rysunki: Marek Gabryszuk
Na podstawie etatu z dokumentów z CAW:
- Organizacja pułku piechoty na stopie wojennej L.Dz3001/org./mob. 9 marca 1936 - Etat nr 1 - Dowództwo pułku". Etat przekazał Kamil Stepan.
- Z uwzględnieniem poprawki do planu mobilizacyjnego "W2" L.Dz.2700/org.mob.38. Poprawkę przekazał Kamil Stepan.
- Z uwzględnieniem poprawki do planu mobilizacyjnego "W2" L.Dz.4262/org./mob.39 (z 29 sierpnia 1939 roku). Poprawkę przekazał Michał Kuchciak.
Charakterystyka etatu
W etacie dowództwa pułku, poza dowódcą pułku, ujęto tylko te elementy, które stanowią jego bezpośredni aparat dowodzenia ("poczet"), bądź organa pracujące na korzyść całego pułku ("organa kwatermistrzowskie pułku").
Zgodnie z tą zasadą wyeliminowano z dowództwa te elementy, które zaspokajają potrzeby tylko części pułku, tj. jednostek pozabatalionowych, włączono natomiast te, które jakkolwiek warunkom tym odpowiadają ujmowano dotychczas gdzie indziej.
Wobec zasady, że pułk nie jest jednostką administracyjno-gospodarczą "czystość organizacyjna" wymagałaby wyeliminowania z dowództwa wszystkiego co ma taki charakter, a więc: zbrojmistrza, rusznikarzy i warsztatów. W teorii powyższe elementy powinny się znaleźć w organach kwatermistrzowskich baonów.
W praktyce projektant etatów odstąpił od tej zasady gdyż przesunięcie warsztatów do baonów spowodowałoby wzrost kosztów (dodatkowi ludzie, konie, wozy), ponadto był to element działający poza walką, czyli dla pododdziałów liniowych stanowił tylko dodatkowe obciążenie.
Poczet dowódcy
W skład pocztu wchodzą następujący oficerowie
I adiutant - kapitan zawodowy, absolwent kursu unitarnego Centrum Wyszkolenia Piechoty; zakres zadań - zbliżony do obowiązków szefa sztabu DP, przełożony wszystkich oficerów pocztu;
II adiutant - oficer młodszy (może być rezerwy) - zakres zadań oficera ordynansowego (rozkazy dzienne, kancelaria itp.);
Oficer informacyjny - zbiera informacje o wojskach nieprzyjacielskich, zapobiega defetyzmowi i odpowiada za propagandę w szeregach wojsk własnych;
Oficer łączności - dowódca łączności pułku, regulujący współdziałanie wszystkich plutonów łączności oraz ich zaopatrzenie w sprzęt; przełożony wszystkich dowódców plutonów łączności w pułku w sprawach technicznych, a dowódcy plutonu łączności dowództwa pułku pod każdym względem.
Organa kwatermistrzowskie pułku
Na ich czele stoi kwatermistrz. Jest on:
a) referentem dowódcy pułku do spraw zaopatrzenia i ewakuacji - przedstawia projekt punktu "zaopatrzenie" do rozkazu pułkowego, ponosi odpowiedzialność za zaopatrzenie w amunicję;
b) dowódcą administracyjnym jednostek pozabatalionowych.
Powyższy sposób ujęcia organizacyjnego dowództwa pułku określa jasno, że dowódca pułku jest wyłącznie dowódcą taktycznym i jako taki został odciążony od formalności administracyjno-gospodarczych (podpisywanie dokumentów rozrachunkowych itp.) przez odpowiedni aparat - organa kwatermistrzowskie pod dowództwem kwatermistrza.
