ROZDZIAŁ B.
DRUŻYNA.
1. Postanowienia ogólne.
§ 109. Charakterystyka drużyny.
Drużyna jest najmniejszą jednostką organizacyjną piechoty. Jako zespół drużyna musi być przeniknięta jednym duchem, i związana koleżeństwem na życie i śmierć.
W walce drużyny działanie i zachowanie się poszczególnych strzelców uwydatnia się w całej pełni. Ich wartość bojowa podnosi znaczenie i wartość całej drużyny.
Drużyna walczy w zasadzie w całości w ramach plutonu; działać może również w pewnym odosobnieniu.
Niekiedy do szczególnych zadań mogą być z niej wydzielone: ręczny karabin maszynowy z obsługą, grupki strzelców, lub poszczególni strzelcy. Każdy zespół wydzielony z drużyny z ręcznym karabinem maszynowym, lub bez niego, działa według tych samych zasad, co drużyna.
- Drużyna strzelecka składa się z:
- dowódcy - plutonowego,
- zastępcy dowódcy - kaprala,
- obsługi ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego, którą stanowią: starszy strzelec - karabinowy, celowniczy, 2-ch amunicyjnych, oraz
- 13 strzelców, w tym 2-ch starszych strzelców.
Stan liczebny drużyny może ulec zmniejszeniu, najwyżej jednak do liczby 9-ciu ludzi wraz z dowódcą, jednakże drużyna o zmniejszonym stanie liczebnym musi mieć zawsze pełną obsługę ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego.
Drużyny strzeleckie są numerowane wewnątrz kompanii od 1 - 9.
Drużynowy jest zawsze przykładem dla podwładnych. Od jego charakteru i energii zależy wynik każdego działania. Drużynowy jest często jedynym dowódcą, który ma jeszcze bezpośredni wpływ na każdego żołnierza walczącego.
a) Dowódca drużyny musi umieć porwać strzelców zdecydowaniem i śmiałością, a w ciężkim położeniu wesprzeć ich i zagrzać do czynu stanowczym wystąpieniem.
Obowiązkiem jego jest tak postępować i działać, by w niczym nie osłabić zaufania strzelców. Otrzymane zadanie musi wykonać wbrew wszelkim przeszkodom.
b) Przy każdym działaniu dowódca drużyny na podstawie otrzymanego zadania wydaje krótkie i najprostsze zarządzenia wykonawcze. Przy tym zawsze zapewnić sobie powinien:
- obserwację własnej drużyny,
- obserwację nieprzyjaciela i pola walki,
- łączność z dowódcą plutonu, oraz
- ubezpieczenie w warunkach, które nasuwają możliwość zaskoczenia drużyny przez przeciwnika (działanie w odosobnieniu, lub na skrzydle).
c) W każdym wypadku dowódca drużyny musi mieć w ręku swój oddział; kieruje działaniem ręcznego karabinu maszynowego i strzelców na podstawie własnej obserwacji i w łączności: z dowódcą plutonu, sąsiadami i ciężką bronią maszynową.
W szczególności dopilnować musi:
- zachowania kierunku,
- wykorzystania terenu przez strzelców,
- kierowania ogniem przy oszczędnym i celowym zużyciu amunicji,
- właściwej oceny odległości,
- celowego wykorzystania łopatki i maski,
- utrzymania porządku i karności.
Poza walką musi dbać o wychowanie, higienę strzelców, utrzymanie sprzętu i ich wyposażenia w jak największej czystości i porządku.
d) Dowódca drużyny dowodzi drużyną głosem, sygnałami i znakami. Osobiste zachowanie się drużynowego jest również formą rozkazu dla drużyny.
Dowódca drużyny jest odpowiedzialny za wszystkie czynności w drużynie, bez względu na to, komu je powierza.
§ 112. Zastępca dowódcy drużyny.
Zastępca drużynowego jest pomocnikiem dowódcy. W zasadzie czuwa on nad wykonaniem rozkazów drużynowego, zwłaszcza gdy ten wysunie się naprzód i wydaje rozkazy znakami.
Jego obowiązkiem jest dopilnowanie łączności i troska o uzupełnienie amunicji.
Zastępca drużynowego winien zwracać uwagę, by nikt nie zostawał w tyle. Zawsze musi być gotów do objęcia dowództwa, gdy właściwego dowódcy zabraknie.
W walce może być wyznaczony do dopilnowania działania tej części drużyny, na którą bezpośredni wpływ dowódcy jest utrudniony wskutek oddalenia. Może również otrzymać czasowe dowództwo nad wydzieloną częścią drużyny.
Starsi strzelcy pomagają drużynowemu w dowodzeniu przez wywieranie wpływu na działanie strzelców, znajdujących się w ich pobliżu.
W szczególności powinni zwracać uwagę na:
- należyte prowadzenie ognia, sprawdzanie celownika i wskazywanie celów,
- regulowanie skoków grupkami, lub pojedynczo, troszcząc się o utrzymanie kierunku i unikanie skupień,
- ochronę skrzydeł drużyny.
Wszystkie te czynności regulują starsi strzelcy na podstawie rozkazów drużynowego, lub z własnej inicjatywy.
Starsi strzelcy muszą być zawsze gotowi do objęcia dowództwa nad wydzieloną lub odosobnioną częścią drużyny, a nawet całej drużyny, gdy dowódcy zabraknie.
2. Musztra zwarta.
Szykiem zwartym drużyny może być:
- dwuszereg (ryc. 1 i 2[1]),
- szereg (ryc. 3 i 4[1]),
- dwójki (ryc. 5 i 6[1]),
- rząd (ryc. 7 i 8[1]),
Zasadniczymi szykami drużyny są:
- dwuszereg, jako szyk zbiórki,
- dwójki, jako szyk marszu,
- szereg i rząd są szykami pomocniczymi, używanymi w razie potrzeby.
Drużyna strzelecka może, jako szyk marszu w obrębie garnizonu, stosować również czwórki (ryc. 9).
Odległość między szeregami, dwójkami, względnie strzelcami, stojącymi w rzędzie wynosi 1,20 m, licząc od jednej linii obcasów do drugiej. Odstęp między strzelcami w szeregu, względnie w dwójkach na szerokość dłoni.
Zbiórka drużyny następuje na rozkaz:
„W dwuszeregu - zbiórka“ względnie taki sam rozkaz, nakazujący inny szyk np.
„W szeregu - zbiórka, „W rzędzie - zbiórka“, „W dwójkach - zbiórka“.
Rozkaz zbiórki poprzedza zawołanie oddziału, który ma wykonać zbiórkę, np. „Druga drużyna - w dwuszeregu - zbiórka“. Na zawołanie strzelcy danego oddziału przyjmują w miejscu postawę zasadniczą frontem do dowódcy.
Na hasło „Zbiórka“ podążają strzelcy szybkim krokiem ku swemu dowódcy, stają w nakazanym szyku w postawie swobodnej, z bronią u nogi, w tym samym froncie co dowódca; kierunkowy - trzy kroki za dowódcą, reszta na lewo, zwracając uwagę na równanie i krycie (ryc. 1 - 8).
Dowódca może nakazać wykonanie zbiórki w określonym kierunku (nie za sobą) w miejscu znajdowania się strzelców, bądź w miejscu przez niego oznaczonym, albo też w marszu.
Rozkaz „Kierunek (.....) w dwuszeregu - zbiórka“. Kierunkowy staje w najbliższym, dogodnym do zbiórki miejscu, frontem w podanym kierunku, reszta drużyny ustawia się na lewo od niego w dwuszeregu.
„Na drodze przy krzyżu, kierunek wieś X (wskazać ręką) w dwójkach - zbiórka“ Dwójka czołowa udaje się na wskazane miejsce i staje frontem w nakazanym kierunku, reszta drużyny ustawia się za dwójką czołową.
„Kierunek (.....) w dwójkach, w marszu - zbiórka“. Dwójka czołowa maszeruje w podanym kierunku, reszta drużyny dołącza za nią. Do wykonania zbiórki w marszu może dowódca wydać również rozkaz „Za mną w dwójkach, w marszu - zbiórka“.
W razie potrzeby zbiórka może być wykonana biegiem. W takim wypadku rozkaz zbiórki uzupełnia dowódca słowem „biegiem“, np. „W dwuszeregu biegiem - zbiórka“
Przy zbiórkach w marszu strzelcy biorą w miejscu, gdzie ich zastał rozkaz zbiórki, samodzielnie broń na ramię, lub na pas, zależnie od tego, czy pasy były skrócone, czy nie.
Po wykonaniu zbiórki w marszu strzelcy maszerują równym krokiem na spocznij.
Na komendę „Rozejść się“, strzelcy występują natychmiast z szyku w dowolnym kierunku. Dowódca może określić w zapowiedzi, w jakim kierunku strzelcy mają wystąpić z szyku i wyznaczyć miejsce, na którym po rozejściu się mają przebywać, np.:
- „W tył do koszar - rozejść się“,
- „W prawo od drogi, na łąkę - rozejść się“.
Komendę „Rozejść się“ stosuje się do oddziałów w każdym szyku, w miejscu, lub w marszu.
Równanie i krycie powinni strzelcy, stojący w szyku, wykonywać i poprawiać samorzutnie w czasie pozostawania w postawie swobodnej. Jest to pierwsza czynność Strzelca po komendzie „Spocznij“.
W razie potrzeby zarządza dowódca równanie swego oddziału osobnym rozkazem „Równaj - w prawo (lewo)“ , wydany po komendzie „Baczność“. Strzelcy pierwszego szeregu zwracają jednocześnie głowę w prawo (lewo) z wyjątkiem, pozostającego w postawie zasadniczej prawoskrzydłowego względnie tego strzelca, na którego wykonywa się równanie. Po wykonaniu zwrotu głowy strzelcy równają linię frontu tak, aby prawem (lewem) okiem widzieli tylko swego sąsiada, lewem (prawem) zaś zarys całej linii.
