WOJSKO POLSKIE - struktury organizacyjne

z 243

Obrona narodowa

Na podstawie książki Eligiusz Kwiatkowski, Żniński Batalion Obrony Narodowej 1939

Geneza Obrony Narodowej

Do powstania i ewolucji Obrony Narodowej doszło z powodu dwóch podstawowych czynników: zwiększenia zagrożenia zewnętrznego oraz braku finansów na zwiększenie sił zbrojnych. Oddziały Obrony Narodowej miały być tańszą alternatywą dla regularnego wojska. Polsce brakowało uzbrojenia dla przeszkolonych rezerwistów, w związku z tym nie mogła tworzyć pełnowartościowych dywizji rezerwowych. Z drugiej strony w magazynach była nadwyżka uzbrojenia nieetatowych karabinów oraz pojawił się zapas starych modeli karabinów maszynowych (kończono wymianę na nowe wzory: rkm wz 28 i ckm wz 30). Gdyby wzmocniono w ten sposób dywizje piechoty, powstałby koszmar logistyczny z powodu odmiennej amunicji.

Ponieważ jednak sama piechota uzbrojona w broń lekką nie wystarczy do prowadzenia regularnych działań pojawiła się koncepcja użycia batalionów strzeleckich na dwa sposoby.

  • Pierwszy sposób to osłona alarmowa regularnego wojska, które mogło w ten sposób zostać zluzowane do działań operacyjnych. Dlatego ON zostało zorganizowane w kompanie i bataliony w/g miejsca zamieszkania. Pozwalało to na osiągnięcie gotowości bojowej w kilka godzin. Zadaniem tych oddziałów było zluzować regularne pułki z zadania osłony granicy. Kalkulując na zimno sądzę, że straty w ich szeregach armia odczułaby mniej boleśnie niż strata wysuniętych posterunków pułków piechoty.
  • Drugi sposób użycia to kompanie wartownicze, zwłaszcza na terenach o mniejszym odsetku ludności polskiej. Instytucje państwowe nie miały zaufania do mniejszości narodowych i chciały mieć na tych terenach uzbrojonych Polaków.

Aby sprawdzić w praktyce założenia tej koncepcji pod koniec 1936 roku postanowiono zorganizować 14 batalionów ON. Szkolenie zaplanowano od 11 stycznia 1937 i miało trwać 11 tygodni[1].

  • Górnośląski Batalion ON w składzie 4 kompani:
    • 11 pp w Tarnowskich Górach
    • 73 pp w Katowicach
    • 74 pp w Lublińcu
    • 75 pp w Chorzowie
  • Górski Batalion ON przy 2 psp w Sanoku
  • Jasnogórski Batalion ON przy 27 pp w Częstochowie
  • Karpacki Batalion ON przy 55 pp w Stryju
  • Lwowski Batalion ON przy 26 pp w Gródku Jagiellońskim
  • Mazowiecki Batalion ON przy 18 pp w Skierniewicach
  • Morski Batalion ON przy Marynarce Wojennej
  • Podhalański Batalion ON przy 1 pspodh w Nowym Sączu
  • Pomorski Batalion ON przy 66 pp w Chełmnie
  • Poznański Batalion ON przy 57 pp w Poznaniu
  • Śląski Batalion ON przy 3 psp w Bielski
  • Warszawski Batalion ON przy 32 pp w Modlinie
  • Wielkopolski Batalion ON przy III/55 pp w Rawiczu
  • Wileński Batalion ON przy 1 pp w Wilnie

Po zakończeniu szkolenia bataliony rozwiązano.

System zaplanowano z dużą elastycznością: Brygady mogły mieć wielkość od 2 do 6 batalionów, ilość kompani w batalionie mogła wahać się od 2 do 4 (Etat Nr 3 - Batalion ON - opisywał batalion z trzema kompaniami, zmiana ilości kompani miała prawdopodobnie wpływ na drużynę łączności).

Zobacz etat batalionu

Podporządkowanie Obrony Narodowej od początku opierało się na DOK. Ich dowódcy mieli bezpośredni wpływ na lokalizacje w ramach swoich okręgów.

Rok 1937

Pierwsza fala tworzenia oddziałów ON nastąpiła na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.dz. 1496/Org. tjn. z dnia 12 marca 1937 i wytycznych szefa Departamentu Piechoty MSW w sprawie organizacji jednostek ON z 12 czerwca 1937.

