na łokciach, pomagając sobie końcami palców nóg; zwraca przy tym uwagę, aby ciało było uniesione nad powierzchnią ziemi tylko o tyle, o ile to jest konieczne do wykonania ruchu;
b) trzymając karabin w prawej ręce zamkiem skierowanym nieco ku górze, podciąga prawe kolano jak najbliżej tułowia, po czym przy pomocy lewej ręki, opartej o ziemię, przesuwa całe ciało wprzód, jak najbliżej przy ziemi.
Skok wykonywa strzelec na rozkaz „(Na wprost do rowu) skok - biegiem marsz“.
Na „Skok“ strzelec, jeśli strzelał i ma karabin nienaładowany, ładuje i zabezpiecza karabin, zapina ładownicę i przygotowuje się do poderwania podobnie, jak to podano w § 37-b dla powstawania. Na hasło „Biegiem marsz“ zrywa się sprężyście i rzuca się naprzód.
Jeżeli wyznaczone stanowisko jest za daleko, aby je osiągnąć jednym skokiem, stosuje strzelec samodzielnie konieczne przerwy w biegu (przerwy oddechowe).
3. Musztra ręcznym karabinem maszynowym w.28
Zarówno w postawie swobodnej, jak i zasadniczej z bronią u nogi celowniczy trzyma ręczny karabin według zasad podanych w §§ 19 i 20 dla postaw ze zwykłym karabinem.
Prawa ręka trzyma ręczny karabin maszynowy objęty kciukiem od tyłu za lufę, pozostałymi palcami zwartymi od przodu - za rurę gazową.
Lewa ręka i reszta ciała, zależnie od postawy w jakiej się znajduje celowniczy w danej chwili.
Chwyty na komendę „Na ramię — broń“ i „Do nogi — broń“ wykonuje celowniczy w taki sam sposób, jak „Na pas - broń“ i „Do nogi - broń" zwykłym karabinem (§§ 27 i 28), dokonywując tych chwytów w postawie zasadniczej.
To samo dotyczy chwytów na rozkazy „Na pas - broń“ oraz „Do nogi - broń“ z postawy „Na pas - broń“ ale wykonanie w postawie swobodnej.
Na rozkaz „Do przejrzenia — broń“, celowniczy zawiesza ręczny karabin maszynowy pasem na szyi, kolbą w lewo w dół, wylotem lufy w prawo w górę. Skoro przeglądający znajdzie się tuż przy celowniczym, ten napina zamek i zabezpiecza ręczny karabin maszynowy, po czym celowniczy wobec przeglądającego odbezpiecza i opuszcza spust. Gdy przeglądający przechodzi do następnego Strzelca, celowniczy wraca do pierwotnej postawy.
Podczas zwrotów w miejscu i w marszu, jak również w czasie marszu z ręcznym karabinem maszynowym, celowniczy postępuje według zasad podanych w § 33.
Do biegu bierze celowniczy ręczny karabin maszynowy prawą ręką w środku ciężkości lub w obie ręce, ujmując go lewą za nakładkę a prawą za szyjkę kolby. Niosąc karabin w obu rękach trzyma go skierowany wylotem lufy, nieco w lewo w skos, w górę.
Padanie wykonywa celowniczy podobnie jak z karabinem (§ 37), trzymając ręczny karabin maszynowy prawą ręką podchwytem za nakładkę i chroniąc go przed uszkodzeniem i zanieczyszczeniem. Ręczny karabin maszynowy leży chłodnicą na lewem przedramieniu.
Uwaga! Ręczny karabin maszynowy nosi się w pokrowcu. Wyjmuje się go z pokrowca dopiero bezpośrednio przed ładowaniem lub wtedy, gdy warunki taktyczne tego wymagają. Zdjęty pokrowiec zawiesza celowniczy z tyłu za pas główny.
§ 45. Postawy strzeleckie, składanie się, ładowanie, rozładowywanie.
Sposób wykonania podaje „Instrukcja strzelecka część II. - Ręczny i lekki karabin maszynowy“ w odpowiednich paragrafach.
4. Musztra lekkim karabinem maszynowym wz. 08/15 i 08/18
a) W postawie swobodnej z bronią u nogi lekki karabin maszynowy jest ustawiony na dwójnogu przy prawej nodze celowniczego - lufą do przodu, donośnik na wysokości palców prawej nogi. Skrzynki amunicyjne (wodnik) noszone przez pozostałych strzelców obsługi, ustawione przed nimi prostopadle do linii frontu (małe ściany skrzynek przed szpicami obuwia w odległości około 5 cm). Obsługa stoi w postawie swobodnej według § 3. Dla ustawienia lekkiego karabina maszynowego w sposób wyżej wskazany celowniczy robi wykrok lewą nogą na komendę „Spocznij“. Pozostali strzelcy obsługi ustawiają swój sprzęt, pochylając się tylko ku przodowi i uginając nogi w kolanach. b) W postawie zasadniczej z bronią u nogi, celowniczy trzyma lekki karabin maszynowy pionowo przy prawej nodze, językiem spustowym wprzód, koniec kolby na wysokości szpica buta. Prawa ręka obejmuje chłodnicę:
- wodną, całą dłonią ze zwartymi palcami z przodu, przyciskając lekki karabin maszynowy lekko do biodra,
- powietrzną - kciukiem od strony uda, pozostałymi czterema palcami zwartymi od strony zewnętrznej.
Pozostali strzelcy obsługi trzymają swój sprzęt w rękach opuszczonych na całą długość. Wolna ewentualnie ręka przyłożona do uda. Podniesienie sprzętu do opisanej postawy zasadniczej uskutecznia obsługa na komendę „Baczność”, na zapowiedź każdej komendy zmiany szyku, oraz na komendę (rozkaz) do wykonania chwytu bronią przez oddział - z wyłączeniem wypadku, przewidzianego w § 120. Uwaga! Strzelcy obsługi, występującej z etatowym sprzętem w rękach, mają karabiny przewieszone przez plecy a tornistry złożone na biedce.
Komenda „Na ramię - broń“.
Wykonuje się z postawy zasadniczej z bronią u nogi. Celowniczy zawiesza przy pomocy obu rąk lekki karabin maszynowy najkrótszą drogą pasem na prawe ramię w położeniu poziomem, wylotem lufy do przodu, i przytrzymuje go prawą dłonią za chłodnicę, przyciskając łokciem do boku. Lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.
Powrót do postawy zasadniczej z bronią u nogi następuje na komendę „Do nogi - broń". Celowniczy zdejmuje lekki karabin maszynowy za pomocą najprostszych ruchów, przybierając postawę zasadniczą, opisaną w § 46-b.
Tak samo wykonywa się chwyt „Na pas - broń“ i „Do nogi - broń“ z postawy „Na pas - broń; wykonanie w postawie swobodnej.
Rozkaz „Do przejrzenia - broń“.
Celowniczy stawia lekki karabin maszynowy na ziemi, jak w § 46-a, klęka za nim, otwiera pokrywę komory zamkowej, podaje rączkę zamkową do przodu, podnosi zamek do góry, podając jednocześnie rączkę zamkową wolno w tył, i kładzie zamek na górnych krawędziach ścian komory zamkowej, lewą ręką przytrzymując pokrywę komory zamkowej.
Przy przeglądaniu lufy należy zamek i kolbę odjąć.
Po przejrzeniu celowniczy, bez osobnego rozkazu, składa lekki karabin maszynowy i wraca do pierwotnej postawy.
Zasady podane w § 33 obowiązują ogólnie także celowniczego lekkiego karabina maszynowego z tym, że w podnoszeniu i niesieniu lekkiego karabina maszynowego pomaga sobie lewą ręką.
a) Do biegu celowniczy ujmuje lekki karabin maszynowy prawą ręką za chwyt, lewą za chłodnicę w okolicy nóżek i niesie przyciśnięty do prawego boku wylotem lufy w górę i nieco w lewo wprzód.
b) Podczas padania obsługa lekkiego karabina maszynowego wykonywa czynności jak na spocznij (§ 46) i pada jak w § 37.
§ 50. Postawy strzeleckie, składanie się, ładowanie, rozładowanie.
Sposób wykonania podaje Instrukcja strzelecka część II — ręczny i lekki karabin maszynowy, w odpowiednich §§.
5. Chwyty szablą.
Oficerowie i podoficerowie dobywają szabel z pochew w wypadkach określonych Regulaminem służby wewnętrznej część IX, względnie VII.
Dobycie szabli przez dowódcę oddziału jest znakiem do wydobycia szabel przez podległych dowódców.
Chwyty szablą odpowiadają chwytom karabinem; wykonują je wszyscy posiadający szable, którzy stoją w szyku oddziału, jednakowo i jednocześnie z danym oddziałem.
a) W postawie zasadniczej z szablą u nogi prawa ręka obejmuje całą dłonią w kabłąku rękojeść szabli, kciukiem od strony uda. Ramię naturalnie opuszczone. Szabla jest opuszczona w dół, koniec głowni oddalony od ziemi o szerokość dwóch dłoni. Jelce szabli przy szwie spodni. Położenie szabli prostopadłe do linii frontu, ostrze zwrócone na zewnątrz.
Lewa ręka przytrzymuje pochwę; kciuk od przodu, pozostałe palce zwarte na pochwie, prócz wskazującego, lekko zgięte przytrzymują pochwę od tyłu. Tak samo trzyma się pochwę w postawie zasadniczej, gdy szabla jest w pochwie.
Na koniu w postawie zasadniczej z bronią u nogi, prawa ręka trzyma szablę, ujętą za rękojeść jak w postawie zasadniczej pieszo, opuszczoną pionowo w dół, opartą grzbietem o ostrogę tuż za piętą (ostrze na zewnątrz). Pochwa zwisa swobodnie.
b) Na spocznij zarówno pieszo jak konno, trzymanie dobytej szabli jest dowolne.
c) W postawie z szablą na ramieniu trzyma szablę prawa ręka, palec wskazujący i średni wyprostowane w kabłąku obejmują rękojeść z przodu, kciuk od tyłu z lewej strony, pozostałe palce wyprostowane z prawej strony na metalowej oprawie rękojeści.
Tylna część rękojeści między przedłużeniem kciuka a palca wskazującego. Ramię jak w postawie zasadniczej, kciuk przy szwie spodni. Grzbiet głowni oparty o szew wszycia rękawa. Lewa ręka jak w postawie zasadniczej z szablą u nogi.