Strzelcy drugiego szeregu na ten rozkaz poprawiają tylko krycie i odległość od pierwszego szeregu. Równanie drugiego szeregu może dowódca nakazać dodatkowym rozkazem „Drugi - szereg“. Sposób wykonania jak przez pierwszy szereg.
Równanie na rozkaz wykonywa się zasadniczo w postawie z bronią u nogi; w wyjątkowych wypadkach, w razie potrzeby zyskania na czasie, można nakazać równanie z bronią na ramieniu.
Po wyrównaniu podaje dowódca komendę: „Baczność“ a następnie ewentualnie „Spocznij“.
Równanie można wykonywać także według oddziału sąsiedniego na rozkaz np. „Na pierwszą kompanię - równaj w prawo“.
Celem nieznacznego przesunięcia oddziału, lub zmiany frontu, może dowódca przesunąć prawoskrzydłowego strzelca, względnie tego, według którego chce wykonać równanie, na obrane miejsce, lub w pożądanym kierunku, i nakazać wyrównanie według tego strzelca, na rozkaz „Na strzelca M - równaj w prawo“.
Przy równaniu należy uważać przede wszystkim na linię obcasów i barków. Nie dopuszczać w czasie równania do pochylania tułowia wprzód i skręcania ramion.
Odliczanie ma na celu bądź to umożliwienie sprawiania szyków (odliczenie do dwóch), bądź też stwierdzenie stanu ilościowego strzelców w oddziele. Zależnie od tego wykonywa się je na rozkaz „Do dwóch — odlicz“, lub „Kolejno — odlicz“.
Z chwilą padnięcia rozkazu odliczania, wszyscy strzelcy oddziału, do którego się ten rozkaz odnosi, przybierają postawę zasadniczą, a strzelcy stojący w pierwszym szeregu zwracają ponadto głowy w prawo, z wyjątkiem prawoskrzydłowego, który zwraca głowę w lewo, i kolejno odliczają, zwracając głowę w lewo w stronę sąsiada, w chwili wymawiania liczby. Ostatni (lewoskrzydłowy) strzelec zwraca głowę w chwili wymawiania liczby w kierunku dowódcy i woła „ślepa“, lub „Pełna“. Strzelcy drugiego szeregu zwracają uwagę na wypowiedzianą przez ich poprzedników liczbę, która się odnosi również do nich. Po wymówieniu przypadającej na danego strzelca liczby, zarówno on jak i jego zaplecznik przybierają postawę swobodną.
W razie potrzeby można również nakazać odliczanie do określonej liczby, np. do 6, do 8 i t. p.
Pierwszym odliczającym w drużynie jest zawsze drużynowy.
Jeśli drużynowy nie stoi w czasie odliczania w szyku drużyny, prawoskrzydłowy strzelec odlicza tak, jak gdyby drużynowy stał w szyku, t. zn. wymawia liczbę „2“.
§ 119. Odstępowanie i łączenie.
Celem łatwiejszego przeglądu poszczególnych strzelców, albo zapewnienia strzelcom większej swobody ruchów w czasie ćwiczeń, zwiększa się odstępy w szeregach na rozkaz „W lewo (prawo) na x kroków biegiem - odstąp“.
Strzelcy wykonują zwrot w lewo (prawo), z wyjątkiem tego, od którego nakazano odstępowanie, oglądając się przez ramię przeciwne niż kierunek odstępowania; biegiem biorą nakazany odstęp i stają w poprzednim froncie.
Łączenie odbywa się odwrotnie, na rozkaz „Do prawego (lewego) biegiem - łącz“.
Jeśli odstępowanie (łączenie) chce się wykonać jednocześnie w dwóch kierunkach, należy wskazać strzelca, od którego (do którego) ma nastąpić odstępowanie (łączenie). Wyznaczony mówi „Jestem“ i podnosi na chwilę lewą rękę w górę.
Przykłady rozkazów:
„Od strzelca N na x kroków biegiem - odstąp“.
„Do strzelca N biegiem - łącz“.
Drużyna wykonywa ćwiczenia bez broni i z bronią według zasad podanych w rozdziale A, przy przestrzeganiu jednoczesności wykonania przez wszystkich strzelców nakazanego poruszenia, względnie chwytu.
Jeżeli podczas wykonywania chwytów przez drużynę dowódca chce, aby celowniczy ich nie wykonywał, względnie cała obsługa lekkiego karabinu maszynowego nie podnosiła swego sprzętu, zapowiada to rozkazem. Jeżeli po wykonaniu chwytów broni przez drużynę celowniczy (obsługa) ma inną postawę niż reszta oddziału, dowódca komenderuje „Celowniczy (obsługa) do nogi - broń“, lub „Celowniczy (obsługa) na ramie (na pas) - broń“.
Padanie w drużynie stosuje się jedynie w szyku marszowym, t. zn. w dwójkach, czwórkach, lub rzędzie. W dwójkach każdy prawy strzelec pada na prawo w skos, lewy na lewo w skos — na zewnątrz. W czwórkach skrzydłowi odstępują krok na zewnątrz, po czym prawe dwójki padają na prawo w skos, a lewe na lewo w skos. W rzędzie padają strzelcy dowolnie, skośnie do kierunku marszu.
Po wykonaniu „Powstań“ strzelcy powracają do poprzedniego szyku.
Sprawianie szyków należy przeprowadzać tylko wtedy, gdy to jest koniecznie potrzebne.
Sprawianie szyków drużyny można wykonywać tylko z jej szyków zasadniczych, t. zn. dwuszeregu i dwójek. Szereg i rząd są jedynie szykami pomocniczymi, stosowanymi przejściowo przez niezbędny okres czasu i jako takie są szykami pochodnymi szyków zasadniczych.
Przejście drużyny z dwuszeregu w dwójki następuje na komendę „W prawo - zwrot“; przejście z dwójek w dwuszereg na komendę „W lewo - zwrot“. Wszyscy strzelcy drużyny wykonują jednocześnie zwrot w nakazaną stronę według zasad podanych w §§ 13, 14 i 33. Przejście z dwójek w szereg następuje na komendę „Szereg w lewo - front“. Strzelcy lewego rzędu wykonują zwrot w lewo w miejscu. Strzelcy prawego rzędu wykonują na lewej pięcie pierwszą część zwrotu w lewo, po czum prawą nogą zaskakują wprzód, na prawo od swego sąsiada.
Przejście z szeregu w dwójki następuje na komendę „W dwójki w prawo - zwrot“. Strzelcy, którzy poprzednio zaskakiwali, wykonują w miejscu zwrot w prawo, strzelcy, którzy poprzednio wykonywali zwrot w miejscu, wykonują na prawej pięcie część zwrotu w prawo, po czym lewą nogą zaskakują wprzód, na lewo od swego sąsiada.
Przejście z szeregu w rząd następuje na komendę „W prawo — zwrot“, przejście z rzędu w szereg na komendę „W lewo — zwrot“. Wszyscy strzelcy wykonują jednocześnie zwrot w nakazaną stronę według §§ 13, 14 i 33.
Dwójki (rząd) z dwuszeregu (szeregu) sprawia się zawsze w prawo; dwuszereg i szereg z dwójek, względnie rzędu - zawsze w lewo. Jedynie w razie potrzeby wykonania nieznacznych przesunięć, można sprawiać dwójki i rząd w lewo, a dwuszereg i szereg w prawo; sposób wykonania tych zmian szyków jest odwrotny, niż normalnych.
Przejście z dwójek w rząd i na odwrót można wykonywać w miejscu, z miejsca i w marszu. W wypadku, gdy drużyna, po sprawieniu nakazanego szyku, ma ruszyć z miejsca podaje się przed hasłem „marsz“ słowo „drużyna“ np. „W dwójki wprzód drużyna - marsz".
Rozkazy:
a) „Rząd - w tył“.
Lewy strzelec każdej dwójki przesuwa się w tył za swego prawego sąsiada, biorąc przepisaną odległość.
b) „W dwójki — wprzód“.
Strzelcy, którzy poprzednio przesunęli się w tył, przesuwają się wprzód na lewo od swych poprzedników; sprawione w ten sposób dwójki dołączają i kryją dwójkę czołową. W marszu — czoło skraca krok bez osobnego rozkazu i przyjmuje krok normalnej długości na rozkaz dowódcy oddziału „Równy (dowolny) — krok“, podany z chwilą osiągnięcia przez oddział regulaminowych odległości.
Przy sprawianiu dwójek, względnie rzędu z równoczesnym ruszeniem oddziału z miejsca, przesunięcie strzelców na nowe miejsca następuje bezpośrednio po ruszeniu oddziału.
Przed nakazaniem sformowania czwórek w drużynie należy odliczyć do dwóch.
Formowanie czwórek następuje na komendę „W czwórki w prawo - zwrot“. Powrót do dwuszeregu na komendę „W dwuszereg w lewo - front“.
Wykonanie jak § 220, przy czym w drużynie etatowej, oraz w drużynie o nieparzystej ilości rot, rota prawoskrzydłowa zachowuje się, jak rota oznaczona liczbą „2“.
Kierunkowym w drużynie jest celowniczy. Według niego ustawiają się i maszerują pozostali strzelcy drużyny.
W szeregu i rzędzie, jako szykach pochodnych dwuszeregu i dwójek, a stosowanych przejściowo, chwilowym kierunkowym jest zastępca dowódcy drużyny.
Dowódca, znajdujący się na czele drużyny, jest dla niej jednocześnie kierunkiem. W tym wypadku kierunkowy ustawia się, względnie maszeruje za dowódcą. Jeśli dowódca chce uniezależnić ustawienie, względnie marsz drużyny, od swej osoby, musi podać kierunek.
Jako kierunek wyznacza się wyraźny przedmiot terenowy, najczęściej wskazując go jednocześnie ręką.