Brygady organizowano na zagrożonych odcinkach granicznych DOK V, DOK VIII i Obszar Nadmorski oraz w miejscach, gdzie obawiano się czynnych wystąpień mniejszości narodowych. Odstępstwem jest Warszawska Brygada ON, której organizacja mogła mieć podłoże polityczne - walka z bezrobociem.

Skład brygad (półbrygad)

  • dowództwo brygady
  • kompania zwiadowców
  • kilka batalionów piechoty

 

Brygady ON w roku 1937
DOKnazwa brygadyskład
DOK IWarszawska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony
DOK II- brak oddziałów ON - 
DOK III- brak oddziałów ON - 
DOK IV- brak oddziałów ON - 
DOK VGórnośląska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 6 batalionów
Śląsko-Cieszyńska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony
DOK VILwowska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony
Karpacka Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 2 bataliony
DOK VII- brak oddziałów ON - 
DOK VIIIPomorska Brygada Obrony Narodowejdowództwo,  oddział zwiadowców, 6 batalionów
DOK IX- brak oddziałów ON - 
DOK XPodkarpacka Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 2 bataliony
Obszar NadmorskiMorska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 4 bataliony

Ostatecznie w tej fazie zorganizowano 8 brygad i 29 batalionów (organizacja niektórych kompani przeciągła się do marca 1938).

Zobacz szczegółowe dane z 1937

Rok 1938

W 1938 roku zapadła decyzja o utworzeniu brygad ON w DOK II i DOK III. Z uwagi na trudności związanych z brakiem dostatecznej liczby dyspozycyjnych rezerwistów oparto się głównie na młodzieży przedpoborowej oraz najstarszych rocznikach rezerwy. Ze względu na niską wartość bojową, w przypadku wojny przewidywano dla oddziałów zadania służby wartowniczej i ochrony.

Po zajęciu Zaolzia w grudniu 1938 roku zapadła decyzja o utworzeniu kolejnego batalionu z siedzibą w Cieszynie

Brygady ON w roku 1937
DOKnazwa brygadyskład
DOK IWarszawska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony
DOK IIWołyńska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony
DOK IIIDziśnieńska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 2 bataliony
DOK IV- brak oddziałów ON - 
DOK VGórnośląska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 6 batalionów
Śląsko-Cieszyńska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony + 1 zaplanowany
DOK VILwowska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony
Karpacka Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 2 bataliony
DOK VII- brak oddziałów ON - 
DOK VIIIPomorska Brygada Obrony Narodowejdowództwo,  oddział zwiadowców, 6 batalionów
DOK IX- brak oddziałów ON - 
DOK XPodkarpacka Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 5 batalionów
Obszar NadmorskiMorska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 4 bataliony

Rozbudowa zamknęła się liczbą 10 brygad i 37 batalionów (+ jeden zaplanowany).

Zobacz szczegółowe dane z 1938

Rok 1939 - Rozbudowa

Kiedy w 1939 zagrożenie ze strony niemieckiej wzrosło oraz pojawiły się nadwyżki etatowego uzbrojenia nadszedł czas na zmiany koncepcji użycia batalionów.

  • Trzeci sposób wykorzystano na Górnym Śląsku i na Pomorzu. Postanowiono użyć żołnierzy batalionów ON jako zalążki dla Batalionów Specjalnych. Etaty tych batalionów były zbliżone do etatów batalionów pułków piechoty. W ten sposób zaplanowano: 55 DP Rez. (zaplanowanej w składzie 201 , 202 i 203 pp), Lądową Obronę Wybrzeża (razem 8 batalionów, w tym 6 z batalionów ON) oraz Grupy Fortecznej Obszaru Warownego "Katowice" powstałą z Chorzowskiego Batalion ON. Te bataliony (oraz dowództwa brygad) w razie ogłoszenia mobilizacji były rozwiązywane, a ich skład osobowy wchodził do nowo tworzonych Batalionów Strzeleckich, uzupełnianych następnie rezerwistami z mobilizacji. W podobny sposób miał być wykorzystany 204 pp ( w miejsce 202).
  • Czwarty sposób to włączenie batalionów z południowej granicy do Brygad Górskich. Jednostki te tworzyła mozaika żołnierzy w służbie czynnej, żołnierzy ON (wpół zmobilizowanych) i rezerwistów (po mobilizacji). Obsadzono nimi granicę ze Słowacją. W ostatnich dniach Brygady te miały być wzmacnianie nieetatowymi plutonami artylerii piechoty (65 mm działa), z terminem gotowości do 15 września.
  • Piątym sposobem było tworzenie batalionów w wypadku nadmiaru rezerwistów i zapasów nieetatowej broni (np. 3 nowe bataliony Warszawskiej Brygady ON) bez specjalnych zadań, jako uzupełnienie dla dowódców Armii.