Na koniu, w postawie z szablą na ramieniu, prawa ręka trzyma szablę, jak w postawie z szablą na ramieniu pieszo. Głownia oparta grzbietem na szwie rękawa, ręka zgięta w łokciu tak, aby nasada dłoni, oraz palce czwarty i mały opierały się na górnej części prawego uda, na dwie dłonie poniżej stawu biodrowego. Pochwa zwisa swobodnie.
d) Podczas marszu z szablą na ramieniu na „Baczność“ prawa ręka się nie porusza, kciuk przy szwie spodni, grzbiet głowni oparty o szew wszycia rękawa.
Podczas marszu z szablą na ramieniu na „Spocznij“ prawa ręka trzyma rękojeść w całej dłoni, zwróconej do ciała. Kciuk obejmuje kabłąk od strony ciała, ręka porusza się umiarkowanie w takt marszu.
Podczas marszu z szablą na ramieniu, lub w pochwie, lewa ręka trzyma pochwę całą dłonią, kciuk od przodu, cztery pozostałe palce zwarte od tyłu, przy czym końce ich schodzą się z końcem kciuka od strony uda. Pochwa wygięciem do przodu, końcem podniesiona wprzód, tak aby piętka jej była o szerokość dwóch dłoni od ziemi.
e) Przejście z postawy z szablą u nogi do postawy z szablą na ramieniu i odwrotnie wykonywa się jednym ruchem po najkrótszej drodze.
Na rozkaz Odtrąbiono“ szable chowa się do pochwy.
Prawo salutowania szablą przysługuje jedynie oficerowi; wykonuje je z postawy z bronią na ramieniu w trzech tempach:
- przenosi szybkim ruchem szablę z ramienia przed środek twarzy tak wysoko, aby jelce znalazły się na wysokości oczu; głownia pionowo płazem do twarzy, oddalonym od niej o szerokość dłoni, ostrzem w lewo; w czasie wykonywania ruchu całą dłonią chwyta rękojeść ujmując ją od tyłu, pozostałymi palcami od strony kabłąka,
- wytrzymuje jedno tempo,
- opuszcza szablę szybkim ruchem po najprostszej drodze do postawy „Do nogi - broń“, skręcając ją w czasie ruchu ostrzem w prawo.
b) Powrót do postawy po salutowaniu wykonywa się również na trzy tempa:
- podniesienie szabli po najkrótszej drodze przed środek twarzy, w położeniu jak wyżej podanym,
- wytrzymanie jednego tempa,
- opuszczenie szabli po najkrótszej drodze do postawy „Na ramię - broń“.
c) Salutowanie w marszu musi być ukończone na sześć kroków przed przełożonym. Poszczególne tempa wykonywa oficer w takcie marszu, rozpoczyna więc salutowanie na dziewięć kroków przed przełożonym, pierwsze tempo przy stawianiu lewej nogi, postawienie prawej nogi przetrzymuje jako drugie tempo, trzecie tempo znów na lewą nogę z jednoczesnym zwrotem głowy w kierunku przełożonego.
d) Powrót do postawy po salutowaniu zaczyna się na trzy kroki za przełożonym i wykonywa się podobnie, również w trzech tempach. W wypadkach, gdy obowiązuje trzykrotne salutowanie szablą, następuje drugie i trzecie bezpośrednio po pierwszym.
Całe więc salutowanie w marszu wykonywa się w czasie dziewięciu kroków, wskutek czego musi być rozpoczęte na 15 kroków przed przełożonym.
e) Salutowanie szablą wykonują tylko oficerowie występujący przed frontem oddziału i wydający komendy; oficerowie, będący w szyku i podoficerowie mający szable, oddają honory w miejscu przez prezentowanie szablą i zwrot głowy, wykonywane jednocześnie ze swym oddziałem; w marszu - przez zwrot głowy.
Podoficer, występujący z szablą jako samodzielny dowódca oddziału, oddaje honory przez przybranie postawy zasadniczej z bronią na ramieniu, oraz zwrot głowy, względnie skierowanie wzroku na przełożonego (np. przy składaniu meldunku).
Oficerowie nieuprawnieni postanowieniami § 52 do salutowania szablą, oraz podoficerowie, wykonują szablą chwyt „Prezentuj - broń“ w tych wszystkich wypadkach, w których ich oddział prezentuje broń, jednocześnie z nim.
Na komendę „Prezentuj - broń“ należy wykonać pierwsze tempo salutowania według § 52 i zatrzymać szablę w tym położeniu, dopóki nie padnie komenda „Na ramię - broń", którą wykonać jak trzecie tempo powrotu do postawy po salutowaniu (§ 52).
6. Chwyty chorągwią.
a) W postawie zasadniczej z chorągwią u nogi chorąży trzyma chorągiew postawioną przy prawej nodze, na trzewiku drzewca, na wysokości szpica buta prawej nogi. Drzewce przytrzymuje prawa ręka dłonią powyżej pasa głównego; łokieć prawej ręki lekko przyciśnięty do ciała.
W postawie swobodnej chorągiew pozostaje przy prawej nodze.
b) Gdy oddział wykonywa chwyt „Na ramię - broń“ chorąży kładzie chorągiew prawą ręką, pomagając sobie lewą, na prawe ramię. Chorągiew spoczywa trzewikiem drzewca w tulei na bandolierze. Płachta chorągwi musi być oddalona przynajmniej na szerokość dłoni od barków chorążego.
Gdy oddział wykonywa chwyt „Do nogi - broń“ , chorąży przenosi chorągiew prawą ręką, pomagając sobie lewą, do postawy u nogi.
c) W dłuższym marszu nosi chorąży chorągiew na prawem, lub lewem ramieniu.
W marszu i podczas słoty, na rozkaz dowódcy, zakłada się na chorągiew pokrowiec.
Na komendę „Prezentuj — broń“ stawia się chorągiew drzewcem pionowo przy prawem ramieniu, prawa ręka obejmuje trzewik, lewa przytrzymuje drzewce na wysokości ramienia. W tym położeniu pozostaje chorągiew, dopóki nie padnie komenda „Na ramię - broń“, po której przenosi się chorągiew w położenie jak § 54.
Położenie chorągwi w czasie prezentowania w marszu jest takie same, jak w miejscu z tym, że chwyt musi być ukończony na sześć kroków przed odbierającym honory a powrót do postawy na ramię następuje trzy kroki za nim.
Salutowanie wykonywa chorąży z postawy prezentuj broń. W miejscu, gdy odbierający honory zbliży się na sześć kroków, wykonując zwrot na prawo w skos, pochyla chorągiew przy pomocy obu rąk wprzód tak, aby płachta chorągwi była o szerokość dwóch dłoni od ziemi. W tej postawie wytrzymuje tak długo, dopóki odbierający honory nie minie trzeciego żołnierza, stojącego w lewo od chorągwi, po czym bez osobnego rozkazu przenosi chorągiew z powrotem do postawy prezentowania.
W marszu podczas defilady salutowanie chorągwią odbywa się przez opuszczenie chorągwi z postawy na ramieniu w sposób podany dla salutowania w miejscu. Chorąży pochyla chorągiew na sześć kroków przed przełożonym, a bierze ją, bez osobnego rozkazu, na ramię 3 kroki za nim.
Postanowienia, zawarte w tym rozdziale odnoszą się do pojedynczego żołnierza w ogóle.
II. Walka.
1. Wskazówki ogólne.
Zwycięstwo osiąga się przez łączny wysiłek wszystkich żołnierzy dla wspólnego celu.
Warunki walki, ograniczając bezpośredni wpływ dowódcy, podnoszą znaczenie wysiłków pojedynczych strzelców. Wynik łączny zależy od ich bitności, sprawności osobistej i umiejętności współdziałania.
Podstawą wartości osobistej strzelca jest karność, siła ducha, sprawność fizyczna i umiejętność użycia środków walki.
Siła ducha wyrazić się musi w zapale bojowym i harcie wytrwania do ostatka przy bezwzględnej woli wykonania zadania. Przebiegłość, spryt i zmysł bojowy ułatwiają wykonanie każdego zadania na polu walki.
Sprawność fizyczna i umiejętność użycia środków walki potęgują siły ducha, pewność siebie i śmiałość w działaniu. Zwłaszcza osiągnięcie pełnej sprawności w strzelaniu może zapewnić strzelcowi natychmiastową przewagę nad przeciwnikiem.
Współdziałanie musi być oparte na karności i ścisłym koleżeństwie. W walce każdy poprzeć musi poryw dowódcy lub kolegów.
a) Zaskoczenie ma niezmierny wpływ na wynik każdego działania, gdyż zawsze wstrząsa nerwy i osłabia zdolność oporu przeciwnika, a często wytrąca mu broń z ręki.
Wszyscy strzelcy powinni rozumieć znaczenie zaskoczenia, a przede wszystkim mieć głęboko wpojone poczucie konieczności zachowania tajemnicy, jako podstawy zaskoczenia.
Wychowanie powinno rozbudzić w nich instynkt działania znienacka.
Każdy strzelec musi dążyć do rozwinięcia jak największej pomysłowości i przebiegłości, by osłonić swe najprostsze działania i umieć mylić przeciwnika.
Szczegółowe wskazówki są podane w następnych rozdziałach.
b) Wobec groźby zaskoczenia ze strony przeciwnika każdy strzelec musi być czujny, wiedzieć jak się zachować i być gotowym do natychmiastowego działania.
Strzelcy winni być tak wychowani, by w razie zaskoczenia umieli panować nad sobą, zachowali pewność oraz spokój i skupiali się przy dowódcach. Należy unikać bezładnej strzelaniny, szczególnie w ciemności.
Jedynym odruchem strzelca w razie nagłego zetknięcia się z przeciwnikiem winno być rzucenie się nań i pokonanie go w walce wręcz. Każdy powinien wiedzieć, że o wyniku walki decyduje wtedy nie siła, lecz zuchwałość w uderzeniu i szybkość ciosów.
2. Wiadomości podstawowe
§ 60. Znaczenie i wykorzystanie terenu.
1) Istotne znaczenie ma teren, widziany ze stanowiska strzelca, w postawie odpowiedniej do rodzaju i wielkości zasłony. Pokrycie i formy terenu tworzą horyzont, poza który wzrok nie sięga.
Stanowią one zasłony, w których kryć się może przeciwnik. Z dalszych zasłon grozić może niespodziewany ogień, z bliskich prócz tego nagłe uderzenie. Niespodzianki mogą być tym większe, im przeciwnik umie działać bardziej skrycie.