W razie braku odpowiedniego przedmiotu kierunkowego, dowódca wskazuje ręką i określa stronę; w tym wypadku kierunkowy zachowuje wskazany mu kierunek, posiłkując się obranymi samodzielnie, na linii ogólnego kierunku, drobniejszymi przedmiotami kierunkowymi.
Chcąc skierować oddział w swą stronę, aby go prowadzić dalej osobiście, podaje dowódca w zapowiedzi komendy „Za mną“.
Rozpoczęcie i przerwanie marszu wykonują strzelcy jednocześnie, według zasad podanych w §§ 6, 7 i 11.
Drużyna rozpoczyna marsz na komendę „Drużyna - marsz", przerywa zaś marsz na komendę „Drużyna - stój“.
Niejednoczesne zatrzymanie maszerującej drużyny następuje na rozkazy „Czoło - stój“ i „Stawaj - w lewo“.
„Czoło - stój“. Dwójka czołowa (strzelec) drużyny staje natychmiast, pozostali strzelcy - w miarę, jak dochodzą do poprzedników kolejno się zatrzymują, bez osobnej komendy biorą do nogi broń i przybierają postawę swobodną, przestrzegając zachowania przepisanej odległości, odstępu i krycia.
„Stawa] w lewo“. Dwójka czołowa (strzelec) staje natychmiast i wykonywa zwrot we wskazanym kierunku bez osobnej komendy, bierze do nogi broń i przybiera postawę swobodną. Następne dwójki (strzelcy) wykonują to samo w miarę jak dochodzą do poprzednich, z jednoczesnym przestrzeganiem przepisanej odległości, odstępu i krycia.
Bieg wykonywa drużyna na rozkaz „Drużyna biegiem - marsz“, zachowując zwartość szyku. Broń trzymają strzelcy w ręce (§ 33). Na rozkaz „Czoło - stój“ strzelcy zatrzymują się kolejno od czoła; na rozkaz „Dowolny - krok“ kolejno od czoła przechodzą w marsz krokiem dowolnym (§7).
Jeśli dowódca nie prowadzi osobiście swej drużyny, a chce zmienić kierunek, wydaje rozkaz wskazując nowy przedmiot kierunkowy, np. „Kierunek w lewo (prawo, w tył, na lewo) - wiatrak“. Kierunkowy zachodzi w nakazaną stronę i przybiera nowy kierunek. Reszta drużyny stosuje się do niego.
Marsz na „Baczność“ stosuje się celem podniesienia sprawności oddziału i podczas oddawania honorów w marszu. Zwykle stosuje się marsz na „Spocznij“. Podczas marszu na „Spocznij“ położenie karabinu zostaje takie same jak na „Baczność“; ulgi w postawie ciała określa § 6.
Po komendzie „Spocznij“ może dowódca jako udogodnienie nakazać przełożenie broni na drugie ramię rozkazem „Przełóż - broń“. Strzelec z bronią na ramieniu przekłada ją na prawe ramię i niesie jak na lewem. Przeniesienie broni z powrotem na lewe ramię następuje na powtórny rozkaz „Przełóż - broń“.
Przy dłuższych marszach poza obrębem garnizonu, stosuje się zasadniczo marsz na „Odtrąbiono“. Rozkaz „Odtrąbiono“ poprzedza z reguły komenda „Spocznij“.
Na rozkaz „Odtrąbiono" strzelcy skręcają karabiny rączką zamkową w lewo ku dołowi, opierają je w środku ciężkości na lewem barku; wylot lufy skierowany poza głową w prawo i nieco ku górze, tak jednak, by nie przeszkadzał sąsiadowi. XX W zasadzie w dogodnych warunkach marszu wskazane jest utrzymanie jednolitego tempa. W terenie na złych drogach, w długich marszach (nocnych) i na wszystkich mostach winien być stosowany dowolny krok.
Dozwolona jest swobodna postawa, jak również rozmawianie, śpiew i palenie tytoniu (jeśli nie zakazano tego ze względów bojowych). Celowniczy może położyć ręczny (lekki) karabin maszynowy na jednym z ramion, przytrzymując go za kolbę; poza tym może drużynowy nakazać niesienie sprzętu kolejno przez wszystkich strzelców obsługi.
W czasie dłuższego marszu na „Odtrąbiono“ strzelcy mogą samodzielnie przekładać broń na drugie ramię, a jeżeli zostało zarządzone zdłużenie pasów, mogą nieść karabin w postawie „Na pas broń“ na dowolnym ramieniu, lub zawiesić karabin pasem na szyi.
Dalsze udogodnienia, jak rozpięcie kołnierzy, zdejmowanie czapek (hełmów) są dopuszczalne tylko na osobny rozkaz dowódcy.
Zarówno ręczny jak lekki karabin maszynowy można w celu udogodnienia, na specjalny rozkaz dowódcy kompanii, złożyć na biedkę.
Powrót do poprzedniego stanu oddziału następuje na rozkaz „Równy - krok“, przedtem jednak powinien dowódca zarządzić uporządkowanie ubioru i oporządzenia, i ewentualnie skrócenie pasów.
§ 125. Ustawianie broni w kozły.
Ustawianie kozłów wykonywa się w dwuszeregu. Każde dwie roty ustawiają jeden kozioł. Jeśli ilość rot jest nieparzysta, nadliczbowe karabiny dostawia się do sąsiedniego kozła.
Etatowa drużyna strzelecka ustawia 4 kozły, przy czym do pierwszego kozła dostawiają swe karabiny drużynowy i jego zastępca.
Ustawianie kozłów wykonuje się na rozkaz „W kozły - broń“. Na zapowiedź „W kozły“ pierwszy szereg robi w tył zwrot, na hasło „broń“ każdy strzelec ustawia karabin prawą ręką, kolbą przy wewnętrznej środkowej części prawej stopy, językiem spustowym w lewo. Następnie jedynki, pochylając karabiny zaczepiają je wzajemnie koźlikami (wyciorami), dwójki zaś z drugiego szeregu zaczepiają swe karabiny z karabinami swych jedynek, tworząc w ten sposób kozioł z 3-ch karabinów; dwójki z pierwszego szeregu dostawiają swe karabiny do kozłów, jako czwarte. Po ustawieniu kozłów wszyscy strzelcy wykonują krok w tył i stają zwróceni do kozłów w postawie swobodnej.
Na rozkaz „Do - broni“ strzelcy podchodzą szybkim krokiem do kozłów i stają przy nich w szeregach zwróconych do kozłów, w postawie swobodnej w oddaleniu jednego kroku od kozłów.
Rozbieranie kozłów wykonywa się na rozkaz „Za - broń“. Na zapowiedź „Za“ oba szeregi robią krok do kozłów, na hasło „broń“ strzelcy ujmują prawymi rękami swe karabiny, rozbierają je ostrożnie, unosząc nieco w górę, po czym pierwszy szereg robi zwrot do poprzedniego frontu, drugi zaś wyrównywa odległość i krycie.
Gdy drużyna ustawia broń w kozły, celowniczy, mający ręczny karabin maszynowy w pokrowcu, kładzie go na ziemi, w lewo od pierwszego kozła, wylotem lufy ku zastępcy dowódcy drużyny. Ręczny karabin maszynowy bez pokrowca, oraz lekki karabin maszynowy ustawia celowniczy tak samo na dwójnogu. Po ustawieniu karabinu staje celowniczy jak reszta strzelców drużyny.
§ 126. Składanie oporządzania.
Przed składaniem oporządzenia zarządza się ustawienie broni w kozły.
Na rozkaz „Oporządzenie - zdejm“ strzelcy obu szeregów zdejmują najpierw tornistry (plecaki), kładąc je przed sobą górną częścią do kozłów, klapą do ziemi, opierając tornister na menażce (kociołku). Następnie zdejmują pasy z przynależnościami i kładą je na tornistrach. Pas ma leżeć klamrą ku strzelcowi, ładownice zsunięte ku klamrze, bagnet i łopatka pod pasem - koniec bagnetu i trzonek łopatki skierowane w lewo. W końcu zdejmuje strzelec chlebak i kładzie go opierając o tornister z prawej strony - klapą w prawo.
Maskę zdejmuje się tylko na czas składania dalszych części oporządzenia. Po złożeniu oporządzenia strzelcy zakładają z powrotem maski, poprawiają szyk i ubranie.
Na rozkaz „Oporządzenie - włóż“ strzelcy obu szeregów (przy kozłach) wkładają poszczególne części oporządzenia w odwrotnym porządku, niż je zdejmowali (chlebak, pas, tornister).
Jeśli zachodzi potrzeba zdjęcia (włożenia) tylko pewnych części oporządzenia, dowódca określa w zapowiedzi rozkazu, jakie części oporządzenia należy zdjąć (włożyć).
Dowódca drużyny stoi o trzy kroki: w dwuszeregu przed prawoskrzydłową rotą, w szeregu przed prawoskrzydłowym strzelcem. Do wydawania komend robi zwrot w lewo.
W dwójkach stoi (maszeruje) dowódca trzy kroki przed lewym strzelcem czołowej dwójki, w rzędzie trzy kroki przed czołowym strzelcem. Do wydania komend w miejscu robi zwrot w lewo, w marszu zwraca tylko głowę w lewo. Jeśli drużyna jest w składzie plutonu, drużynowy znajduje się na jej prawem skrzydle a przy zmianach szyku zachowuje się według postanowień rozdziału D.
Drużyna jako całość oddaje honory, w miejscu z bronią na ramieniu - przez prezentowanie broni i zwrot głowy na komendę drużynowego „Na prawo (lewo) - patrz“, poprzedzoną komendami „Baczność“, „Prezentuj broń“, lub z bronią u nogi — na komendy „Baczność — na prawo (lew o) — patrz“. Strzelcy zwracają głowy w stronę przełożonego i patrzą mu prosto w oczy.
Przełożonego, przechodzącego przed frontem drużyny, oddającej honory, przeprowadza strzelec wzrokiem (z jednoczesnym ruchem głowy) aż do chwili padnięcia komendy „Baczność“, na którą zwraca głowę na wprost.