W dniu 27 IV 1939 wprowadzono nowe etaty. W bardzo krótkim czasie rozpoczęto tworzenie nowych batalionów.

Nowe bataliony były tworzone, między innymi, wokół pojedynczej kompani wydzielonej z już istniejącego batalionu. Jako przykładem posłużę się Żnińskim Batalionu ON opisanym w książce Pana Eligiusza Kwiatkowskiego[2]:

Zarodkiem batalionu była 3 (żnińska) kompania strzelecka Kcyńskiego Batalionu Obrony Narodowej. 8 maja do Żnina przybył major Wultański, mianowany na dowódcę batalionu. Mieszkanie, które wynajął stało się jednocześnie nieformalnym stanowiskiem dowodzenia. Dowódca batalionu otrzymał samochód zakupiony ze świadczeń społecznych. Dotychczasowa 3 kompania strzelecka Kcyńskiego bON została przeformowana na 1 kompanię karabinów maszynowych "Żnin". Batalion otrzymał 18 c.k.m wz. 14 "Hotchkiss" (niestety, mocno zużyte). 2 kompania k.m. powstała w Rogowie, a 3 w Janowcu. W/g relacji dowódcy plutonu 3 kompani, ppor. Kurka, każda drużyna plutonu strzeleckiego otrzymała nadetatowo stare r.k.m "Chauchat". Możliwe, że pozostałe kompanie też były podobnie zaopatrzone.

Brygada obrony narodowej
Brygada obrony narodowej

W okresie pokojowym Obrona Narodowa została zorganizowana w systemie brygad i półbrygad podporządkowanych do DOK oraz Obszaru Nadmorskiego. Na terenie DOK nr IX oddziałów ON nie utworzono. Każda brygada (4 lub więcej batalionów) i półbrygada ( 2 lub 3 bataliony) składała się z:

  • dowództwa brygady
  • kompani kolarzy (opcjonalnie)
  • kilku batalionów piechoty

Według rozkazu L. 1600 / Tjn. O. N. I. z dnia 27 IV 1939 r. "Organizacja jednostek Obrony Narodowej" utworzono 12 etatów:

Etat Nr 1.Dowództwo Brygady (Półbrygady) Obrony Narodowej bez oddziału łączności - Typ Izobacz
Etat Nr 2.Dowództwo Brygady (Półbrygady) Obrony Narodowej z oddziałem łączności - Typ IIzobacz
Etat Nr 3.Batalion Obrony Narodowej - Typ Izobacz
Etat Nr 4.Batalion Obrony Narodowej - Typ IIzobacz
Etat Nr 5.Batalion Obrony Narodowej - Typ IIIzobacz
Etat Nr 6.Batalion Obrony Narodowej - Typ IVzobacz
Etat Nr 7.Batalion Obrony Narodowej - Typ "S"zobacz
Etat Nr 8.Pluton k.m (wchodził w skład batalionu ON typu II i III)zobacz
Etat Nr 9.Działon moździerzy (wchodził w skład batalionu ON typu II i III - jako część plutonu k.m.)zobacz
Etat Nr 10.Pluton przeciwpancerny (wchodził w skład batalionu ON typu IV i S)zobacz
Etat Nr 11.Kompania kolarska Obrony Narodowej - Typu "K.S."zobacz
Etat Nr 12.Kompania kolarska Obrony Narodowej - Typu "K"zobacz

 

W okresie pokojowym Obrona Narodowa zatrudniała pracowników państwowych i kontraktowych nie będących żołnierzami, oraz wynajmowała "konie i wozy tylko na większe ćwiczenia i w razie alarmu bojowego łącznie z woźnicami". Nie wiem co było po mobilizacji (jeżeli oddział ON pozostawał na swoim etacie).