2) Strzelec musi zawsze działać skrycie, t. j. usunąć się z pod obserwacji przeciwnika, lub co najmniej obserwację mu utrudnić. Miejsca oświetlone, jasne tło i podłoże, śnieg, postawy stojąc lub klęcząc, a zwłaszcza ruch zdradzają obecność strzelca, nawet na dalszych odległościach. Miejsca wyniosłe i gołe, odosobnione drzewa i krzaki przyciągają uwagę i wzrok przeciwnika. Obecność strzelca zdradzić mogą również błyszczące części oporządzenia, bagnet na karabinie zwłaszcza w pełnym oświetleniu, w nocy szczęk broni i oporządzenia.
a) W podsuwaniu się do przeciwnika teren daje wiele skrytych podejść. Strzelec musi umieć je odszukać i skrycie podchodzić (skradać się). Za zasłonami, kryjącymi strzelca na całą wysokość można podchodzić w postawie wyprostowanej, w miejscach kryjących po pierś, trzeba się pochylić, przy niższych zasłonach ruch całkowicie skryty może być wykonany jedynie pełzaniem. W terenie otwartym i na ogół płaskim ruchu ukryć nie można. Dobry żołnierz może zmniejszyć swoją widoczność nawet w terenie zupełnie otwartym.
b) Skryte umieszczenie się w terenie ułatwiają fałdy i zasłony; teren, nawet pozornie płaski i otwarty, daje wiele możliwości ukrycia dla strzelca. Trzeba się tylko nie wyróżniać zbytnio od tła i nie zdradzać ruchem.
c) Zasady wykonania ruchu w polu ognia przeciwnika podają §§ 81 i 82. Podstawowe znaczenie ma nabycie przede wszystkim technicznej sprawności w wykonywaniu skoków, połączone z wykorzystaniem najdrobniejszych wyrw, lejów i wklęśnięć terenu, oraz innych osłon.
3) Przed lotnikiem strzelcowi ukryć się łatwo. Trzeba tylko wykorzystać cień drzew, budynków, kultury, strome spady, które mogą strzelca ukryć całkowicie.
§ 61. Obserwacja i wyszukiwanie celów.
By zwalczać przeciwnika trzeba go przedtem wykryć i rozpoznać. Strzelec obserwuje najczęściej w postawie leżącej. Nabycie sprawności rozpoznawczej w tej postawie ma pierwszorzędne znaczenie.
a) Najłatwiej spostrzega się ruch, oraz to wszystko, co się wyróżnia w terenie. Nietrudno dostrzec przeciwnika na podłożu i tle o jasnych barwach, w dobrem oświetleniu, zwłaszcza, gdy zjawia się w postawie klęczącej, lub stojącej.
By wykryć przeciwnika, który działa skrycie i maskuje się, trzeba wprawnego oka. Cele nawet dobrze maskowane ujawniają się przez ruch i zmiany, które powodują w terenie. By rozpoznać tak skrytego przeciwnika trzeba umieć wykryć te zmiany.
b) Przy obserwacji odcinka najłatwiej przeglądać teren w pewien stały sposób np. od prawej granicy ku lewej. W dalekim polu widzenia przegląda się teren pasami: nasamprzód to, co jest na pierwszym planie, następnie na dalszych.
c) Dla wczesnego wykrycia przeciwnika szczególne znaczenie ma dobre przypatrywanie się zasłonom, z poza których ukazać się może niespodzianie.
Ciemność, mgła, śnieżyca, las - utrudniają obserwację. Dobre nadsłuchiwanie może wtedy znacznie ułatwić wykrycie na czas przeciwnika.
d) Obserwuje się najlepiej z punktu, który zapewnia dobry widok na cały odcinek i ukrycie przed wzrokiem nieprzyjaciela.
W ciemności z punktów wyniosłych widać gorzej. W terenie nierównym lepiej wtedy obserwować z podnóża, mając wznoszący się stok przed sobą.
e) Każdy strzelec, znajdujący się naprzeciw nieprzyjaciela winien meldować swemu przełożonemu o każdym fakcie, który zwraca jego uwagę. Szybkie określenie i wskazanie dostrzeżonego celu wymaga wprawy. Trzeba zawsze podać kierunek celu i odległość, oraz w razie potrzeby, jego odchylenie od dobrze widocznego przedmiotu terenowego.
Kierunek wskazać można również przez nastawienie karabina na cel.
Odchylenie w bok najlepiej określać na szerokość dłoni lub palców wyciągniętej ręki, gdy strzelec znajduje się w najbliższym odstępie od przełożonego. Przy większym odstępie lepiej określać odchylenie przez podanie w metrach przybliżonej odległości celu od dobrze widocznego przedmiotu terenowego w kierunku jednej ze stron świata.
Trafna ocena odległości zwiększa skuteczność ognia i oszczędza amunicję.
Ocenę odległości ułatwia w dużym stopniu znajomość odległości podstawowych, oraz zapamiętanie stopnia widoczności strzelca we wszystkich postawach i na różnych odległościach.
Na trafność oceny wpływają: rodzaj terenu i oświetlenia, pogoda, pora dnia, wielkość celu, wreszcie postawa oceniającego. Nie zapamiętanie tych czynników, ale nabycie wprawy w ich uwzględnieniu ma istotne znaczenie dla trafnej oceny odległości.
Każdy strzelec musi umieć trafnie oceniać odległości przede wszystkim w postawie leżącej.
Wszyscy winni być przyzwyczajeni do właściwej oceny odległości w ciemności.
Strzelec musi orientować się dobrze w każdym terenie, a w szczególności w terenie pokrytym, w nocy, we mgle, w czasie zawiei.
a) Podstawą orientowania się jest świadomość swego położenia w stosunku do stron świata. Strzelec odosobniony musi w każdej chwili zdawać sobie sprawę gdzie jest jego oddział i jak dojść do niego.
Łatwo dojść do punktów, które się widzi w terenie. Trafienie do punktów nieznanych i niewidocznych z danego miejsca wymaga wprawy. By nie zbłądzić, strzelec musi dobrze zapamiętać kierunek i drogę do nich, opisaną mu nawet z mapy, lub planu.
Dla ułatwienia sobie orientacji w drodze powrotnej dobrze jest od czasu do czasu spojrzeć w tył.
b) W polu obserwacji przeciwnika strzelec musi umieć wybierać dojścia ukryte.
c) Szczególnie rozwiniętego zmysłu orientacyjnego wymaga działanie w ciemności. Oczy i uszy muszą być przyzwyczajone do zmienionych wrażeń, odmiennego wyglądu ludzi, przedmiotów i form terenu.
W orientowaniu się znacznie mogą pomóc przedmioty terenu zapamiętane za dnia, oraz umiejętność rozróżniania szmerów i innych wrażeń słuchowych.
d) W każdym wypadku orientowanie się ułatwia kompas; poza tym orientować się można również według słońca, gwiazd, księżyca, pochylenia drzew na równinach, bujniejszego rozwinięcia gałęzi w jednym kierunku, pozostałego śniegu na stokach i t. d.
Sprawność bojowa strzelca wymaga umiejętności utrzymania kierunku w ruchu. Nieuwaga i brak wprawy pociąga za sobą zawsze zboczenie z kierunku.
a) Posuwając się w określonym kierunku, zazwyczaj dość odległym, strzelec musi wybrać sobie kilka pośrednich punktów kierunkowych, które zapewnić mogą wykonanie ruchu bez zboczeń, nawet gdy wskazany punkt kierunkowy zniknie mu z przed oczu.
b) W ramach drużyny, lub grupki strzelców, wskazany punkt kierunkowy jest kierunkiem dla strzelca kierunkowego. Reszta strzelców musi sobie obrać kierunki tak, by utrzymać się w ruchu w odpowiednich odstępach od strzelca kierunkowego.
c) Pod ogniem przeciwnika drobne, chwilowe zboczenie z kierunku może być wskazane dla wykorzystania skrytych podejść, lub zmylenia przeciwnika.
W terenie na ogół otwartym, czasem przez jedno dobrze skryte podejście, może przesunąć się nawet kilku strzelców.
Każdy strzelec musi jednak zawsze pamiętać, by swój ogólny kierunek zachować; przez chwilowe zboczenie dla lepszego wykorzystania terenu, ruchu nie opóźnić; sąsiadom nie przeszkadzać i nigdy nie doprowadzić do zbytniego skupienia, lub rozciągnięcia drużyny.
Dla prowadzenia ognia strzelec zajmuje stanowisko ogniowe.
a) Każde stanowisko ogniowe musi zapewnić widok i ostrzał w nakazanym kierunku. Z dwu takich stanowisk lepsze jest to, które leży w miejscu bardziej nieoczekiwanym dla przeciwnika i jest lepiej skryte (przed wzrokiem i ogniem).
Zasłona tj. ukrycie przed wzrokiem uniemożliwia przeciwnikowi ogień celowany. Ochrona osłabia działanie jego ognia.
Najlepsze stanowisko traci na wartości, gdy zdradza obecność strzelca.
b) Strzelec, zaprawiony w doborze stanowisk, znajdzie je w każdym terenie. Nawet w terenie otwartym i pozornie płaskim istnieją zagłębienia, leje, doły, fałdy terenu, które mogą ułatwić działanie bronią, ukrycie przed wzrokiem i ochronę.
Lepsze - strzelec wykorzysta od razu, gorsze - przystosuje do użycia.
§ 66. Ulepszanie stanowisk - maskowanie.
Strzelec musi nabyć wprawy w szybkim i nie wpadającym w oko przystosowaniu stanowisk w razie potrzeby, dla ułatwienia działania bronią (podpórka pod karabin) i wzmocnienia ich wartości ochronnej.
W każdym wypadku należy dążyć do niezmieniania charakteru zajętego stanowiska. Nic tak nie zdradza, jak sztuczna i nieumiejętna zmiana jego naturalnego wyglądu.
Wyrzucona ziemia zawsze zdradza; trzeba ją maskować przez upodobnienie do otaczającego terenu przy pomocy podręcznego materiału, jak darń, piasek, liście, gałązki, śnieg.
Pamiętać, by przez niezręczność nie uwidocznić jeszcze bardziej tego, co miało być ukryte przez maskowanie.
3. Użycie broni i sprzętu.
Pomimo rozwoju broni maszynowych, karabin powtarzalny nie stracił nic na wartości i znaczeniu w boju. Jest on w dalszym ciągu główną i groźną bronią w ręku piechura - doskonałym i niezastąpionym narzędziem walki.
a) Ogień pojedynczy z karabina jest najskuteczniejszym środkiem do zwalczania szybko znikających celów pojedynczych na bliskich odległościach.
Strzelec wyborowy może osiągnąć strzały skuteczne do 800 metrów do celów polowych, a do celów większych nawet do 1200 m.
Gdy wymagają tego okoliczności walki, karabin może również służyć skutecznie w ogniu zbiorowym na większe odległości.
b) Zamiłowanie do broni podnosi wartość strzelca. Każdy piechur musi być tak wychowany, by się zrósł ze swym karabinem, znał i umiał cenić jego wartość, i miał do niego, swej ręki i oka pełne zaufanie.
c) Tylko bardzo troskliwe obchodzenie się z karabinem zachowuje jego wartość ogniową na długo.