W czasie oddawania honorów (prezentowania broni) przez drużynę, celowniczy (obsługa lekkiego karabinu maszynowego ze sprzętem w rękach) pozostaje w postawie „Na ramię - broń“, wykonując tylko zwrot głowy.
W marszu do oddania honorów, przybiera drużyna sprężysty krok na komendę „Baczność“. Zwrot głowy na komendę „Na prawo (lewo) - patrz“ musi być wykonany na sześć kroków przed przełożonym. Oddawanie honorów przez maszerującą drużynę kończy się na komendę „Baczność“, podaną przez dowódcę w chwili, gdy ostatni strzelec drużyny znajdzie się o trzy kroki za przełożonym.
3. Szyki luźne.
Dowódca drużyny niema w szyku luźnym stałego miejsca. Znajduje się tam, skąd może najlepiej dowodzić drużyną. Najczęściej będzie się posuwał przed drużyną około 15 kroków. Musi on zawsze dbać o to, aby zachować stałą łączność ze swą drużyną i być widzianym przez wszystkich strzelców drużyny.
Gdy dowódca drużyny chce, by drużyna maszerowała za nim, wydaje rozkaz „Kierunek za mną“. Drużynowy jednak powinien uniezależniać posuwanie się drużyny od swej osoby, przez wyznaczenie kierunku. Dla drużyny rozsypanej w tyralierkę wyznaczenie kierunku jest obowiązkowe.
Kierunkowym w drużynie jest celowniczy; jest on bezpośrednio odpowiedzialny za utrzymanie podanego kierunku i do niego stosują się pozostali strzelcy drużyny.
Przed przyjęciem szyku luźnego należy zarządzić zdłużenie pasów. W szyku luźnym strzelec niesie karabin na pasie, albo w ręku.
Podstawową formą szyku luźnego drużyny są dwójki, oraz dwójki z odstępem między rzędami.
Szyk ten zapewnia drużynie łatwość posuwania i wykorzystania terenu przy jednoczesnym zachowaniu pełnej jej zwartości i dzięki temu łatwości dowodzenia nią. Poza tym dwójki dają możność łatwego i szybkiego zajęcia stanowiska do rozpoczęcia walki ogniowej.
Drużynę strzelecką w dwójkach przedstawia ryc. 10 i 11. Odległości i odstępy między poszczególnymi strzelcami względnie rzędami reguluje dowódca drużyny zależnie od potrzeby.
Rząd należy stosować wyjątkowo w miarę potrzeby, ponieważ powoduje zbyt wielkie rozciągnięcie drużyny w głąb.
Posuwająca się drużyna dostosowuje się przede wszystkim do terenu, bez zwracania uwagi na równanie i krycie; zachowuje jedynie porządek i spoistość.
Rozkazy do sprawienia dwójek:
- „N-ta drużyna - dwójkami - marsz“ - drużyna szybkim krokiem maszeruje za drużynowym.
- „N-ta drużyna - kierunek (....) - dwójkami marsz“ - drużyna szybkim krokiem maszeruje w nakazanym kierunku.
- „N-ta drużyna - kierunek (....) - dwójkami - odstęp x kroków - marsz“ - lewy rząd maszeruje, w nakazanym kierunku, prawy odstępuje na nakazaną ilość kroków w prawo i w dalszym posuwaniu stosuje się do lewego rzędu.
- „N-ta drużyna - kierunek (....) - dwójkami - odległość trzy kroki - marsz“ - dwójka czołowa maszeruje szybkim krokiem w nakazanym kierunku, tylne dwójki biorą nakazaną odległość od poprzedniej.
Dowódca drużyny może również odpowiednim rozkazem nakazać zmianę odstępów, względnie odległości wewnątrz drużyny, będącej w marszu.
Drugą formą szyku luźnego jest rój.
„Rój“ (ryc. 12 i 14) jest to nieregularne rozsypanie drużyny wszerz i w głąb, umożliwiające każdemu strzelcowi najłatwiejsze wykorzystanie terenu, przy jednoczesnym zachowaniu względnie dużej zwartości drużyny, jako całości.
W szyku tym, poza kierunkowym, który ma się posuwać w nakazanym kierunku, obsługą ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego, która powinna posuwać się w pobliżu celowniczego z ręcznym karabinem maszynowym na czele oraz zastępcą drużynowego i starszymi strzelcami, którzy posuwają się na tyłach roju, pozostali strzelcy mają swobodę wyboru miejsca posuwania się, byle tylko nie spowodowali zbyt wielkiego rozluźnienia drużyny wszerz, lub w głąb.
Szyk ten daje możność natychmiastowego otwarcia ognia z ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego, oraz strzelców posuwających się na przedzie, a poza tym ułatwia zajęcie stanowiska ogniowego w kierunku skrzydła, względnie zmianę kierunku posuwania się.
Drużyna sprawia rój na rozkaz „N-ta drużyna - kierunek (....) rojem - marsz“.
W miarę potrzeby może dowódca drużyny zmienić szyk dwójkami na rój lub odwrotnie, ewentualnie także z jednoczesną zmianą kierunku rozkazami:
„N-ta drużyna - rojem - marsz“.
„N-ta drużyna - dwójkami - marsz“.
„N-ta drużyna - kierunek (.....) - dwójkami - marsz“.
Na jeden z tych rozkazów drużyna przybiera nakazany szyk, stosując się do kierunkowego, który maszeruje w dotychczasowym kierunku, względnie przybiera nowy.
§ 133. Posuwanie się, zatrzymywanie, zmiana kierunku.
Drużyna musi umieć sprawiać szyk luźny szybko i cicho z każdego szyku i w każdym położeniu. Musi również sprawnie przechodzić z jednej formy szyku luźnego w drugą.
Na rozkaz do przejścia w szyk luźny, drużyna stojąca rusza z miejsca szybkim krokiem.
Po sprawieniu szyku luźnego, drużyna przybiera tempo, w jakiem maszeruje dowódca.
Drużynę, maszerującą w szyku luźnym, zatrzymuje się rozkazem lub znakiem „Padnij“. Dalszy ruch następuje na rozkaz lub znak „Drużyna - marsz“.
Zmianę kierunku drużyny w szyku luźnym zarządza dowódca rozkazem (znakiem) „Kierunek (....)“.
Rozkaz „Stój“ stosuje się w szyku luźnym tylko wyjątkowo, podczas ćwiczeń, jeżeli warunki atmosferyczne nakazują oszczędzać ludzi.
Drużyna sprawia tyralierkę przez rozsypanie się strzelców wszerz w odstępach najmniej 5 kroków, jeżeli dowódca drużyny nie zarządzi inaczej. Przykład rozsypania się drużyny podaje ryc. 15.
W drużynie, rozsypanej w tyralierkę, określone miejsce ma celowniczy, który się musi posuwać w nakazanym kierunku, obsługa ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego, która powinna być w pobliżu celowniczego, zachowując jednak normalne odstępy (przy czym karabinowy na lewo od celowniczego, jeden z amunicyjnych na prawo), oraz starsi strzelcy, którzy powinni być w środku skrzydeł tyralierki drużyny. Pozostali strzelcy rozsypują się na prawo i lewo od obsługi broni maszynowej, tak jednak, aby na wybrane przez siebie miejsce udawali się po najkrótszej drodze.
Tyralierkę sprawia się zazwyczaj biegiem, przy czym, jeżeli drużyna stała w miejscu, jednocześnie rusza naprzód. Dowódca drużyny może nakazać rozsypanie się w miejscu, także czołganiem się formułując odpowiednio swój rozkaz.
Po sprawieniu tyralierki drużyna stosuje tempo swego posuwania się do dowódcy; w miejscu pozostaje w postawie leżącej do chwili otrzymania dalszego rozkazu.
Podane i nakazane odstępy w tyralierce stanowią tylko wskazówkę co do rozciągnięcia się drużyny w przestrzeni. Natomiast rzeczywiste rozmieszczenie się strzelców dostosowuje się w zupełności do terenu. Linia tyralierki więc nie może być wyrównana, a poszczególni strzelcy, zwłaszcza na stanowisku ogniowym, powinni tak się rozmieścić, aby mieć jak najlepsze warunki obserwacji i ochrony, oraz móc prowadzić ogień, nie zagrażając swym sąsiadom.
Rozkazy do sprawienia tyralierki:
- „N-ta drużyna - kierunek (.....) - w tyralierkę“.
- „N-ta drużyna - kierunek (.....) - odstęp (.....) kroków w miejscu (czołganiem się) - w tyralierkę“.
Korzystne jest uzupełnienie ustnego rozkazu rozsypania się w tyralierkę wskazaniem frontu przy pomocy rozkrzyżowanych ramion.
§ 135. Nagle rozsypanie się drużyny.
Drużyna musi umieć rozsypać się nagle w każdym kierunku z największą szybkością i sprawnością w porządku i ciszy, z każdego szyku zwartego i luźnego a także z nieregularnego zgrupowania strzelców.
W nagłych wypadkach rozkazem „Na stanowisko“ można nakazać zajęcie stanowiska ogniowego bezpośrednio z dwójek, roju, a nawet z szyku zwartego, lub z każdego nieregularnego zgrupowania strzelców, pozostających w jakimkolwiek położeniu (np. odpoczywających) bez uprzedniego tworzenia tyralierki. W takich wypadkach padają strzelcy, a przede wszystkim celowniczy ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego na najbliższym dogodnym stanowisku ogniowym i przygotowują się do niezwłocznego otwarcia ognia. Przy takiem nagłym rozsypaniu drużyny nie należy dążyć do uzyskania normalnych odstępów między strzelcami, wystarczą takie tylko, aby każdy strzelec mógł swobodnie prowadzić ogień.
Przykłady rozkazów:
- „N-ta drużyna - w prawo kawaleria - na stanowisko“.
- „N-ta drużyna - na wprost - na stanowisko“.