Gdy wykorzystywano woźniców czy kierowców ze środkami transportu (na czas ćwiczeń i alarmów), to ich działanie było odpowiednio wynagradzane. Obowiązywał następujący cennik (dobowy), a w przypadku samochodów - dodatkowo za przejechane kilometry:[3]

  • podwoda 2-konna z woźnicą 10,00 zł
  • podwoda 1-konna z woźnicą 7,00 zł
  • samochód osobowy 10,00 zł + 0,30 zł za km
  • samochód ciężarowy 10,00 zł + 0,40 zł za km

 

Zestawienie zbiorcze Brygad Obrony Narodowej przed mobilizacją
DOKnazwa brygadyskład
DOK IWarszawska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 6 batalionów ON typ IV
DOK IIWołyńska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony ON typ I
DOK IIIDziśnieńska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 2 bataliony ON typ I
DOK IVSieradzka Brygada Obrony Narodowejdowództwo, 4 bataliony ON typ IV
DOK VGórnośląska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 6 batalionów ON typ III i 1 typ "S"
Dąbrowska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, pluton przeciwpancerny, 3 bataliony ON typ IV
Śląsko-Cieszyńska Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 3 bataliony ON typ III
Podhalańska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, 6 batalionów ON typ IV, planowane 3 plutony artylerii ON
DOK VILwowska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 5 batalionów ON typ I
Karpacka Półbrygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 4 bataliony ON typ I
DOK VIIPoznańska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, 8 batalionów ON typ IV
Kaliska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, 5 batalionów ON typ IV
DOK VIIIChełmińska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, 2 bataliony ON typ II, 4 bataliony typ IV, 1 batalion typ "S"
Pomorska Brygada Obrony Narodowejdowództwo,  oddział zwiadowców, 4 bataliony ON typ II, 1 batalion typ IV, 1 batalion typ "S"
DOK IX- brak oddziałów ON - 
DOK XPodkarpacka Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 6 batalionów ON typ I, 2 bataliony typ IV, planowane 2 plutony artylerii ON
Obszar NadmorskiMorska Brygada Obrony Narodowejdowództwo, oddział zwiadowców, 5 batalionów ON typ  IV

Przed mobilizacją było 16 brygad i 82 batalionów.

Zobacz szczegółowe dane z VIII 1939

W powyższym podsumowaniu występują informacje wymagające omówienia:

  • nie każda brygada ma oddział zwiadowców (występują w 10 brygadach, nie ma ich w 6 brygadach)
  • istnieje 5 plutonów artylerii ON, termin ich organizacji miał minąć 15 września
  • w jednej brygadzie jest pozabatalionowy pluton przeciwpancerny. Powstał on na etacie plutonu przeciwpancernego pułku piechoty typu II.

Podległość pod względem mobilizacji materiałowej

Oddziały Obrony Narodowej były zaopatrywane z magazynów wojskowych. Każdy batalion miał jednostkę, która odpowiadała za zaopatrzenie. Żołnierze przechowywali w domach wyposażenie osobiste, bez broni. Broń z reguły była przechowywana w najbliższej jednostce. W województwach wschodnich dopuszczano przechowywanie broni na posterunkach policji.

Zobacz szczegóły podległości pod względem materiałowym

Oprócz podległości pod względem materiałowym była podległość administracyjna i mobilizacyjna.

Mobilizacja i wojna

Mobilizacja usuwała podległość ON do DOK-ów. Oddziały podporządkowano dowódcom polowym.

Poniższy opis określa początkowy stan. W miarę upływy dni podporządkowanie ulegało zmianą i może odbiegać od poniższych opisów.

Warszawska Brygada Obrony Narodowej

Brygada  po mobilizacji została podporządkowana w całości (6 batalionów) Armii "Modlin".