Dowództwo pułku pod względem materiałowo-żywnościowym było przydzielone do kompanii gospodarczej (etat nr 3)
| Wyszczególnienie | Ranga: specjalność | Konie, środki przewozowe i sprzęt | Uzbrojenie | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. Dowódca pułku | ||||||
|
|
| ||||
| ordynans osobisty |
|
| ||||
| luzak do konia |
|
|
| |||
| kierowca samochodowy |
|
|
| |||
| 2. Poczet dowódcy | ||||||
| I adiutant |
|
|
| ||
| ordynans osobisty |
|
| ||||
| kierowca motocykla |
|
|
| |||
| II adiutant |
|
|
| |||
| ordynans osobisty |
|
| ||||
| oficer informacyjny |
|
|
| |||
| ordynans osobisty |
|
| ||||
| oficer łączności |
|
|
| |||
| ordynans osobisty |
|
| ||||
| 2 pisarzy |
|
| ||||
| trębacz |
|
|
| |||
| 3. Organa kwatermistrzowskie pułku | ||||||
| kwatermistrz |
|
|
| ||
| ordynans osobisty |
|
| ||||
| 2 pisarzy |
|
|
| |||
| zbrojmistrz |
|
|
| |||
| 2 rusznikarzy |
|
| ||||
| warsztaty pułkowe | dowodzi oficer taborowy, równocześnie dowódca komp. gospodarczej z własnym etatem | |||||
| 2 kowali kowale |
|
| ||||
| 2 kołodziei |
|
| ||||
| 4 krawców |
|
| ||||
| wozy warsztatowe |
|
|
| |||
| sklep polowy |
|
|
| |||
| naczelny lekarz pułku[5] |
|
|
| |||
| ordynans osobisty |
|
| ||||
| podoficer sanitarny[6] |
|
| ||||
| patrol sanitarny[7] | ||||||
| dowódca patrolu |
|
| ||||
| 2 sanitariuszy - noszowych |
|
| ||||
| wozy sanitarne | ||||||
| 2 woźniców |
|
|
| |||
lekarz weterynarii[9] |
|
|
| |||
| ordynans osobisty |
|
|
| |||
| woźnica |
|
|
| |||
| kapelan |
|
|
| |||
| ordynans osobisty/ministrant |
|
| ||||
| woźnica |
|
|
| |||
| razem: | oficerowie: 9
podoficerowie: 10
szeregowcy: 30
razem: 49 | konie: 19
|
Mocą poprawki L.Dz.4262 wydanej 29 sierpnia 1939 r. 5 pistoletów zastąpiono 3 bagnetami i 2 kbk z bagnetem; po tej poprawce:
| |||
| W razie zamiany wozów parokonnych na jednokonne, należy przyjąć je w podwójnej ilości, a etat zwiększyć o 6 strzelców-woźniców i 6 kbk z bagnetem. | ||||||
- 1) absolwent kursu unitarnego w C. W. Piech.
- 2) Skrót w spisie specjalności: dakt. (od daktyrograf ?), w dawniejszym znaczeniu, z fr. la dactylographie: daktylografia, pisanie na maszynie. Specjalność ta była tak opisana, żeby nie pomylić z maszynista pociągu.
- 3) odpowiednik rangi chorążego w służbie uzbrojenia
- 4) W etacie jest błąd, który poprawiono dopiero w tabeli należności uzbrojenia - zgodnie z "Przepisem służbowym o broni z 4 lutego 1935, przepisy służbowe Ministerstwa Spraw Wojskowych L.320-75" pistolet skarbowy zbrojmistrzowi nie należał się - był on zobowiązany do posiadania pistoletu prywatnego.
- 5) Oficer służby medycznej, jednocześnie lekarz jednostek pozabatalionowych. W razie użycia przez nieprzyjaciela środków chemicznych naczelny lekarz rozwija na punkcie opatrunkowym ratowniczy punkt przeciwgazowy, gdzie pod jego kierownictwem pracuje patrol sanitarny przeznaczony do udzielania doraźnej pomocy zagazowanym.
- 6) Podoficer sanitarny był pomocnikiem oficera lekarza na BPO i powinien przebywać tam stale.
- 7) Patrol sanitarny zajmował się ewakuacją rannych z tzw. "gniazd rannych" do BPO.
- 8) Drugi wóz dodany do etatu mocą poprawki L.Dz.4262 wydanej 29 sierpnia 1939 roku. Nie wiadomo w ilu oddziałach udało się wprowadzić poprawkę.
- 9) Lekarz weterynarii wraz z ordynansem i wozem weterynaryjnym został dodany do etatu mocą poprawki L.Dz.4262 wydanej 29 sierpnia 1939 roku. Nie wiadomo w ilu oddziałach udało się wprowadzić poprawkę, gdyż znaczna część pułków była już zmobilizowana i znajdowała się w transportach na front. Potrzebę wciągnięcia oficera weterynarii na etat postulowano praktycznie od momentu projektowania organizacji L.3001 (tj. od 1936 roku). Postulat uzasadniano tym, że w pułku piechoty w zależności od wariantu służy od niemal 700 do blisko 850 koni, co prawie równa się ilości koni służących w pułku kawalerii (!). Sztab Główny uznał zasadność wprowadzenia oficera weterynarii, lecz prawdopodobnie ze względu na niedobór materiałów weterynaryjnych (i być może też problemy kadrowe tj. brak oficerów lekarzy wet.) odwlekał decyzję o wprowadzeniu poprawki.
- 10) Ranga odpowiadająca kapitanowi.