Przykłady rozkazów:
- „N-ta drużyna - w prawo kawaleria - na stanowisko“.
- „N-ta drużyna - na wprost - na stanowisko“.
Ruchy tyralierki polegają głównie na posuwaniu się naprzód, częściowo na zmianie frontu, oraz poruszeniach w tył.
Drużyna, leżąca w tyralierce, rusza z miejsca na rozkaz
- „N-ta drużyna - marsz“.
- „N-ta drużyna do.... (np. krzaków przed nam i) - biegiem marsz“.
- „N-ta drużyna w tył - marsz“.
Zmiany frontu w tyralierce dokonywa się przez podanie nowego kierunku z jednoczesnym wskazaniem nowego frontu przy pomocy rozkrzyżowanych ramion, lub przez wskazanie nowego frontu i podanie rozkazu „N-ta drużyna - front". Przybranie nowego frontu następuje biegiem.
Dowódca drużyny do chwili zajęcia stanowiska ogniowego posuwa się przed tyralierką. Od tej chwili znajduje się wśród tyralierki, aby się nie wyróżniać z pośród innych strzelców, a tym samem nie narażać się na ogień wyborowych strzelców nieprzyjacielskich.
§ 137. Zatrzymywanie ruchu tyralierki.
Ruch tyralierki przerywa się na rozkaz, lub znak „Padnij“, względnie „Kryj się“. Rozkaz zatrzymania drużyny będącej w marszu odwrotowym, poprzedza zawsze rozkaz „N-ta drużyna - w tył zwrot“.
Na rozkaz „Padnij“ każdy strzelec szuka sobie odpowiedniego miejsca ukrycia w bezpośrednim pobliżu. Dowódca pozostaje przed frontem.
Rozkaz „Stój“ stosuje się wyjątkowo w czasie ćwiczeń, jeżeli ze względu na warunki atmosferyczne trzeba oszczędzać ludzi.
Rozkaz „N-ta drużyna - na linię“ wydaje dowódca drużyny wówczas, gdy zamierza rozpocząć walkę ogniową. Następuje to zasadniczo z tyralierki, będącej w ruchu lub zatrzymanej na miejscu.
Na rozkaz „- na linię“ strzelcy podsuwają się skrycie mniej więcej na wysokość dowódcy drużyny, przy czym obsługa ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego rozmieszcza się w pobliżu drużynowego, reszta strzelców na prawo i lewo od swej broni maszynowej, po czym wszyscy przygotowują się do natychmiastowego otwarcia ognia.
Stanowisko dla ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego wskazuje dowódca drużyny, albo karabinowy wybiera je samodzielnie.
Skupianie się obsług jest zakazane, aby nie zdradzać stanowiska karabinu maszynowego i nie powiększać celu.
Zajmowanie i opuszczanie stanowiska ogniowego należy wykonywać niepostrzeżenie.
Rozkaz do wykonania skoku przez całą drużynę, prowadzącą walkę ogniową, musi być poprzedzony rozkazem przerwania ognia. Natomiast jeśli skok ma być wykonany grupkami, lub pojedynczo, strzelcy, mający go wykonać, przerywają ogień samodzielnie, bezpośrednio przed skokiem.
Cała drużyna wykonywa skok na rozkaz „N-ta drużyna na wysokość grupy drzew przed nami (n kroków wprzód) skok - biegiem marsz“.
W czasie wykonywania skoków należy utrzymać ogólny kierunek, wyznaczony drużynie, i nie przeszkadzać w strzelaniu strzelcom, względnie drużynom, pozostałym w tyle.
Wykonanie skoków grupkami, lub pojedynczo zarządza dowódca drużyny rozkazem: „Do (....) grupkami (pojedynczo) - naprzód“. Poszczególni strzelcy w nieregularnej kolejności zrywają się i wykonują skoki, bacząc na utrzymanie kierunku. Odpowiedniego zrywania się strzelców dopilnować muszą starsi strzelcy.
§ 140. Skoki ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego.
Wykonywanie skoków w obrębie drużyny rozpoczyna zasadniczo obsługa ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego. Wykonywa ona skoki na ogół według tych samych zasad co pozostali strzelcy drużyny. Różnica wyraża się jedynie w czasie i sposobie przygotowania się do skoku.
Bezpośrednie rozkazy do skoków obsługi ręcznego (lekkiego) karabina maszynowego, która rozpoczęła ogień, wydaje karabinowy. Ze względu na ilość i jakość sprzętu, przenoszonego przez, obsługę broni maszynowej, należy zawczasu uprzedzić ją o mającym nastąpić skoku.
Na zapowiedź „Zmiana stanowiska“ obsługa, z wyjątkiem celowniczego, który ewentualnie strzela dalej, chowa amunicję i magazynki, zamyka skrzynki, torby i ładownice. Na rozkaz „R. k. m. (L. k. m.) - skok“ celowniczy przerywa ogień, chowa i zabezpiecza karabin (przy lekkim karabinie maszynowym, strzelającym z taśmy, rozładowuje), reszta obsługi przygotowuje się do skoku, a celowniczy ściąga karabin w tył i melduje „Gotów“:.
Na hasło „Biegiem - marsz“, jeżeli drużyna wykonywa skoki grupkami, cała obsługa podrywa się sprężyście wprzód, względnie poszczególni strzelcy obsługi wykonują skok pojedynczo w kolejności ustalonej przez karabinowego, który zasadniczo wykonywa skok, jako pierwszy.
Obsługa ręcznego (lekkiego) karabina maszynowego, która nie prowadziła jeszcze ognia, wykonywa skok przeważnie na bezpośredni rozkaz drużynowego.
W czasie skoków powinien celowniczy nieść ręczny karabin maszynowy w taki sposób, aby sylwetka jego nie odróżniała się od sylwetek zwykłych strzelców.
Zbiórka drużyny znajdującej się w szyku luźnym odbywa się zawsze frontem do nieprzyjaciela według zasad podanych w § 115.
4. Ogień.
§ 142. Rodzaje działania ogniowego drużyny.
Drużyna strzelecka w walce ogniowej działa albo:
a) ogniem całej drużyny tj. ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego i reszty strzelców;
b) ogniem samego ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego, w myśl wskazówek dowódcy drużyny, a pod bezpośrednim kierownictwem karabinowego;
c) ogniem strzelców wyborowych;
d) wreszcie na najbliższe odległości granatami ręcznymi.
W prowadzeniu ognia drużynowy stosuje się do rozkazów dowódcy plutonu.
Nawet w najtrudniejszych warunkach winien starać się wywrzeć wpływ na działalność ogniową strzelców. Pomagają mu w tym zastępca i starsi strzelcy. Stałe oddziaływanie i osobisty przykład drużynowego muszą zapewnić spokój, rozwagę strzelców w każdym działaniu ogniowym.
a) Rozpoczęcie ognia drużyny następuje na rozkaz dowódcy drużyny.
W zasadzie otwiera się ogień na odległość skutecznego strzału.
Przeciętnie odległość skutecznego ognia dla karabinka wynosi 400 m. Cele wyraźne, nieokopane, lub w ruchu mogą być ostrzeliwane na rozkaz dowódcy drużyny do 600 m.
Strzelcy wyborowi mogą przy użyciu lunety osiągnąć strzały skuteczne do 800 m do celów polowych, a do 1200 m do celów większych.
Ogień zbiorowy z karabinków prowadzi się przeciętnie z dobrym skutkiem do odległości 1200 m.
Niejednokrotnie przy dobrych warunkach obserwacji dowódca dostrzeże przez lornetkę inne cele (kolumny, działa) na jeszcze dalszych odległościach; wówczas może skierować na nie ogień zbiorowy całego oddziału, pamiętając o odpowiednim doborze celownika (nieraz dla zmniejszenia skutków omyłki w ocenie odległości daje się dwa celowniki - patrz przykład).
b) W każdym rozkazie ogniowym należy podać:
- celownik (odległość),
- cel,
- hasło otwarcia ognia.
Przykład najprostszego rozkazu ogniowego:
„Celownik 400 - na wprost (ewentualnie podać punkt kierunkowy) tyralierka - ognia“.
Przykład rozkazu do otwarcia ognia zbiorowego:
„Celownik 1200 (ew. lewa połowa 1100 - prawa - 1300) - na prawo w skos (podać punkt kierunkowy w pobliżu którego stwierdzono obecność nieprzyjaciela golem okiem lub przez lornetkę) piechota w marszu - ognia“.
W pewnych wypadkach dowódca, zarządzający ogień zbiorowy, określa w rozkazie ogniowym ilość naboi do wystrzelania przez każdego strzelca na dany cel.
Strzelcy rozpoczynają na ten rozkaz ogień pojedynczy, a przerywają go po daniu nakazanej ilości strzałów, lub na rozkaz.
c) Strzelcy rozpoczynają i prowadzą ogień w myśl zasad § 75 i 77.
Ręczny (lekki) karabin maszynowy na bezpośredni rozkaz karabinowego. Gdy drużynowy chce osobiście oznaczyć chwile rozpoczęcia ognia ręcznego (lekkiego) karabinu maszynowego, musi to sobie wyraźnie zastrzec.
Dowódca drużyny nie powinien stracić żadnej okazji nagłego otwarcia ognia całej drużyny dla zaskoczenia przeciwnika.
§ 145. Określenie celu i odległości.
a) Przy wyborze celu (celów) należy uwzględniać ich znaczenie bojowe. W granicach przedmiotu wyznaczonego, lub w kierunku działania drużyny, zwalczać należy przede wszystkim ten cel, który najbardziej przeszkadza wykonaniu zadania (najgroźniejszy). Obok tego celu można zwalczać dogodne cele przejściowe.
b) W rozkazach ogniowych cel trzeba określać wyraźnie, w sposób praktyczny i najprostszy, ułatwiający szybkie odszukanie, podając kierunek i położenie celu w terenie. Należy go przy tym podawać tak, jak go widać od strony strzelców.
c) Przy zwalczaniu celów niewidocznych lub przy dalszych celach niewidocznych dla gołego oka ostrzeliwuje się punkt lub pas terenu, w którym te cele zostały stwierdzone. W tym wypadku jako punkt celowania należy wyznaczyć - znajdujące się w bezpośredniej bliskości tych celów, wyróżniające się w terenie - punkty, względnie linie.