Bezpośrednio dowódcy Armii "Modlin" podlegały 3 bataliony "Warszawskie" (I, II i III Warszawski bON) oraz dowództwo i oddział zwiadowczy brygady wchodząc w skład zgrupowań:

  • Zgrupowanie "Zegrze"
  • Zgrupowanie "Płock"
  • Zgrupowanie "Pułtusk"
  • Przedmoście "Wyszogród"

W szczególności:

  • dowództwo brygady tworzyło dowództwo Zgrupowania "Zegrze" (spekulacja na podstawie osoby dowódcy)
  • oddział zwiadowczy wszedł w skład Zgrupowania "Zegrze" (spekulacja)
  • I Warszawski bON
    • 1 kompania: Przedmoście „Wyszogród”,  po 8 IX kompania dołączyła do III/41 pp
    • pozostałe: włączono w skład zgrupowania „Płock”, po 15 września podporządkowany dowódcy 20 DP
  • II Warszawski bON
    • batalion włączono w skład zgrupowanie „Zegrze”, po 15 IX podporządkowany dowódcy 20 DP
  • III Warszawski bON
    • batalion włączono w skład zgrupowania „Pułtusk”, po 8 IX batalion wszedł w skład 1 Pułku Obrony Pragi.

Pozostałe 3 bataliony podporządkowano od początku dowódcom WJ Armii "Modlin":

  • 18 DP
    • Kurpiowski bON, w szczególności 3 kompania broniła granicy w składzie Oddziału Wydzielonego "Myszyniec"
  • 20 DP:
    • II Mazurski Batalion ON,
    • po 15 IX I Warszawski bON i II Warszawski bON
  • Nowogródzkiej BK
    • I Mazurski Batalion ON

Wołyńska Półbrygada Obrony Narodowej

Brygada podporządkowana w całości (3 bataliony) Armii "Polesie" do służby wartowniczej i ochronny na tyłach. Możliwe, że oddział zwiadowców jako skreślony w poprawkach do planu "W" został rozwiązany. W szczególności:

  • Chełmski Batalion ON
    • po 13 IX: w składzie 19 Brygady Piechoty Kombinowanej
  • Kowelski Batalion ON
    • po 13 IX podporządkowany dowódcy garnizonu Kowel
  • Łucki Batalion ON
    •   od sierpnia na ćwiczeniach na Wołyniu, nie dołączył do walk

Dziśnieńska Półbrygada Obrony Narodowej

Brygada w całości (2 bataliony) podporządkowana Dowódcy KOP od lata 1939, do 17 września półbrygada osłaniała granicę z Łotwą.

Sieradzka Brygada Obrony Narodowej

Brygada podporządkowana Armii Łódź.

  • Lubliniecki  bON podporządkowany Krakowskiej Brygadzie Kawalerii.
  • pozostałe oddziały (dowództwo, oddział zwiadowczy i 3 bataliony) podporządkowane 10 DP jako Oddział Wydzielony Nr 2.

Górnośląska Brygada Obrony Narodowej i Dąbrowska Półbrygada Obrony Narodowej

Brygady zostały rozwiązane. Ich oddziały utworzyły zawiązki do oddziałów, głównie 55 DPRez. Bataliony ON były uzupełniane przez rezerwistów i dozbrajane w/g nowych etatów.

Oddziały 55 DPRez.

  • oddział zwiadowców Górnośląskiej Brygady ON - zawiązek dla kompani kolarzy nr 52 (numer niepewny)
  • 201 pp
    • dowództwo Górnośląskiej Brygady ON - zawiązek dla dowództwa 201 pp
    • Zawierciański bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 51 (I/201)
    • Sosnowiecki bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 53 (II/201)
    • Oświęcimski bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 52 (III/201)
  • 203 pp
    • Tarnogórski bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty typ spec. Nr 57 (I/203)
    • Katowicki bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 56 (II/203)
    • Rybnicki bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 55 (III/203)
  • 204 pp
    • dowództwo Dąbrowskiej Półbrygada ON - zawiązek dla dowództwa 204 pp wraz z kompanią łączności
    • pluton przeciwpancerny - jako kompania przeciwpancerna typu II 204 pp
    • Dąbrowski bON - zawiązek dla I/204 pp
    • Chrzanowski bON - zawiązek dla II/204 pp
    • Olkuski bON - zawiązek dla III/204 pp

Oddziały Grupy Fortecznej Obszaru Warownego "Katowice"

Chorzowski Batalion ON jako jedyny z batalionów brygad nie wszedł w skład 55 DPRez. Batalion był zawiązkiem dla 3 batalionów karabinów maszynowych przeznaczonych do obsady fortyfikacji OW Śląsk. Bataliony organizowano według odrębnej organizacji wojennej L.3014:

  • batalion karabinów maszynowych spec. typ I (IV/11 pp) w składzie:
    • dowództwa,
    • 10-ta kompani strzeleckiej
    • 11-ta kompanie strzeleckie
    • 4-tej kompani km typ A
    • 5-tej kompani km typ B

numeracja wynika z kolejnych numerów kompani strzeleckich i kompanii km w 11 pp

  • batalion karabinów maszynowych spec. typ II (IV/73 pp) w składzie:
    • dowództwa,
    • 10-tej kompani strzeleckiej
    • 11-tej kompani strzeleckiej
    • 12-tej kompani strzeleckiej
    • 4-tej kompani km typ B,
    • 5-tej kompani km typ A,
    • 6-tej kompani km typ C

numeracja wynika z kolejnych numerów kompani strzeleckich i kompanii km w 73 pp

  • batalion karabinów maszynowych spec. typ III (IV/75 pp) w składzie:
    • dowództwa,
    • 10-tej kompani strzeleckiej
    • 11-tej kompani strzeleckiej (zawiązkiem był oddział zwiadowców Górnośląskiej Brygady ON)
    • 12-tej kompani strzeleckiej
    • 4-tej kompani km typ B,
    • 5-tej kompani km typ A,
    • 6-tej kompani km typ C

numeracja wynika z kolejnych numerów kompani strzeleckich i kompanii km w 75 pp

Śląsko-Cieszyńska Półbrygada Obrony Narodowej

Brygada rozwiązana. Pierwotnie miła utworzyć 202 pułk w składzie 55 DPRez. Latem 1939 postanowiono podporządkować 202 pułk 21 DPGór.

202 Pułk Piechoty Rez. (lub 202 Pułk Strzelców Podhalańskich)

  • dowództwo Śląsko-Cieszyńska Półbrygaday ON - zawiązek dla dowództwa 202
  • oddział zwiadowców - zawiązek kompani zwiadowców 202
  • Bielski bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 50 (I/202)
  • I Cieszyński bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 58 (II/202)
  • II Cieszyński bON - zawiązek dla Batalionu Piechoty Nr 54 (III/202)

Lwowska Brygada Obrony Narodowej i Tarnopolska Brygada Obrony Narodowej

W wyniku powszechnej mobilizacji utworzono dwa nowe oddziały ON: dowództwo Tarnopolskiej Półbrygady ON i  Złoczowski Batalion ON

Tarnopolska Półbrygadzia ON po przesunięciach składała się z

  • dowództwo Tarnopolskiej Półbrygady ON
  • Sokalski Batalion ON z Lwowskiej Brygada ON
  • Tarnopolski Batalion ON z Lwowskiej Brygada ON
  • Złoczowski Batalion ON

Pozostałe oddziały Lwowskiej Brygady ON zostało rozdzielone:

  • dowództwo, oddział zwiadowców i  I Lwowski Batalion ON podporządkowane zostały Obronie Lwowa
  • Brzeziński Batalion ON strzegł koszar w Brzezanach i ochraniał okolice
  • II Lwowski Batalion ON podporządkowany Grupie Operacyjnej "Stryj"

Dodatkowo w ramach Lwowskiej Brygady ON był oddział: Kobiecy Batalion Pomocniczej Służby Wojskowej
 

Karpacka Półbrygada Obrony Narodowej

Brygada osłaniała granicę na odcinku "Węgry". W szczególności po 3 IX:

  • pododcinek "Stryj" obsadzały Stanisławski bON i Stryjski bOn
  • pododcinek "Delatyn" obsadzały I Huculski bON i II Huculski bON

Dodatkowo dowódcy odcinka podporządkowano Turczański bON z Podkarpackiej Brygady ON

Podkarpacka Brygada Obrony Narodowej

Latem 1939 planowano wszystkie bataliony przeformatować na typ IV, plan nie powiódł się z powodu braku broni i czasu. Część kompani mogła wystąpić w nowym etacie. Brygada walczyła w Armii "Karpaty"

Większość batalionów zostało podporządkowana 3 Brygadzie Górskiej:

  • dowództwo Podkarpackiej Brygady ON (spekulacja)
  • oddział zwiadowców Podkarpackiej Brygady ON (spekulacja)
  • Przemyski bON
  • Rzeszowski bON
  • Jarosławski bON
  • Sanocki bON
  • Brzozowski bON
  • Krośnieński bON