Zwarcie się z nieprzyjacielem oko w oko jest zawsze czynem, który świadczy o najwyższej wartości piechoty.
a) Bagnet w tej walce jest dla piechura narzędziem doskonałym.
Bagnet jest środkiem rozstrzygającym przy każdym nagłym zetknięciu się z przeciwnikiem, gdy na strzał niema czasu.
W lesie, a szczególnie w ciemności bagnet staje się głównym środkiem walki. Ogień jest wtedy mało skuteczny, niweczy zaskoczenie i łatwo dezorientuje wszystkich.
b) Sztylet nadaje się szczególnie do walki w okopie, w zabudowaniach, oraz przy wykonaniu specjalnych zadań, gdzie karabin jest mniej poręczny.
Granat ręczny jest środkiem walki na najbliższe odległości. Szczególnie nadaje się do zwalczania nieprzyjaciela za ochroną, w okopie, w miejscach zamieszkałych.
W obronie jest doskonałym środkiem dla odparcia szturmu. Można go również użyć do zwalczania przeciwnika, skupiającego się ewentualnie na bliskich martwych polach przed stanowiskiem.
Granat ręczny potęguje niebywale wpływ moralny na przeciwnika przy każdym nagłym napadzie (zwłaszcza w ciemności).
a) Maska przeciwgazowa jest najskuteczniejszym środkiem ochronnym przed działaniem gazów, jeżeli jest dobrze użyta. To też każdy strzelec musi mieć maskę odpowiednio dopasowaną, nigdy się z nią nie rozstawać i umieć jej dobrze używać. W nocy strzelcy powinni mieć maski na sobie, lub pod ręką tak, by w razie potrzeby natychmiast, nawet w ciemności mogli je włożyć.
Tylko troskliwe obchodzenie się z maską zachowuje jej wartość ochronną na długo.
b) Strzelcy muszą być przyzwyczajeni do działania w masce, nawet przez czas dłuższy, gdy zajdzie tego potrzeba.
c) Wszyscy strzelcy muszą umieć rozpoznać napad gazowy, być zawsze czujni na sygnały pogotowia i alarmu i umieć alarm rozpowszechnić.
Każdy strzelec, który zauważy u nieprzyjaciela jakiekolwiek prace, zdradzające przygotowania gazowe, musi natychmiast meldować o tym przełożonym.
d) Strzelec nosi maskę w pogotowiu gazowym na rozkaz, oraz zawsze, gdy działa w odosobnieniu (szperacz, goniec, obserwator i t. p.).
e) Maski nakłada się na sygnał alarmu. Każdy strzelec, jeżeli zauważy najmniejsze nawet oznaki gazu, winien natychmiast nałożyć maskę bez osobnego sygnału.
f) Maski zdejmuje się dopiero na rozkaz.
g) W razie zepsucia się maski strzelec może osłabić nagłe działanie gazu przez osłonięcie ust i nosa zwilżoną chustką, lub ziemią, oraz ostrożny oddech, dopóki się gaz nie ulotni.
Łopatka jest podręcznym narzędziem strzelca przy ulepszaniu, urządzaniu i maskowaniu stanowisk. Może być również użyta w razie potrzeby jako broń w walce wręcz.
§ 72. Ręczny karabin maszynowy.
a) Ręczny (lekki) karabin maszynowy jest bronią o wydajnej sile ogniowej. Jego nagły i szybki ogień, skierowany zwłaszcza na większe cele, jest bardzo skuteczny.
Szczególne znaczenie ma użycie ręcznego karabina maszynowego przeciwko kawalerii, szarżującej z bliskiej odległości.
Na wypadek działania w nocy, zapamiętanie pewnych punktów w terenie, nie wpadające w oko wytyczenie kierunków, rozważenie różnych nachyleń broni w tych kierunkach, może znacznie zwiększyć skuteczność ognia ręcznego karabina maszynowego.
b) Nie wolno trzymać ręcznego karabina maszynowego na stanowisku, gdy się nie strzela. Zacięcia usuwa się w ukryciu. W tym celu należy broń zdjąć z przedpiersia.
Strzelcom obsługi nie wolno skupiać się przy ręcznym karabinie maszynowym.
Broń tę otacza się zawsze staranną opieką, by uniknąć zacięć i niepotrzebnych przerw w strzelaniu.
c) Każdy strzelec musi umieć strzelać z ręcznego karabina maszynowego. W szczególności muszą być zaprawieni w użyciu tej broni strzelcy, przeznaczeni na celowniczych.
Ręcznego karabina maszynowego nie wolno zostawić na polu walki. Gdy zabraknie celowniczego zastępuje go najbliższy strzelec.
Granatniki są bronią dowódcy plutonu, która może rozstrzygająco wpływać na tok walki plutonu na małych odległościach.
Granatniki mogą być użyte w granicach skutecznego ognia do zwalczania ważniejszych celów przed piechotą w szczególności ciężkich broni maszynowych ukrytych za zasłoną.
Szczególnie celowe jest użycie ognia granatników do zwalczania bliskich celów, ukrytych za osłoną, lub ukazujących się nagle, bezpośrednio przed piechotą, gdy artyleria i moździerze nie mogą ich już ostrzelać, np. w natarciu przed samym szturmem, w obronie przy odpieraniu szturmu.
Ażeby w tych chwilach zapewnić skuteczne prowadzenie ognia przez granatniki, pożądane jest bardzo oszczędne gospodarowanie amunicją w toku walki na dalszych odległościach.
Każdy strzelec musi znać granatnik i umieć obchodzić się z nim (§ 212).
4. Ogień.
Wśród umiejętności użycia środków walki pierwsze miejsce zajmuje umiejętność celnego strzelania, które daje natychmiastową wyższość duchową nad przeciwnikiem. Strzelanie niecelne podnosi na duchu przeciwnika i rozzuchwala go, oraz powoduje marnotrawienie amunicji.
Celnym może być tylko strzał oddany starannie i spokojnie w pełnym poczuciu wartości posiadanej broni i zaufania do niej.
§ 75. Otwarcie i przerwanie ognia.
Strzelcy rozpoczynają ogień na rozkaz dowódcy lub samodzielnie w wypadkach przez dowódcę określonych. Bez rozkazu wolno poszczególnym strzelcom otworzyć ogień, jedynie w razie nagłego zetknięcia się z przeciwnikiem, lub dla zaalarmowania.
Strzelec musi natychmiast zaprzestać strzelania gdy cel mu zniknie, lub na rozkaz „Przerwij - ogień“.
Czasem wskazane jest chwilowe zaprzestanie ognia dla zmylenia przeciwnika.
Rozkazy, podawane w walce ogniowej powtarzają głośno wszyscy strzelcy. Trzeba przy tym zawsze dodawać, dla kogo są przeznaczone.
a) Po rozkazie otwarcia ognia, każdy strzelec w ramach ogólnego celu, podanego dla drużyny, wybiera samodzielnie cele, znajdujące się wprost przed nim, i zwalcza je kolejno pojedynczymi celnymi strzałami oddawanymi z własnej inicjatywy.
W wyborze celu kieruje się zawsze ważnością celu i możliwością jego trafienia.
b) W wykonaniu ognia zbiorowego strzelcy przygotowują się do strzału na wskazany cel; na rozkaz rozpoczynają ogień i prowadzą go indywidualnie.
c) Obsługa ręcznego (lekkiego) karabina maszynowego prowadzi ogień pod bezpośrednim kierownictwem karabinowego.
Sposób prowadzenia ognia, oraz przykłady rozkazów ogniowych podaje Instrukcja strzelecka część II, w odpowiednim podrozdziale; w każdym wypadku należy dążyć do ostrzeliwania broni maszynowej przeciwnika.
Obowiązki obsługi:
- Karabinowy wybiera stanowisko i kieruje ogniem na podstawie rozkazu dowódcy drużyny. Gdy drużynowy podaje cel ogólny, karabinowy w ramach tego celu wyszukuje cele szczegółowe dla ręcznego karabina maszynowego. Po otwarciu ognia obserwuje skutek ognia, podaje uwagi celowniczemu, stwierdzając dobre położenie wiązki, lub nakazując jej poprawienie. Obowiązkiem jego jest stała troska o oszczędne używanie amunicji i jej uzupełnianie, o wodę do lekkiego karabina maszynowego, oraz utrzymywanie karności ogniowej i ścisłej łączności z dowódcą drużyny, względnie jego zastępcą.
- Celowniczy prowadzi ogień; w toku walki karabinowy może zmieniać celowniczego dla dania mu wypoczynku.
- Jeden z amunicyjnych dostarcza celowniczemu amunicji, lub (przy lekkim karabinie maszynowym) pomaga mu w ładowaniu, a w razie potrzeby w bezpośrednim obsługiwaniu sprzętu.
- Drugi amunicyjny, ukryty w pobliżu stanowiska karabina, napełnia magazynki, dostarcza je pierwszemu amunicyjnemu i w razie potrzeby, na rozkaz karabinowego, donosi amunicję do stanowiska.
Uwaga:
- gdy ręczny karabin maszynowy nie strzela trzeba go kryć, zdejmując z przedpiersia,
- obsługa nie może skupiać się na stanowisku.
c) Po rozkazie „Przerwij - ogień“ wszyscy strzelcy obserwują przedpole i oczekują dalszych rozkazów. Ponowne ostrzeliwanie tych samych celów następuje na rozkaz „Dalej - strzelaj“.
Strzelec, który chwilowo nie strzela - kryje się, nie tracąc z oka swego dowódcy i obserwując skrycie nieprzyjaciela. Wymaga tego ciągła gotowość do zwalczania pojawiających się celów.
Każdy strzelec musi być tak wychowany, by umiał zachować zimną krew i liczył się z każdym strzałem:
a) Karność ogniowa polega na bezwzględnym wykonywaniu rozkazów w walce ogniowej i na jak najdokładniejszym stosowaniu przepisów strzeleckich przy właściwym zachowaniu się bojowym.
b) Karność ogniowa wymaga:
- najdokładniejszego wykorzystania terenu dla zwiększenia skuteczności ognia i własnej osłony,
- czujnej uwagi na dowódcę, przeciwnika i sąsiadów,
- starannego nastawiania celownika, sumiennego oddawania każdego strzału i obserwowania skutków strzału,
- sumiennego przekazywania meldunków (rozkazów), podawanych wzdłuż tyralierki,
- oszczędzania amunicji.