W tych wypadkach wskazane jest strzelanie dwoma celownikami.
Drużynowy musi być panem ognia swego oddziału, a w szczególności ognia ręcznego karabina maszynowego. Obowiązkiem jego jest dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić jak największą skuteczność ognia w każdym wypadku.
a) Na podstawie własnej obserwacji przedpola i zachowania się przeciwnika, dowódca drużyny określa stosownie do potrzeb chwili celownik (odległość), cele do zwalczania, punkty, lub odcinki, które należy trzymać pod ogniem.
W toku walki wskazuje nowe cele, zmianę celownika, ewentualnie rodzaj ognia, a w razie potrzeby reguluje rozdział ognia.
b) Jeżeli w toku walki ogniowej jednolite kierowanie działaniem drużyny przez dowódcę jest niemożliwe, stosuje się podawanie rozkazów przy pomocy znaków, sygnałów (gwizdek), przez przekazywanie od strzelca do strzelca.
Wydając rozkazy drużynowy kontroluje ich wykonanie przez strzelców, pilnując nastawienia odpowiednich celowników, a nade wszystko spokojnego i sumiennego dawania strzałów. Pomagają mu w tym zastępca i starsi strzelcy.
c) Drużynowy powinien ogień przerwać, rozkazem „Przerwij - ogień“ jeżeli:
- zamierzony skutek ognia został osiągnięty,
- cel zniknie, lub ogień zaczyna być bezskuteczny,
- oddział zacznie strzelać gorączkowo i bez ładnie.
W pewnych wypadkach może zajść konieczność przerwania ognia w celu oszczędzania amunicji, podania rozkazu, lub dla zmylenia przeciwnika.
Celem uniknięcia nieporozumień rozkaz „Przerwij - ogień“ winien być zawsze poprzedzony wymienieniem oddziału, do którego się odnosi.
Dla ponownego ostrzelania tych samych celów, drużynowy wydaje rozkaz „Dalej - strzelaj“.
Dla otwarcia przerwanego ognia na nowe cele musi dowódca drużyny wydać pełny rozkaz według zasad § 145.
a) Obowiązkiem dowódcy drużyny i jego zastępcy jest dopilnowanie celowego zużycia amunicji w walce.
Dowódca drużyny musi orientować się w każdej chwili ile ma amunicji w drużynie na ręczny karabin maszynowy i u strzelców.
Gdy drużyna zużyje połowę posiadanej amunicji, drużynowy melduje o tym dowódcy plutonu bez specjalnego rozkazu.
b) Dobra gospodarka amunicją polega na tym, by większość jej użyć w decydującym momencie walki. Na ognie dalekie można poświęcić do 1/3 bojowego wyposażenia osobistego strzelców. Część amunicji (zwykle 1/4) tego wyposażenia stanowi rezerwę, której nie wolno zużyć bez zezwolenia dowódcy przełożonego.
c) Amunicję uzupełnia się w miejscu wskazanym przez dowódcę plutonu przy pomocy jednego z amunicyjnych, lub strzelca (strzelców) wyznaczonego.
Drużynowy powinien się troszczyć, aby odbierano amunicję rannym i poległym, oraz odsyłano puste magazynki.
Po strzelaniu nabojami ostrymi, lub ślepymi należy zawsze przeprowadzić przejrzenie broni według postanowień §§ 32 i 43 względnie 48, pamiętając stale o jej konserwacji, oraz o obliczeniu stanu amunicji.
5. Walka.
A. Natarcie.
Ruch w ogniu dalekim.
Z chwilą przejścia plutonu w szyk luźny obowiązkiem dowódcy drużyny jest utrzymać ruch drużyny w związku z plutonem w myśl rozkazów dowódcy plutonu.
W posuwaniu drużynowy musi dążyć do wykorzystania terenu, unikając sztywnego utrzymywania odstępów i odległości; zachować ogólny kierunek i nie przeszkadzać w ruchu drużynom sąsiednim.
W strefie zagrożonej, względnie ostrzeliwanej ogniem artylerii, lub też w wypadku groźby napadu lotniczego zasadniczym szykiem posuwania drużyny są dwójki, lub dwójki z odstępem (§ 130).
Rzędu używa się wyjątkowo i na krótki okres czasu, gdy zachodzi tego potrzeba ze względów terenowych, np. przy przechodzeniu ciaśnin.
Dla przebycia rejonów szczególnie dogodnych dla przeciwnika pod względem ognia i obserwacji drużyna rozsypuje się już w ogniu artylerii i dalekim ogniu piechoty. Sztywności szyków drużynowy musi unikać a dostosować je giętko do terenu i zasłon.
§ 151. Przebywanie miejsc ostrzeliwanych.
Przestrzenie odkryte, ostrzeliwane obserwowanym ogniem należy przebywać szybciej, możliwie długimi skokami, wykorzystując przerwy w ogniu.
Przestrzenie ostrzeliwane nieobserwowanym ogniem należy omijać; gdy to jest niemożliwe, przebywa się je jak przestrzenie odkryte.
§ 152. Dowódca, rozkazywanie, łączność, ubezpieczenie.
a) Sam dowódca drużyny (§ 129) dla uzyskania lepszego wglądu w najbliższy teren musi wysunąć się często naprzód, lub na bok; drużynę prowadzi wtedy zastępca, stosując się do jego rozkazów.
b) Rozkazy, dotyczące kierunku, zmian szyku, sposobu wykonania ruchu wydaje w myśl zasad podrozdziału 3, posługując się sygnałami i znakami.
c) Na utrzymanie łączności z dowódcą plutonu i sąsiadami zwraca uwagę stale zastępca. W razie potrzeby dowódca drużyny może to zadanie powierzyć jednemu ze strzelców.
d) W warunkach możliwego zaskoczenia, zwłaszcza ze skrzydła, drużynowy winien wysunąć w kierunku zagrożonym szperaczy.
Natarcie do chwili szturmu.
Ruszenie z podstawy wyjściowej następuje na podstawie rozkazu natarcia, wydanego przez dowódcę drużyny po skrytym doprowadzeniu i rozmieszczeniu drużyny w miejscu wyznaczonym, na wprost przedmiotu natarcia.
Na znak (sygnał) ustalony drużyna zrywa się szybko z ukrycia i rzuca wprzód, by zaskoczyć nieprzyjaciela i odbić jak najdalej od miejsca wyruszenia, zanim zaczną działać jego środki ogniowe.
§ 154. Ruszenie z podstawy wyjściowej.
Rozkaz do natarcia powinien być krótki i prosty.
Najprostszy rozkaz polega na wskazaniu w terenie kierunku (wyjątkowo przedmiotu) natarcia drużyny i zarządzeniu rozsypania się (znakiem).
Gdy jest czas, zwłaszcza w natarciu z podstawy wyjściowej należy ponadto podać:
- zadania (kierunki) drużyn sąsiednich,
- wskazówki, dotyczące działania broni wspierających (w razie potrzeby),
- czas i sygnał (znak) do wyruszenia z podstawy wyjściowej.
Po zajęciu podstawy zapewnić trzeba obserwację przedpola i ubezpieczenie.
a) Przed wejściem w strefę skutecznego ognia piechoty drużyna musi być rozsypana. Ruch wykonuje w zasadzie na dalszych odległościach w roju, na bliskich w tyralierce. W ogniu obserwowanym, już na dalekich odległościach ruch odbywać się powinien w tyralierce.
W dalszym ruchu bez względu na to, czy natarcie rusza z podstawy wyjściowej, czy też rozwija się z szyku luźnego, drużyna musi przeć naprzód wykorzystując teren i ogień broni wspierających, nie otwierając własnego ognia dopóki to jest możliwe.
Ciągłe, uparte i jak najbardziej skryte posuwanie się ku nieprzyjacielowi bez otwierania ognia działa na niego swą powagą moralną i grozą silniej, niż wczesny, a nie dość celny ogień.
b) Zależnie od terenu i siły ognia, ruch odbywa się skokami większych lub mniejszych grup, bądź pojedynczych strzelców. Drużynowy musi również regulować odstępy i odległości, zmniejszając je przy przechodzeniu z terenu odkrytego w zakryty i odwrotnie.
Przestrzenie ukryte przed ogniem nieprzyjaciela (wgłębienia terenowe, martwe pola), przebywa się jednocześnie większymi grupami, wolnym krokiem, porządkując drużynę.
Przestrzenie otwarte należy przebywać szybkimi i możliwie długimi skokami w pełnym biegu. Wykonanie skoku polega na nagłym i nieoczekiwanym dla przeciwnika rzuceniu się wprzód, by paść, o ile możności, za następną zasłoną. Pauzy oddechowe w drodze do dalej położonej zasłony w terenie, do której dojście jest widoczne od strony nieprzyjaciela, powinny trwać jak najkrócej. W przerwach po skoku, gdy otwarcie ognia nie jest zamierzone, należy kryć się; dla obserwacji przedpola i przeciwnika drużynowy wyznacza jednego ze strzelców.
c) Dowódca drużyny jest odpowiedzialny za utrzymanie kierunku natarcia drużyny. Utrudnione posuwanie się drużyny kierunkowej nie może powstrzymać posuwania się innych; kierunkową wówczas staje się drużyna najbardziej wysunięta wprzód.
d) Im drużyna dalej wchodzi w sferę skutecznego ognia piechoty, tym większe znaczenie dla ruchu ma wsparcie ogniowe artylerii, ciężkiej broni maszynowej, a następnie granatników. Każdorazowe osłabienie ognia nieprzyjaciela, wynikające z działania własnej broni powinno być bezzwłocznie wykorzystane, aby poderwać się i szybkim skokiem zbliżyć do nieprzyjaciela. Impuls daje dowódca, zastępca, starsi strzelcy - rozkazem i własnym przykładem.
e) Czasem przestrzeń narażoną na silny i bliski ogień przeciwnika można przebyć jednym, choćby wąskim, ale skrytym podejściem, kierując na nie strzelców pojedynczo. Gdy to jest niemożliwe ruch prowadzi się szybkimi skokami pojedynczych strzelców.