Pozostałe bataliony zostały dołączone:

  • Turczański bON do Odcinka "Węgry" (wraz z Karpacką Brygada ON)
  • Samborski bON do Grupy Operacyjnej "Jasło"

Poznańska Brygada Obrony Narodowej i Kaliska Brygada Obrony Narodowej

Brygady od początku były przewidziane do wsparcie WJ Armii Poznań:

  • Wielkopolskiej Brygady Kawalerii podporządkowano:
    • Kościański bON
    • Koźmiński  bON
    • Leszczyński bON
    • Rawicki bON
  • 10 DP
    • Kępiński bON
    • Ostrzeszowski bON
  • 14 DP podporządkowano:
    • dowództwo Poznańskiej Brygady ON (spekulacja)
    • Obornicki bON
    • Opalenicki bON
    • I Poznański bON
    • II Poznański bON
    • Szamotulski bON
  • 25 DP
    • dowództwo Kaliskiej Brygady ON
    • Krotoszyński  bON
    • Ostrowski bON

Podczas działań wojennych oddziały ON zostały wycofane z  WBK i 14 DP i utworzyły 3 zgrupowania:

  • Zgrupowanie "Koło":
    • Leszczyński bON
    • Obornicki bON
    • Rawicki bON
  • Zgrupowanie "Rudzica":
    • Kościański bON
    • Koźmiński bON
    • Opalenicki bON
  • Zgrupowania płk Stanisława Siudy:
    • dowództwo Poznańskiej Brygady ON (spekulacja)
    • I Poznański bON
    • II Poznański bON
    • Szamotulski bON

Chełmińska Brygada Obrony Narodowej

Brygadę planowano jako zawiązki dla 208 i 209 pp. Ponieważ nie udało się zgromadzić uzbrojenia brygada wyszła na wojnę w składzie pokojowym. Brygadę rozdzielono na dwie armie:

Armii Poznań, a konkretnie 26 DP podporządkowano:

  • Kcyński bON
  • Wągrowiecki bON
  • Żniński bON

Armii Pomorze, a w szczególności:

  • Dowództwo Oddziału Wydzielonego "Toruń" zostało utworzona z dowództwa Chełmińska  Brygada ON
  • Oddział wydzielonym "Jabłonowo":
    • Jabłonowski bON
  • 4 DP:
    • Brodnicki bON
  • 15 DP:
    • Bydgoski bON
    • Nakielski bON

Niepewna jest informacja o Grudziąckim Batalionie Obrony Narodowej sformowanym 25 VIII, jeżeli formowanie zostało ukończone to walczył przy Oddziale Wydzielonym "Jabłonowo"

Pomorska Brygada Obrony Narodowej

Brygada została rozdzielona pomiędzy:

Grupę Operacyjną "Czersk":

  • Oddział Wydzielony (Zgrupowania) "Chojnice":
    • dowództwo Pomorskiej Brygady ON
    • Czerski bON
    • Tucholski bON
  • Oddziału Wydzielonego "Kościerzyna"
    • Kościerski bON
    • (II Gdyński bON z Morskiej Brygady Obrony Narodowej)

Oddział Wydzielony "Wisła"

  • Starogardzki bON

9 DP

  • Koronowski bON

16 DP

  • Świecki bON

Morska Brygada Obrony Narodowej

Prawie cała brygada weszła w skład Lądowej Obrony Wybrzeża

  • I Gdyński bON - jako zawiązek dla 3 Morskiego Batalionu Strzelców
  • Kartuski bON - jako zawiązek dla 4 Morskiego Batalionu Strzelców
  • Kaszubski bON
  • III Gdyński Batalion (z niewypełnionymi etatami)

Do Grupy Operacyjna "Czersk" zdominowanej przez Pomorską Brygadę ON dołączył:

  • II Gdyński bON

  • 1) Eligiusz Kwiatkowski, Żniński Batalion Obrony Narodowej 1939, Żnin 2014, strona 27, 28.
  • 2) Eligiusz Kwiatkowski, Żniński Batalion Obrony Narodowej 1939, Żnin 2014, strona 86 - 113.
  • 3) Dr Krzysztof M. GAJ, korespondencja
PRZYPISY
z 243
generate time: 0.211 s, memory: 17.00