Nie pamięciowe opanowanie tych przepisów, ale ścisłe i dokładne stosowanie ich w każdym działaniu świadczy o pełnej wartości strzelca.
c) Szczególnie staranny, spokojny i karny ogień jest wskazany przy zaskoczeniu przeciwnika. Nerwowy pośpiech prowadzi zawsze do złego celowania i ściągania spustu.
Strzelanie bez celowania jest karygodne.
d) Działanie w nocy wymaga szczególnej uwagi, by nie strzelać bez potrzeby. Często jeden strzał dany przez nieostrożność może wywołać bezładną i nerwową strzelaninę na ślepo i niepotrzebnie, lub może zdradzić własne działanie.
Skrupulatna gospodarka amunicją i oszczędzanie jej musi się stać przyzwyczajeniem każdego strzelca. Ambicją każdego strzelca w prowadzeniu ognia pojedynczego powinno być, by po każdej walce mógł powiedzieć do jakiego celu za każdym strzałem mierzył. Gdy walka trwa dłużej, a zapas amunicji jest mały, oszczędzanie jej należy posunąć aż do sknerstwa.
Strzelec musi zawsze meldować swemu dowódcy, gdy wystrzela połowę posiadanych naboi.
Ciężko rannym i zabitym trzeba amunicję odebrać. Lekko ranny winien przed odejściem oddać amunicję kolegom, pozostawiając sobie 5 naboi.
5. Strzelec w natarciu.
Podstawą siły natarcia jest żywiołowa chęć każdego strzelca dostania się za wszelką cenę do walki wręcz z przeciwnikiem.
Sposób posuwania się pojedynczego strzelca w ramach drużyny, lub grupki strzelców zależny jest od terenu i siły ognia nieprzyjaciela i nie podlega żadnym schematom.
a) Ogólny kierunek strzelec zachowuje w myśl zasad § 64.
b) O wyborze następnej zasłony i sposobie przesunięcia się do niej musi zdecydować zawsze z góry, przed rozpoczęciem ruchu.
Gdy podejście kryje strzelca na całą wysokość, lub daje możność podsunięcia się chyłkiem, należy to wykorzystać.
Gdy brak podobnych podejść, ruch w polu ognia przeciwnika musi być wykonywany skokami, biegiem. Długość skoku zależy od siły i celności ognia przeciwnika na dany teren. Im słabszy ogień i większa odległość od przeciwnika, tym skoki - dłuższe.
Umiejętność i spryt w wykorzystaniu skrytych podejść, drobnych nawet osłon w kierunku natarcia, zręczność w wykonywaniu skoków muszą ułatwić strzelcowi podtrzymanie rozpędu natarcia pomimo ognia przeciwnika.
c) W obrębie celnego ognia strzelec powinien zdobyć się na jak największą pomysłowość i przebiegłość, by nieustannie mylić przeciwnika i nie dać mu czasu na strzał celowany. Skrycie przygotować się do skoku, zrywać się szybko w chwili i z miejsca najmniej oczekiwanego, biec błyskawicznie i nagle znikać za wybraną z góry zasłoną.
d) Czasem w terenie na ogół otwartym strzelcy znaleźć mogą na swych kierunkach bruzdy, płytkie wyrwy w terenie, niskie zarośla i kultury rolne, które kryją całkowicie leżącego. Zręczne przeczołganie się przez nie może znacznie ułatwić skryte podsunięcie się do nieprzyjaciela. Ma to szczególne znaczenie na odległościach bliskich. W terenie bez osłon w dobrem polu widzenia przeciwnika, czołgania trzeba unikać.
e) Obowiązkiem strzelca jest stałe zwracanie uwagi na dowódcę i sąsiadów, oraz skryte obserwowanie przedpola i przeciwnika, zwłaszcza w chwili przywarcia do ziemi.
Napad lotniczy i gazowy nie mogą strzelców odwieść od dalszego prowadzenia walki; w razie napadu gazowego walczą w maskach aż do końca alarmu gazowego.
§ 82. Otwarcie ognia i dalsze działanie.
a) Pierwsze otwarcie ognia następuje na rozkaz dowódcy po zajęciu stanowisk ogniowych przez strzelców.
b) Stanowiska zajmuje się na rozkaz „na linię“ w myśl zasad §§ 139 i 65.
Zajmowanie stanowisk ogniowych w toku dalszego posuwania się odbywać się winno jak najbardziej skrycie. Strzelec nie powinien padać wprost na stanowisko, lecz podpełznąć na nie z ukrycia, jak najmniej zdradzając się przy tym.
Zależnie od odległości do następnego stanowiska ogniowego strzelec może je osiągnąć jednym, lub kilku skokami. Zatrzymując się po drodze do dalej położonego stanowiska dla nabrania oddechu, strzelec kryje się, wykorzystując najdrobniejsze nawet osłony. Gdy brak osłon, to pauzy oddechowe powinny trwać jak najkrócej.
Często umiejętne przystosowanie się do wybranego stanowiska zapewni możność strzelania i ochronę. W razie potrzeby strzelec musi zrobić podpórkę pod karabin i ewentualnie wzmocnić ochronę. Nie wolno nigdy zapomnieć o maskowaniu.
c) Działanie ogniowe strzelców i gospodarka nabojami powinny być nacechowane przede wszystkim bezwzględną wolą prowadzenia ognia celowanego.
Im bliżej przeciwnika, a kierownictwo trudniejsze, tym silniejsze musi być poczucie osobistej odpowiedzialności każdego strzelca za wartość jego ognia.
Wobec czynnego przeciwnika strzelcy muszą ujawnić jak największą pomysłowość i przebiegłość, by zdobyć i wykorzystać każdą okazję do celnego strzału, tym lepiej, im bardziej znienacka.
d) W toku posuwania się strzelec musi umieć wyzyskać dla poderwania się do skoku każdą dogodną chwilę - wsparcia ogniowego broni maszynowych, wybuchy pocisków artylerii, moździerzy, granatników, osłabienie ognia przeciwnika, lub przerwy w jego ogniu; wreszcie dym, lub kurz, oślepiające przeciwnika.
e) Po otwarciu ognia główna uwaga strzelców musi być zwrócona na zgranie ruchu z ogniem we współpracy z kolegami, która polega na wzajemnym wspieraniu się w nieustannym parciu wprzód.
Z poczucia solidarności koleżeńskiej płynąć musi śmiałość każdego w działaniu.
Strzelec, ruszający wprzód wie, że będzie wsparty ogniem przez kolegów; musi jednak pamiętać, by nie przeszkadzać ich działalności ogniowej i broni maszynowej.
Strzelcy, którzy ruch wspierają muszą z całą energią zwalczać te cele, które mogą ich kolegom w ruchu najbardziej przeszkadzać.
§ 83. Współdziałanie z czołgami.
Przy współpracy z czołgami strzelcy powinni dążyć do tego, by wpaść na nieprzyjaciela tuż za nimi.
Każdą sposobność do posunięcia wprzód, wywalczoną przez czołgi muszą bezzwłocznie wykorzystać. Od zdecydowania strzelców w tych chwilach i szybkości wykonania ruchu przez nich zależy powodzenie.
Zatrzymanie się lub przesuwanie w tył czołgów nie może odwieść strzelców od wykonania zadania; natarcie muszą prowadzić dalej bez czołgów.
Gdy czołg zostanie napadnięty, strzelcy w najbliższym promieniu winni go wesprzeć ogniem.
Najlepsze jest wykorzystanie istniejących osłon. W terenie bez osłon strzelec okopuje się z własnej inicjatywy, lub na rozkaz dla przetrwania pod silnym ogniem przeciwnika, zwłaszcza w czasie natężonej walki ogniowej.
Gdy jeden strzelec okopuje się, drugi musi ogień podtrzymać.
Okopywanie się nie może wpłynąć na osłabienie rozpędu natarcia, żadnej okazji rzucenia się wprzód stracić nie wolno dla najlepszej nawet ochrony.
Im bliżej przeciwnika, tym uwaga i czujność strzelców musi być bardziej napięta, by uchwycić każdą sposobność poderwania się do szturmu. Przed szturmem nakłada się bagnety.
a) Najdogodniejsze są chwile zachwiania się przeciwnika, lub osłabienie jego oporu pod skutecznym ogniem.
Strzelcy rzucają się wtedy wprzód nie zważając na nic, by jednym skokiem wpaść na nieprzyjaciela; impuls dany przez dowódcę lub sąsiadów muszą poprzeć wszyscy.
Strzelcy muszą być tak wychowani, by przez niepowstrzymany pęd i okrzyk „hura“ umieli stworzyć wrażenie wszystko miażdżącej siły, której nic nie zdoła się oprzeć. W biegu każdy, winien łączyć do tych, co pierwsi wtargną na stanowisko nieprzyjaciela, by napadać gromadnie. Walczy wszystkim co ma pod ręką: bagnetem, kolbą, nożem, łopatką, pięścią.
Każdy przeciwnik, który się nie podda, musi być zabity.
Przeciwnika, broniącego się w okopie, lub w zabudowaniach zwalcza się granatem, nie powstrzymując ruchu.
Przy przebywaniu przeszkód z drutu strzelcy, wyposażeni w nożyce, winni pod pełznąć szybko i sprawnie, by wykonać swoje zadanie.
b) Gdy nieprzyjaciel w chwili szturmu zaczyna uciekać, należy jednym skokiem dobiec do najbliższych stanowisk ogniowych i zwalczać go celnym ogniem.
c) Gdy szturm się nie uda strzelcy przywierają do ziemi i bronią się na miejscu zaciekle i wytrwale. Cofać się nie wolno.
d) W razie przeciwnatarcia broni pancernej strzelcy zachowują się w myśl zasad § 89.
W natarciu nocnym strzelcy powinni zachować ciszę i porządek, oraz stale zwracać uwagę na swego dowódcę.
W toku posuwania się muszą umieć utrzymać kierunek i ścisłą łączność z kolegami. W razie oświetlenia przedpola natychmiast padają.
Gdy nieprzyjaciel rozpocznie ogień, nie wolno się wahać, lecz przeć zdecydowanie wprzód stosownie do rozkazu.
Z chwilą dojścia do nieprzyjaciela strzelcy winni się rzucić do szturmu z bagnetem, bez okrzyku „hura“.
Bez wyraźnego rozkazu nikomu strzału dać nie wolno.
Wszyscy strzelcy muszą być oswojeni z ciemnością i tak wychowani, by w działaniu nocnym umieli wykazać pełne poczucie pewności.
6. Strzelec w obronie.
Strzelec musi wyznaczone mu stanowisko przystosować do walki. Szybkie i sprawne urządzenie i zamaskowanie stanowiska ma podstawowe znaczenie dla ułatwienia walki ogniowej i ochrony strzelca.