Zawsze podczas zatrzymania się na miejscu odkrytym wskazane jest zarządzenie przejściowego okopywania się, dla przetrwania pod ogniem, nie opóźniając tym jednak ogólnego biegu natarcia.
f) Zapory ogniowe artylerii można przebyć przez zaskoczenie w przerwach między nawałami pocisków, licząc, że następna nawała padnie po wykonaniu skoku, lub przez przenikanie pojedynczych strzelców.
Gdy drużyna dostanie się w ogień boczny ciężkich karabinów maszynowych, zwłaszcza z dalszej odległości, wtedy często jedynym wyjściem dla niej będzie rzucić się naprzód, nie zważając na nic.
g) Gdy drużyna w toku walki zbyt się rozproszy i rozciągnie, drużynowy winien ją znów ująć w rękę, choćby zatrzymując się na chwilę w tym celu za dogodną osłoną. Obowiązkiem strzelców jest wtedy łączyć do drużynowego, unikając zbytniego skupiania się.
h) Działanie gazem przez nieprzyjaciela nie może powstrzymać drużyny od działania. Zdecydowane parcie wprzód jest najlepszym sposobem wyjścia ze strefy działania gazów.
Przy stwierdzeniu obłoku, fali, lub chmury napastliwej należy nałożyć maski i zaalarmować dowódcę i sąsiadów. Napotkany teren skażony omija się, lub przekracza w maskach.
Gdy zbliża się samolot piechoty dowódca drużyny 1 rzutu na jego żądanie, lub na rozkaz dowódcy plutonu wykłada płachtę wytyczną, bez względu na obecność lotnika nieprzyjaciela.
W braku płacht trzeba użyć chustek, onuc, gazet i t. p. Płachty należy jak najbardziej uwidocznić dla własnego lotnika, kładąc je na dobrze oświetlonym tle, dobrze wyciągnięte na ziemi, lub przez poruszanie. W miarę możności płachty należy ukrywać przed obserwacją naziemną nieprzyjaciela.
Płachty wykłada się nie tylko wtedy, gdy płatowiec się zbliża, ale także gdy przelatuje i oddala się.
Płachty zwija się po sygnale lotnika „zrozumiano“ lub na rozkaz dowódcy plutonu.
W natarciu przy współpracy z czołgami drużyna działa w zasadzie tak jak bez czołgów.
Drużynowy powinien dążyć do tego, by wpaść na nieprzyjaciela w miarę możności tuż za czołgami.
W posuwaniu za czołgami należy wykorzystać ich działanie dla szybkiego przebycia przestrzeni, dzielącej od nieprzyjaciela.
Gdy drużyna działa w bezpośredniej bliskości czołgów musi pamiętać o wykorzystaniu osłon, by uniknąć strat od ognia skierowanego na czołgi.
Drużynowy powinien być zawsze gotów do pomocy czołgom przez zwalczanie działających z bliska broni przeciwczołgowych.
Zatrzymanie lub przesuwanie czołgów w tył nie może wpłynąć na zatrzymanie ogólnego biegu natarcia.
Dla wsparcia ruchu drużyny własnym ogniem w ramach rozkazu dowódcy plutonu, drużynowy wykorzystuje zazwyczaj w pierwszym rzędzie ręczny karabin maszynowy i strzelców wyborowych, a następnie ogień całej drużyny (podrozdział 4. Ogień i § 139).
Rozkaz ogniowy wydaje się w myśl zasad §§ 144 i 145.
§ 159. Postępowanie w toku walki ogniowej.
a) Od chwili zajęcia pierwszego stanowiska ogniowego, dowódca drużyny kierować musi działaniem ogniowym drużyny stosownie do potrzeb dalszego ruchu. Drużyna musi wywalczyć sobie możność posunięcia się wprzód łącznie z ciężkimi broniami i sąsiednimi drużynami, lub nawet bez nich, przez kierowanie wysiłku ogniowego, a w szczególności ręcznego karabinu maszynowego na opory, najbardziej przeszkadzające ruchowi.
b) Opory, których sam obezwładnić nie może, drużynowy wskazuje dowódcy plutonu, by umożliwić jak najszybsze ich zwalczenie.
c) Im bliżej przeciwnika, a wsparcie innych broni słabsze, tym większą energię i zmysł bojowy wykazać musi drużynowy, by utrzymać, a w razie potrzeby wywalczyć sobie nad przeciwnikiem przewagę moralną, którą zdobywa się nie ilością wystrzelonej amunicji, lecz spokojnym i celnym ogniem, oraz ciągłym i nieugiętym parciem wprzód.
Drużynowemu pomagać muszą zastępca i starsi strzelcy w dopilnowaniu karności ognia (§ 78), zgraniu wysiłków ogniowych z ruchem, ożywianiu i podtrzymywaniu parcia wprzód w jedynym dążeniu, by dotrzeć do walki wręcz z przeciwnikiem.
d) Gospodarka amunicją powinna być tak prowadzona, by jej nie zabrakło w najważniejszej chwili - przed szturmem.
e) Gdy drużynowy zarządza okopywanie się dla chwilowego przetrwania pod silnym ogniem przeciwnika, lub dla wytężonej walki ogniowej, powinien je tak zorganizować, by ogień podtrzymać i nie zahamować ogólnego biegu natarcia.
f) Utworzenie przez nieprzyjaciela zasłony gazowej (dymowej) nie powinno osłabić rozpędu natarcia. Drużyna rzuca się wtedy zdecydowanie naprzód, by jak najszybciej przekroczyć zasłonę.
W natarciu nocnym drużyna w ramach plutonu musi dotrzeć bez strzału i w jak największej ciszy do walki wręcz z przeciwnikiem.
Rozsypanie w tyralierkę następuje na rozkaz dowódcy plutonu, zawsze ze zmniejszonymi odstępami między strzelcami (przeciętnie 1 krok).
Dowódca drużyny musi utrzymać drużynę w ręku i zwrócić szczególną uwagę na utrzymanie kierunku, oraz łączność z dowódcą plutonu i sąsiadami.
W razie oświetlenia przedpola należy natychmiast padać.
Jeżeli jednak nieprzyjaciel rozpocznie ogień nie wolno się wahać, lecz nie zważając na nic przeć wprzód w nakazanym kierunku.
Szturm.
§ 161. Przygotowanie i wykonanie szturmu.
a) W przewidywaniu szturmu drużynowy winien dążyć do jak najbliższego podsunięcia się do nieprzyjaciela pod osłoną działania własnych broni wspierających. Lepiej się narazić czasem na pojedyncze własne pociski, niż rozpocząć szturm ze zbyt dużej odległości i podczas szturmu wpaść pod miażdżący ogień karabinów maszynowych nieprzyjaciela.
Przed szturmem drużynowy na rozkaz, lub z własnej inicjatywy winien zarządzić nałożenie bagnetów.
b) Sygnałem przejścia do szturmu może być rozkaz z góry, lub umówione przeniesienie ognia granatników, ciężkiej broni i artylerii w głąb lub na boki.
Drużynowy musi być również gotów do rozpoczęcia szturmu z własnej inicjatywy w razie wyczucia zachwiania się albo osłabnięcia oporu nieprzyjaciela, lub dla poparcia inicjatywy podwładnych i sąsiadów.
c) Dowódca drużyny podrywa swój oddział do szturmu rozkazem i własnym przykładem.
Wszyscy muszą się natychmiast zerwać i z okrzykiem „hura“ jednym skokiem wpaść na nieprzyjaciela. Obsługa ręcznego karabinu maszynowego zrywa się i biegnie wraz ze strzelcami. Celowniczy strzela ewentualnie w biegu.
Strzelcy wpadają na nieprzyjaciela gromadnie.
Stawiających opór zwalczają strzałem z bliska, granatem, bagnetem, kolbą, łopatką, nawet pięścią. Kto się nie podda musi być zabity
Przeciwko nieprzyjacielowi broniącemu się w okopie użyć granatów.
d) Przebywanie przeszkód przed pozycją odratowaną musi się odbyć szybko i sprawnie; przy przechodzeniu wyrw należy unikać skupiania się. W razie potrzeby dowódca drużyny wyznacza strzelców z nożycami do rozszerzenia wyrw.
Jednolity szturm z bliskiej podstawy wyjściowej rozpoczyna się zazwyczaj w określonym z góry czasie, na sygnał, lub znak umówiony.
Dowódca drużyny podrywa swój oddział i rusza wprzód zdecydowanie, nie oglądając się na sąsiadów, by tuż za ostatnimi pociskami artylerii czy granatników wpaść na nieprzyjaciela, zanim ten zdoła ochłonąć po ostatniej nawale pocisków i zrobić użytek z broni.
Wszyscy bez wahania powinni iść w dym własnych pocisków. Zbytnie pozostanie w tyle może narazić na straty, a nawet załamanie całego natarcia i zmusić do natarcia po raz drugi, często w trudniejszych warunkach.
Podejście do nieprzyjaciela musi się odbyć w ciszy i bez strzału.
Z chwilą dojścia do nieprzyjaciela należy się rzucić nań z bagnetem bez okrzyku „hura“. Walkę wręcz prowadzi się bagnetem i granatem; na nieprzyjaciela w ukryciu lub w okopie użyć trzeba granatów.
§ 164. Zachowanie się w razie nieudanego szturmu.
Gdy szturm się nie uda, pod żadnym pozorem cofnąć się nie wolno.