Strzelec musi przede wszystkim urządzić stanowisko ogniowe, rozejrzawszy się w przedpolu, ocenić odległość do ważniejszych przedmiotów w polu widzenia, a następnie wykopać wnęk strzelecki, który się później pogłębia. Połączenia rowami wszerz i w głąb w obrębie gniazda oporu wykonuje się w miarę potrzeby na rozkaz dowódcy (§ 172).
Na wypadek walki w nocy zapamiętanie wyglądu przedpola i ważniejszych przedmiotów terenu pozwoli strzelcowi uniknąć wielu niespodzianek.
Strzelec winien stosować się ściśle do wydanych rozkazów gotowości bojowej.
Obowiązkiem wszystkich jest znać sygnały alarmowe (natarcie, alarm lotniczy, gazowy i przeciwpancerny) i wiedzieć jak się zachować w każdym wypadku.
Maskę gazową każdy musi mieć zawsze w pogotowiu.
Strzelcy pogotowia pełnią służbę w miejscu wyznaczonym, w stałej gotowości do natychmiastowego rozpoczęcia walki. Broń i oporządzenie muszą mieć stale pod ręką.
Wszyscy strzelcy, pełniący służbę obserwacyjno-alarmową muszą być szczególnie czujni w nocy, we mgle i przed świtem.
W obronie wyznaczonego stanowiska strzelec musi wytrwać, aż do zwycięskiego odparcia przeciwnika. Cofnąć mu się nie wolno.
a) Na sygnał alarmu strzelcy zajmują stanowiska w gotowości do natychmiastowego otwarcia ognia. Każdy strzelec winien uważać za punkt honoru niedopuszczenie szturmującego nieprzyjaciela do zaskoczenia go nieprzygotowanego do walki.
b) Otwarcie ognia następuje w zasadzie na rozkaz (sygnał) dowódcy. W razie nagłego natarcia z bliskiej odległości strzelcy mogą rozpocząć ogień z własnej inicjatywy. Najcięższy ogień, napad lotników i gaz nie może strzelcowi przeszkodzić w użyciu broni, gdy nieprzyjaciel naciera.
Im cięższe warunki walki, a wpływ dowódców trudniejszy, każdy strzelec musi wykazać - tym większe poczucie osobistej odpowiedzialności za utrzymanie swego stanowiska, tym większy upór i ambicję w zwalczaniu nieprzyjaciela i niedopuszczeniu go do własnych stanowisk.
Do lotników strzelcom pojedynczym strzelać nie wolno bez rozkazu. W razie napadu gazowego strzelec nakłada maskę i walczy w niej aż do końca alarmu gazowego.
c) Szturmującego nieprzyjaciela należy zwalczać celnym i spokojnym ogniem, by mu zadać jak największe straty i nie dopuścić do własnych stanowisk.
Docierających do własnych stanowisk żołnierzy przeciwnika trzeba zniszczyć granatem, strzałem z bliska i w walce wręcz. W ostatniej chwili szturm odpiera się granatem i rzuceniem się na nieprzyjaciela z bagnetem.
d) W wypadku natarcia w nocy strzelcy muszą wykazać pełną sprawność w bezzwłocznym zajmowaniu stanowisk w ciszy i porządku. Muszą umieć zachować spokój, i zimną krew, pilnie wpatrzeć się w przedpole i zwracać uwagę na dowódcę.
W razie nagłego natarcia nieprzyjaciela z bliskiej odległości muszą go zwalczać ogniem, nawet bez rozpoznania celu.
W prowadzeniu ognia winni zachować umiar i spokój, by uniknąć bezładnej strzelaniny.
e) Strzelcy powinni być tak wychowani, by pojawienie się broni pancernej nie zachwiało ich równowagi i nie potrafiło ich odwieść od wykonania zadania.
W razie natarcia samych czołgów, wszyscy winni brać udział w ich zwalczaniu przy pomocy celnego ognia skierowanego w szczeliny obserwacyjne.
Gdy za czołgami posuwa się piechota - czołgi zwalczają razem z innymi broniami strzelcy wyborowi; pozostali strzelcy muszą zwalczać przede wszystkim piechotę, by ją oddzielić od czołgów i nie dopuścić do własnych stanowisk.
7. Walka z kawalerią.
Strzelcy winni być z działaniem kawalerii oswojeni i tak wychowani, by ich nie zastraszało niespodziewane zjawienie się kawalerii. Należy ich tak zahartować, by psychicznie wytrzymywali wrażenie impetu szarży, umieli zachować zimną krew i zdecydowaną wolę walki. Muszą oni wiedzieć, że uciekanie przed kawaler ją grozi zagładą.
§ 91. Zachowanie się wobec kawalerii.
a) W walce przeciwko kawalerii, nacierającej w szyku konnym, szczególne znaczenie ma spokojny i celowany ogień.
Z karabinu i ręcznego karabinu maszynowego strzela się celownikiem zwykłym. Celuje się zasadniczo w pierś galopującego konia.
b) Najlepiej strzelać w postawie leżącej, która daje strzelcom większą pewność siebie, zapewnia większą celność, a jeźdźcom utrudnia uderzenie bronią białą. Klęcząc, lub stojąc strzela się wyjątkowo z poza odpowiednich zasłon, zabudowań itp.
c) W razie nagłego pojawienia się kawalerii chodzi o jak najszybszą gotowość strzelców do otwarcia ognia. W tym celu muszą oni być przyzwyczajeni do nagłego zajmowania stanowisk w kierunku zagrożonym. Na rozkaz „na stanowisko“ zajmuje się wtedy stanowiska w bezpośredniej bliskości, bez względu na odstępy między strzelcami. Napotkane przeszkody, jak rowy, wyrwy, drzewa, krzaki, płoty i t. p. należy wykorzystać, by utrudnić jeźdźcom dotarcie do stanowisk i bezpośrednie uderzenie koniem, lub bronią białą.
d) Jeźdźców, wpadających bezpośrednio na piechotę należy razić strzałami i granatami. Przeciwko pierwszej fali jeźdźców korzystne jest rzucenie granatów, gdy zbliżą się na 80 m.
W braku naboi w karabinie i niemożności użycia granatów, strzelec uderza kawalerzystę bagnetem, kolbą nawet lufą.
Unikać należy powstawania do walki wręcz i skupiania się, gdyż to ułatwia kawalerii uderzenie, a utrudnić może strzelcom zwalczanie jej ogniem.
8. Rozpoznanie i ubezpieczenie.
a) Powodzenie rozpoznania zależy w całej pełni od zachowania się i sposobu działania każdego zwiadowcy. Dobrych zwiadowców cechuje wytrzymałość i męstwo, zręczność i przedsiębiorczość, oraz szybka orientacja. W działaniu obowiązuje każdego cisza i spokój, czujność i orientowanie się w terenie, oraz stała gotowość do walki.
b) W nocy i w lesie trzeba zdwoić środki ostrożności. Trzeba się wtedy więcej kierować słuchem, niż wzrokiem. Strzelcy muszą być tak wychowani, by nie robić hałasu, który zdradza i przeszkadza słuchowi. W lesie trzeba unikać również stąpania na suchych gałęziach; w nocy - szczęku broni i oporządzenia, a nawet odgłosu równego kroku.
c) Podchodzenie nieprzyjaciela na stanowiskach, zwłaszcza w nocy i w lesie wymaga wielkiej ostrożności połączonej z częstym przystawaniem i nadsłuchiwaniem. W blasku rakiet i reflektorów trzeba przypadać nieruchomo do ziemi, by znów w chwili nieuwagi przeciwnika posunąć się naprzód.
Do napadu na wyśledzone czujki dobiera się strzelców odznaczających się siłą fizyczną i umiejących się czołgać w ciszy. Powodzenie zależy wtedy w dużym stopniu od ich sprytu i przebiegłości.
a) Szperacze mają zadanie ubezpieczenia oddziału (patrolu) przed zaskoczeniem (szczególnie w terenie nieprzejrzystym, w nocy, we mgle) i badania terenu.
Jedno zadanie szperaczy otrzymuje najmniej 2-ch strzelców, którzy działają zawsze razem; jeden z nich jest dowódcą.
Szperacze muszą mieć stale w pogotowiu - karabin naładowany z nałożonym bagnetem i maskę przeciwgazową.
b) W toku posuwania się szperacze winni czujnie obserwować przedpole w kierunku wyznaczonym; muszą przy tym wykorzystać teren i utrzymać łączność wzrokową z dowódcą oddziału (patrolu). Między sobą szperacze porozumiewają się znakami lub półgłosem.
c) W dzień szperacze powinni działać na odległość najbliższej zasłony (horyzontu); muszą badać teren wzrokiem za zasłoną, nie oddalając się jednak ponad 400 m od patrolu; w nocy, we mgle, w lesie - zależnie od widoczności - na odległość wzroku lub szeptu.
d) Do miejsc wyniosłych szperacze podchodzą szybko, by jak najwcześniejszej sięgnąć wzrokiem poza horyzont, który im zasłania widok. Do zasłon powinni podchodzić szczególnie czujnie, by nie wpaść niespodziewanie na skrytego przeciwnika. Zawsze przy tym muszą współdziałać ze sobą, będąc w pogotowiu do pomocy jeden drugiemu.
W ciemności szperacze muszą działać w ciszy, utrzymać ścisłą łączność między sobą i z dowódcą, i umieć sprawnie meldować spostrzeżenia, jak najmniej zdradzając się przy tym.
Szperacze szpicy winni działać zawsze w odpowiednim tempie i szybko, by nie opóźnić marsz szpicy.
Szperacze patroli muszą umieć na rozkaz dowódcy, bądź ostrożnie badać zasłony, przepatrując uważnie ich skraje przed wkroczeniem, bądź podstępem wywabić skrytego przeciwnika.
e) Gdy oddział (patrol) zatrzymuje się, wszyscy szperacze muszą zająć stanowiska obserwacyjne, w kierunkach wyznaczonych i działają jak czujki.
f) Gdy dostrzegą przeciwnika natychmiast meldują o tym dowódcy oddziału (patrolu) znakiem. Gdy się nań natkną niespodziewanie i na meldunek znakiem niema czasu, alarmują dowódcę strzałem.
Szperacze winni wskazywać w meldunku charakter zauważonego przeciwnika, np. piechota, kawaleria, broń pancerna, lub sposób działania np. gaz i t. p .; w razie zauważenia broni pancernej przeciwnika alarmują najszybszym środkiem (rakiety świetlne, lub inne środki sygnałowe do natychmiastowego alarmowania).
Czujka jest wystawiana przez placówkę (oddział) z zadaniem obserwacji danego odcinka terenowego (drogi) celem uprzedzenia o zbliżaniu się nieprzyjaciela.
Czujka składa się z 2-ch strzelców, którzy mają wspólne zadanie. Jeden z nich jest zawsze dowódcą.
Strzelcy czujki muszą mieć stale w pogotowiu - karabin naładowany z nałożonym bagnetem i maskę przeciwgazową.
a) Stanowisko czujki powinno zapewniać dogodną obserwację przedpola i być ukryte przed obserwacją nieprzyjaciela. Jest ono tym lepsze, im leży w miejscu bardziej nieoczekiwanym przez przeciwnika.
Na wyznaczonym stanowisku umieszczają się obaj strzelcy blisko jeden drugiego tak, żeby mogli za dnia porozumiewać się półgłosem, a w nocy nawet szeptem.
W zasadzie obaj strzelcy muszą ciągle bacznie obserwować cały odcinek i tak się zachować, by nie zdradzić swej obecności przed przeciwnikiem.
Gdy jeden przerywa na chwilę obserwację dla łączności z placówką, drugi musi stale obserwować.
b) Czujka honorów nie oddaje. Palić, ani rozmawiać nie wolno. Strzelcy czujki mogą porozumiewać się z sobą tylko w sprawach dotyczących obserwacji swego odcinka.
Na pytania przełożonych odpowiadają nie odwracając się i nie przerywając obserwacji.
c) W nocy kładzenie się obu strzelców i zasłanianie uszu jest wzbronione. Dla udogodnienia obserwacji jeden ze strzelców może obserwować leżąc, lub siedząc, drugi pozostaje zawsze w postawie stojącej.
W ciemności, przed świtem, szczególnie w terenie mało przejrzystym czujność strzelców czujki musi być zwiększona, by uniknąć niespodziewanego napadu.
d) Gdy czujka zauważy coś podejrzanego, lub nieprzyjaciela, natychmiast melduje dowódcy placówki. Melduje się głosem, znakiem, sygnałem przez jednego ze strzelców, a w ostateczności strzałem.
Czujka winna wskazywać również charakter zauważonego przeciwnika, np. piechota, czy kawaleria, broń pancerna, gaz i t. p .; szczególnie ważne jest meldowanie przy pomocy najszybszych środków o pojawieniu się broni pancernej i oznakach niebezpieczeństwa gazowego.
Czujka strzela w razie zaskoczenia, w celu zaalarmowania placówki, o ile inaczej nie może zawiadomić, oraz gdy po dwukrotnym bezskutecznym okrzyku „Stój - kto idzie“, osoba wezwana nie zatrzyma się.
e) Czujka nie przepuszcza nikogo ani ze strony, ani w stronę nieprzyjaciela bez rozkazu dowódcy placówki. Zatrzymuje wszystkich okrzykiem „Stój - kto idzie“. Jeżeli idący zatrzyma się na wezwanie, czujka zawiadamia dowódcę placówki, nie pozwalając zatrzymanemu ruszyć się z miejsca.
Zbiegom nieprzyjacielskim czujka nakazuje ponadto rzucić broń, odstąpić od niej, a konnym zejść z koni i popuścić popręgi. W razie nieusłuchania rozkazu - strzela.
f) Celem zapewnienia ciągłości obserwacji zmienia się każdorazowo tylko jednego strzelca czujki.
g) Czujki wycofują się na stanowisko placówki w sposób określony przez dowódcę - na jego rozkaz, lub w razie bezpośredniej groźby napadu - samodzielnie, zawsze po zaalarmowaniu placówki.
Zadaniem podsłuchu jest wczesne wykrycie oznak działalności nieprzyjaciela (natarcia, odwrotu i t. p.). Podsłuchy umieszcza się w zupełnym ukryciu w miejscach najdogodniejszych dla wykonania ich zadań.
Na podsłuch wyznacza się 2-ch lub 3-ch strzelców. Strzelcy wyznaczeni na podsłuch zajmują swoje stanowisko jak najbardziej skrycie. Nie wolno im palić, rozmawiać; muszą nasłuchiwać i obserwować.
Podsłuchy nikogo nie badają i nie zatrzymują; drobne patrole przeciwnika przepuszczają. O oznakach zbliżającego się natarcia przeciwnika meldują przy pomocy znaków (sygnałów) umówionych. W razie ruszenia natarcia z bliskiej odległości alarmują oddział strzałami. W szczególności ważne jest jak najwcześniejsze zaalarmowanie przy pojawieniu się broni pancernej.
Podsłuchy pozostają na stanowisku bez zmiany do określonego czasu, lub umówionego sygnału (znaku).
Posterunki alarmowe służą do uprzedzenia oddziału na czas o każdym niebezpieczeństwie. Ustawione w odpowiednich miejscach stosują się do otrzymanych rozkazów.
Posterunki alarmowe muszą mieć maski gazowe w pogotowiu.
a) Każdy posterunek alarmowy musi być czujny; stale wypatrywać i nasłuchiwać, by wykryć na czas każdy przejaw niebezpieczeństwa dla oddziału na ziemi, lub z powietrza.
b) Gdy spostrzeże coś podejrzanego, lub nieprzyjaciela, melduje natychmiast dowódcy głosem, przy pomocy znaku (sygnału) a w razie bezpośredniego niebezpieczeństwa, alarmuje oddział strzałami.
Szczególnie ważne jest alarmowanie najszybszymi środkami przy pojawieniu się broni pancernej, samolotów i oznakach niebezpieczeństwa gazowego.
c) Wszystkie posterunki alarmowe powinny znać odpowiednie znaki i sygnały umówione, by uniknąć nieporozumień. Muszą przy tym zwracać baczną uwagę na znaki (sygnały), podawane przez ubezpieczenia, oraz posterunki sąsiednie; zależnie od otrzymanego rozkazu meldować natychmiast o grożącym niebezpieczeństwie lub powtarzać znaki (sygnały) alarmu, by rozpowszechnić wiadomość o niebezpieczeństwie na cały zagrożony rejon.
9. Łączność.
Każdy strzelec musi być wychowany w poczuciu ścisłej łączności z dowódcą i oddziałem.
Podstawą łączności w każdym działaniu jest ciągle zwracanie uwagi na dowódcę i kolegów, by w każdej chwili poprzeć ich wysiłki łącznym czynem.
Zdecydowane i umiejętne zachowanie się i działanie każdego oddziału jako całości wymaga dokładnej znajomości znaków i sygnałów umówionych przez wszystkich strzelców.
Goniec przenosi rozkazy i meldunki. Praca gońca wymaga sprytu, oraz szczególnej inicjatywy i samodzielności. Goniec musi być przy tym obowiązkowy i wytrzymały.
a) Goniec otrzymuje następujące dane:
- komu i gdzie doręczyć rozkaz (meldunek), oraz w razie potrzeby treść rozkazu,
- drogę (w razie potrzeby krótki szkic),
- tempo marszu,
- dokąd wracać.
Przed odejściem goniec powtarza rozkaz (meldunek); jeśli czegoś nie zrozumiał, prosi o wyjaśnienie.
Rozkaz (meldunek) pisemny musi schować tak, by go nie zgubić, a w razie niebezpieczeństwa, żeby go móc szybko wyjąć i zniszczyć.
b) W drodze goniec okazuje rozkaz (meldunek) na żądanie dowódców spotykanych oddziałów, którzy przeczytanie muszą stwierdzić podpisem.
Miejsc, gdzie grozi łatwe zaskoczenie, goniec winien unikać. Na niebezpiecznych odcinkach drogi musi mieć broń w pogotowiu.
c) Po przybyciu na miejsce goniec natychmiast głośno oznajmia: „Meldunek (rozkaz) do pana porucznika N“, wznosząc przy tym rękę, (ewentualnie z pismem). Jeśli nie może znaleźć tego, do kogo meldunek (rozkaz) jest skierowany, zwraca się śmiało do każdego napotkanego oficera (podoficera) słowami, jak wyżej, wznosząc przy tym rękę (ewentualnie z pismem).
Goniec zachowuje się bojowo i nie oddaje honorów.
W polu obserwacji przeciwnika musi pamiętać, by przez nieostrożność w wykonywaniu poruszeń i zachowaniu się nie zdradzić stanowisk dowódców.
d) Po wręczeniu meldunku (rozkazu) goniec winien otrzymać pokwitowanie z zaznaczonym czasem wręczenia; w razie potrzeby zwraca się śmiało z prośbą do odbiorcy słowami: „Panie poruczniku, proszę posłusznie o pokwitowanie“.
e) Nawet największe trudności nie mogą gońca odwieść od wykonania otrzymanego zadania. Dowódcę, do którego został wysłany, musi odszukać i meldunek (rozkaz) doręczyć.
Gdyby został ranny, meldunek (rozkaz) oddaje najbliższemu strzelcowi, który go musi doręczyć.
W ciemności, zwłaszcza w trudnych warunkach walki, gońcy muszą działać ze szczególną wytrwałością i sprawnością, by doręczanie rozkazów (meldunków) nie ulegało opóźnieniu.
f) Po powrocie goniec powtarza rozkaz i oddaje pokwitowanie dowódcy, który go wysłał. Melduje również o spostrzeżeniach, poczynionych w drodze.
Zadaniem łączników, wysyłanych przez oddziały do dowódców przełożonych, ośrodków łączności, central telefonicznych, sąsiadów i t. p. jest przenoszenie rozkazów przełożonych do swych oddziałów.
Łącznicy muszą znać miejsce pobytu swego dowódcy i drogę do niego.
W czasie przenoszenia rozkazów łącznicy zachowują się jak gońcy. Po powrocie muszą umieć odpowiedzieć dowódcy przełożonemu na zapytania, dotyczące położenia, w jakiem znajduje się ich oddział i o spostrzeżeniach, poczynionych w drodze.
a) Celem łańcucha łączników, rozstawionych wzdłuż pewnej linii w terenie, jest najszybsze doręczanie rozkazów (meldunków) przez przekazywanie ich jeden drugiemu.
Każdy łącznik musi znać najkrótszą drogę do następnych przed sobą i za sobą, natychmiast przyjąć meldunek (rozkaz), jak najszybciej przekazać go następnemu i wrócić na swoje miejsce.
Podbiegając z rozkazem (meldunkiem) łącznicy postępują jak gońcy w myśl § 98-c.
b) Łącznicy łańcucha między poszczególnymi częściami kolumny w marszu, muszą postępować roztropnie, by w żadnym wypadku nie stracić łączności wzrokowej z oddziałami, względnie łącznikami przed sobą i za sobą.
Teren wykorzystują na równi ze wszystkimi. Bezmyślnego ruchu i sztywnego zachowania odległości bez względu na teren powinni unikać.
Szczególnie zwracać muszą uwagę na rozwidlenia dróg i zakręty, by wskazać następnym łącznikom (oddziałowi) właściwy kierunek marszu, zatrzymując się przy tym dotąd, dopóki znak ich nie zostanie dostrzeżony.
Wszelkie meldunki (rozkazy), winni natychmiast przekazywać.
Każde zatrzymanie oddziału na przedzie sygnalizuje w tył przy pomocy znaków. Przy zatrzymaniu winni stawać tak, by widzieć w obu kierunkach.
10. Obserwatorzy specjalni.
Obserwacja nieprzyjaciela, terenu, powietrza, oraz własnych oddziałów ma podstawowe znaczenie dla prowadzenia walki we wszystkich okolicznościach.
Stałą obserwację prowadzą obserwatorzy dowódców, lub wyznaczeni w tym celu strzelcy.
a) Obserwatorzy dowódców znajdują się na stanowiskach obserwacyjnych swych dowódców, lub w ich bliskości.
Ich obowiązkiem jest obserwować stale:
- nieprzyjaciela, wyszukiwać cele, stanowiska ciężkiej broni, badać skuteczność własnego ognia, rozpoznawać wszelkie szczegóły zachowania się nieprzyjaciela; śledzić, czy nieprzyjaciel nie używa broni pancernej lub środków gazowych, podając w razie potrzeby sygnały alarmowe;
- oddziały własne i sąsiadów", śledzić ich ruchy i zachowanie się, pilnie obserwować wszelkie sygnały i znaki podawane przez oddziały wysunięte, patrole i dowódców podwładnych;
- powietrze, śledzić sygnały, podawane przez własnych lotników.
b) Każdy obserwator musi umieć wybrać odpowiednie stanowisko w pobliżu swego dowódcy i szybko przygotować się do obserwacji przez:
- urządzenie stanowiska i ustawienie przyrządów,
- zorientowanie się w terenie, wyszukanie miejsc, na które trzeba zwracać większą uwagę, ocenę odległości do ważniejszych punktów w terenie,
- zorientowanie się w położeniu własnego oddziału i sąsiadów.
c) W miarę posuwania się własnego oddziału, obserwatorzy przesuwają się z jednego punktu obserwacyjnego na następny, trzymając się w pobliżu swego dowódcy i zachowując ciągłość obserwacji.
Dla potrzeb obserwacji w toku posuwania się obserwator może zatrzymać się chwilowo na niektórych wyniosłych punktach w terenie.
Gdy jedno zadanie pełni dwóch obserwatorów, przy zmianie stanowiska jeden z nich przesuwa się na nowe stanowisko, zajmuje je i przystępuje do obserwacji; wtedy dopiero dołącza się do niego drugi, który dotąd pełnił zadanie na poprzednim stanowisku.
d) Łączność między obserwatorami a dowódcą jest najczęściej bezpośrednia - głosem. Gdy obserwator znajduje się w innym miejscu niż dowódca, musi mieć zapewnioną z nim szybką łączność w myśl rozkazu dowódcy.
Jeżeli obserwator nie ma innego rozkazu, winien natychmiast meldować swemu dowódcy o każdym zaobserwowanym fakcie u nieprzyjaciela i we własnych oddziałach, oraz o każdym zauważonym sygnale (znaku).
W czasie dłużej trwającej obrony obserwatorzy prowadzą stale dzienniki obserwacji, w których notują ważniejsze zauważone zdarzenia.
§ 103. Wypatrywanie powietrza.
Wypatrywacze służby obserwacyjno-alarmowej są wyznaczani zazwyczaj z pośród obserwatorów dowódców wewnątrz kompanii, lub batalionu. Mają oni na celu zawiadomienie (alarmowanie) oddziałów na czas o zbliżaniu się lotników.
Wypatrywacze muszą mieć dobry słuch i wzrok, powinni znać dokładnie wygląd samolotów nieprzyjacielskich i własnych. Muszą oni wiedzieć, że w terenie otwartym lotnik widzi już z daleka (8 - 10 kim), a nie tylko, gdy nadleci nad oddział.
Wypatrywacze są zazwyczaj zaopatrzeni w lornetki i sprzęt alarmowy. Muszą znać sygnały alarmowe, na czas rozpoznać nieprzyjaciela i alarmować oddział, unikając fałszywych alarmów.
Wypatrywacze zwracać muszą uwagę na sygnały (znaki) ubezpieczeń i posterunków sąsiednich, by rozpowszechnić alarm na cały zagrożony rejon.
Na postoju wypatrywacze obserwują z wyznaczonych stanowisk; alarmują oddział, w razie pojawienia się nawet pojedynczych samolotów nieprzyjacielskich.
W marszu posuwają się albo w kolumnie, albo niedaleko od osi marszu i niedaleko karabinów maszynowych, przeznaczonych do obrony czynnej; alarmują oddział tylko w razie nadlotu większej ilości samolotów.
W walce wypatrywacze znajdować się powinni w pobliżu karabinów maszynowych, przeznaczonych do obrony przeciwlotniczej czynnej.
11. Zadania specjalne.
Zadaniem strzelców wyborowych jest zwalczanie dowódców-obserwatorów, obsług broni maszynowych, broni pancernych, oraz wszystkich ważniejszych celów ukazujących się nagle i szybko znikających.
Strzelcy wyborowi prowadzą ogień na rozkaz lub po rozkazie otwarcia ognia z własnej inicjatywy.
Strzelcy wyborowi powinni umieć zwalczać cele na większe odległości (do 800 m, a cele większe do 1200 m) przy użyciu lunety.
Strzelcy, wyznaczeni do donoszenia amunicji, podchodzą sprawnie i szybko do punktów amunicyjnych, zabierają potrzebną amunicję i donoszą ją do wyznaczonych punktów.
Obowiązkiem ich jest dostarczyć amunicji oddziałowi bez względu na trudności. W polu obserwacji przeciwnika odejście ich i podejście z amunicją winno odbyć się skrycie, by się nie narazić na straty.
Przed odejściem winni wiedzieć - gdzie jest punkt amunicyjny, jakiej amunicji przynieść i ile, oraz dokąd ją dostarczyć.
Przy donoszeniu amunicji do linii czołowych w polu obserwacji przeciwnika, winni być wyposażeni w odpowiednie worki i linki, by ją móc ewentualnie przeciągnąć w tych miejscach, gdzie przeniesienie ze względu na ogień jest utrudnione.
Zabierając kilka rodzajów amunicji luźnej (nie w skrzynkach) winni pamiętać, by jej nie pomieszać. W razie potrzeby muszą umieć szybko i sprawnie napełniać magazynki.
Przynosząc amunicję winni podać w meldunku rodzaj i ilość amunicji przyniesionej, oraz jej stan (luźna czy w magazynkach).
Lżej ranni odchodzą sami do punktu opatrunkowego, zabierając ze sobą karabin i 5 naboi; resztę amunicji oddają kolegom. Ciężej rannych, którzy sami odejść nie mogą, wynoszą sanitariusze, ewentualnie wyznaczeni strzelcy.
Nikomu nie wolno odejść w tył pod pozorem wynoszenia rannych. Strzelcy wyznaczeni w tym celu w drodze do punktu opatrunkowego oddają rannych pierwszemu spotkanemu oddziałowi i wracają do swego oddziału. W razie potrzeby rannemu powinien pomóc najbliższy strzelec przez nałożenie opatrunku.
W drodze powrotnej strzelcy powinni zabrać potrzebną amunicję, lub sprzęt dla oddziału, nie opóźniając swego powrotu.
Przy odrywaniu się od nieprzyjaciela strzelcy winni uważać za punkt honoru nie zostawianie swych rannych kolegów w ręku nieprzyjaciela.
12. Strzelec w marszu i na postoju.
a) Do marszu strzelec musi wystąpić starannie przygotowany. W szczególności winien zwrócić uwagę na dopasowanie oporządzenia, by nie uwierało w marszu, oraz odpowiednie oczyszczenie i nałożenie onuc i obuwia, by uniknąć odparzeń i ran.
b) W czasie marszu strzelec winien przestrzegać przepisów karności marszowej. Bez pozwolenia nie opuszczać kolumny i nie zostawać w tyle. Gdy występuje za zezwoleniem, oddaje karabin koledze i wraca natychmiast, meldując powrót dowódcy, który mu udzielił zezwolenia.
Siadać na wozy nie wolno bez rozkazu.
c) Podczas krótkich odpoczynków należy unikać siadania i kładzenia się na wilgotnej ziemi. W suchym terenie, zwłaszcza w lesie, można się kłaść; dla dania jednak lepszego odpoczynku nogom, należy je układać wyżej od tułowia i trzymać wyprostowane.
Nie wolno oddalać się z miejsca odpoczynku, a w okolicach zamieszkałych wchodzić na podwórza i do domów. Wody nie pić w miejscach niezbadanych przez lekarza.
d) W czasie długiego odpoczynku należy w miarę możności umyć i nasmarować nogi. Miejsca odparzone - opatrzyć; onuce wysuszyć (otrzepać), ewentualnie zmienić.
e) W marszu nocnym, a zwłaszcza podczas odpoczynków strzelcy muszą trzymać się zwarcie i razem, by nie odpaść od oddziału. Silniejsi winni opiekować się słabszymi, by im nie pozwolić zasnąć.
Obowiązkiem każdego strzelca jest dojść ze swym oddziałem na miejsce przeznaczenia.
a) Po przybyciu na postój strzelec musi jak najszybciej przetrzeć broń i doprowadzić do porządku oporządzenie.
Nogi należy umyć i opatrzyć. Obuwie - przesuszyć i nasmarować, by zapobiec stwardnieniu.
b) W czasie postoju zanieczyszczać rejonu nie wolno. Strzelec musi wykazać dbanie o czystość, porządek i zdrowie.
W miejscach niezbadanych przez lekarza wody pić nie wolno.
c) Każdy strzelec musi znać miejsce pobytu swego dowódcy oddziału (kompanii), miejsce zbiórki (plac alarmowy), oraz sygnały alarmowe, (gazowy, lotniczy, ogólnego alarmu), oraz wiedzieć jak zachować się w każdym wypadku.
W razie nadlotu lotnika strzelcy winni kryć się.
Przy napadach gazowych przebywają w maskach aż do sygnału „koniec alarmu“.
d) Ze światłem i ogniem obchodzić się trzeba zawsze ostrożnie. W pobliżu przedmiotów łatwo palnych palić, ani rzucać niedopałków nie wolno.
e) W stosunku do ludności cywilnej strzelec musi zachować się z godnością. O sprawach wojskowych w obecności cywilnych nie rozmawiać. Zawsze okazywać dobry nastrój i zadowolenie z siebie i ze służby.
O osobach podejrzanych należy meldować niezwłocznie.