Ustąpienie przed nieprzyjacielem w takiej chwili niezmiernie wzmocnić może jego samopoczucie, a odwracanie się tyłem do nieprzyjaciela hańbi i powoduje więcej strat, niż najtrudniejsze natarcie.
§ 165. Zachowanie się po szturmie.
Po pierwszym szturmie natarcie nie kończy się, ale musi być prowadzone dalej w głąb ugrupowana przeciwnika. W tym działaniu, wobec możliwości przeciwdziałania nieprzyjaciela z bliska, dowódca, i strzelcy muszą wykazać dużo siły moralnej, zaciętości i wytrzymałości, by nie dać sobie wydrzeć zdobytego terenu, przeć dalej i kolejno zwalczać spotykane dalsze opory aż do zupełnego zwycięstwa, lub osiągnięcia wyznaczonego celu.
a) W pierwszej chwili po wtargnięciu drużynowy musi rzucić ręczny karabin maszynowy na najbliższe stanowisko, by natychmiast rozpocząć ogień pościgowy, a zarazem być gotowym do odparcia ogniem ewentualnego przeciwuderzenia.
Pod osłoną ręcznego karabina maszynowego drużynowy wszczyna natychmiast dalsze natarcie, wskazując strzelcom kierunek i szyk posuwania się.
b) Gdy nieprzyjaciel w chwili szturmu zaczyna uciekać należy jednym skokiem dobiec do takiego stanowiska, z którego można go ostatecznie zniszczyć ogniem.
c) Dowódca drużyny musi pamiętać o łączności z dowódcą plutonu i zorientować się szybko w położeniu na skrzydłach drużyny.
Walka wewnątrz ugrupowania nieprzyjaciela.
§ 166. Postępowanie w toku posuwania się.
a) W natarciu wewnątrz ugrupowania nieprzyjaciela drużyna musi zażarcie przeć wprost przed siebie, nie dając się zatrzymać przez opory, pozostałe z boku, ani przez sąsiadów, pozostających w tyle.
b) Napotykane na swej drodze opory zwalcza się kolejno nagłym napadem ogniowym i zdecydowanym uderzeniem. Dla szybkiego pokonania poważniejszych oporów, ujawniających się w toku walki, zwłaszcza broni maszynowych przeciwnika, szczególne znaczenie ma natychmiastowe meldowanie o nich dowódcy plutonu.
c) W razie przeciwuderzenia drużyna musi przywrzeć do ziemi i zwalczać nieprzyjaciela ogniem ręcznego karabinu maszynowego i wszystkich strzelców. Cofnąć się nie wolno, nawet w razie groźby oskrzydlenia. Drużynowy, zastępca i starsi strzelcy muszą być ostoją i przykładem dla strzelców w zaciętości i uporze zwalczania wszelkich prób wydarcia sobie zdobytego terenu przez nieprzyjaciela. Przez zachowanie zimnej krwi i zdecydowane postępowanie muszą utrzymać oddział w ręku i wpłynąć na podniesienie ducha i ambicji strzelców, a w szczególności na spokój i opanowanie w prowadzeniu celnego ognia.
W razie przeciwuderzenia czołgów drużynowy postępuje w myśl zasad § 176.
Każdy wysiłek drużynowego i strzelców musi być oparty na niezachwianej wierze i zaufaniu do przełożonych i kolegów, którzy ich wyzwolą, z najtrudniejszego nawet chwilowo położenia.
§ 167. Zachowanie się przy zatrzymaniu natarcia.
Przy każdym zatrzymaniu natarcia, czy to na rozkaz, po osiągnięciu wyznaczonego przedmiotu, czy wymuszonym przez nieprzyjaciela, drużyna działa czasowo obronnie, gotowa każdej chwili do wznowienia natarcia.
Osobisty przykład i wpływ dowódcy ma tu podstawowe znaczenie dla utrzymania spokoju i porządku, oraz zapobieżenia objawom zachwiania się siły moralnej drużyny.
Obowiązkiem dowódcy drużyny jest dać zadania ogniowe (kierunki) dla ręcznego karabina maszynowego i strzelców, zarządzić natychmiastowe okopanie się, utrzymując pełną gotowość drużyny do bezzwłocznego otwarcia ognia. W razie potrzeby wyrównać i uzupełnić amunicję.
Łączność z sąsiadami musi być natychmiast nawiązana. W razie zbytniego oddalenia sąsiadów należy ubezpieczyć skrzydła.
O położeniu swego oddziału drużynowy składa meldunek dowódcy plutonu, nawiązując z nim łączność.
Celem utrzymania styczności z nieprzyjacielem drużynowy zarządza stałą obserwację przedpola, ewentualnie wysuwa szperaczy lub czujki, aż do zarządzeń z góry. O wszelkich przejawach przegrupowania nieprzyjaciela, lub próbach oderwania się, musi natychmiast meldować.
Gdy zapada zmrok, ciemność lub mgła, drużynowy winien ubezpieczyć drużynę w kierunkach zagrożonych, oraz zdwoić czujność i starania, by śledzić nieprzyjaciela.
B. Obrona.
W granicach odcinka plutonu wyznacza się drużynie stanowisko, którego ma bronić zacięcie i wytrwale bez myśli o odwrocie.
Zadanie ogniowe drużyny polega na zwalczaniu nieprzyjaciela na przedpolu zasadniczo ogniem na wprost.
Drużyny uzupełniają swym ogniem zapory ogniowe ciężkich karabinów maszynowych, przede wszystkim tam, gdzie zapewnienie ciągłości ich ognia natrafia na trudności terenowe. Poza tym stanowią one osłonę od frontu ciężkich karabinów maszynowych, strzelających ogniem bocznym.
Na dalszym przedpolu drużyna może zwalczać nieprzyjaciela ogniem zbiorowym, samego ręcznego karabina maszynowego i strzelców wyborowych.
Przygotowanie obrony.
Przygotowanie obrony dla drużyny polega w zasadzie na:
- zapewnieniu ubezpieczenia i obserwacji (obserwator, posterunek alarmowy, czujki, ewentualnie patrol),
- zorganizowaniu i przygotowaniu ognia, ustaleniu (odmierzeniu) odległości,
- ustaleniu miejsca pobytu dowódcy drużyny i - łączności,
- okopaniu i zamaskowaniu drużyny, oraz oczyszczeniu przedpola w miarę potrzeby,
- zapewnieniu gotowości bojowej drużyny,
- przygotowaniu amunicji.
Wszystkie czynności, związane z przygotowaniem obrony, muszą być od samego początku prowadzone ukrycie.
§ 170. Organizacja i przygotowanie ognia.
Drużynowy organizuje ogień przez rozmieszczenie drużyny i wyznaczenie zadań ogniowych.
Drużyna może być rozmieszczona na stanowisku w jednym lub w kilku gniazdach. Dążyć, by cała drużyna zapewniła ostrzał przedpola przed całym swoim frontem, oraz mogła zwrócić cały wysiłek ogniowy w kierunku najbardziej zagrożonym.
Ręczny karabin maszynowy, który stanowi ośrodek drużyny ustawia się tak, aby mógł ostrzelać całe przedpole drużyny, a w szczególności najważniejszy kierunek (dla osłony ciężkiego karabina maszynowego, lub uzupełnienia ognia w punkcie słabszym zapory).
Strzelców wyborowych należy tak umieścić, by mogli dogodnie zwalczać cele na calem przedpolu drużyny, a drużynowy mógł się łatwo z nimi komunikować.
Resztę strzelców rozmieszcza się tak, by cale przedpole drużyny mogło być pokryte przez ogień na wprost, a na skrzydłach nie powstały luki nie ostrzelane. W szczególności wskazane jest użycie ognia karabinów powtarzalnych w tych kierunkach, gdzie są drobne fałdy terenu i zagłębienia o charakterze osłon indywidualnych; ognia granatów ręcznych - na miejsca, które ogniem płaskim objęte być nie mogą.
Gdy drużyna tworzy kilka gniazd, każde z nich musi mieć swego dowódcę. W obrębie gniazda oporu, stanowiska strzelców (środków ogniowych) są ze sobą złączone tak, aby tworzyły zwartą całość, na którą dowódca może mieć wpływ bezpośredni. Unikać jednak zbytniego skupiania wewnątrz gniazda oporu.
Gniazda oporu powinny być tak rozmieszczone, aby umożliwiały strzelanie wszystkim środkom ogniowym.
Nieregularne i dostosowane do terenu ich rozrzucenie powinno utrudnić przeciwnikowi odnalezienie ich i orientację w przebiegu stanowisk.
Działanie ogniowe dowódca drużyny przygotowuje przez rozważenie warunków wykonania ognia:
- na dalsze przedpole (ogień zbiorowy, ręczny karabin maszynowy, strzelcy wyborowi),
- w zaporze głównej.
W związku z tym należy ocenić (odmierzyć) odległości do orientacyjnych punktów w terenie. Na wypadek ognia w ciemności pożądane jest przygotowanie dobrze widocznych wskaźników.
Drużynowy tak wybiera swe miejsce, by mu pozwalało na dogodną obserwację drużyny, przedpola drużyny i na jej bokach oraz na łatwą łączność i dowodzenie całością. W zasadzie znajdować się powinien w pobliżu ręcznego karabina maszynowego.
Rozbudowa stanowiska dla drużyny musi być tak wykonana, aby utrudniała nieprzyjacielowi odróżnienie go od otaczającego terenu.
Na całość składają się pojedyncze wnęki (doły) strzeleckie; dla uzyskania jednolitego wyglądu całości, wskazane jest wykopanie również wnęk pozornych.
Jeżeli jest czas, a warunki terenowe nie pozwalają na łatwą i ukrytą przed ogniem komunikację wewnątrz gniazd oporu i między gniazdami, oraz w tył (dla zaopatrzenia), na rozkaz dowódcy plutonu wykonuje się odpowiednie połączenia przy pomocy rowów łącznikowych.
Przy wykonywaniu prac należy stosować jak największą ostrożność ze względu na rozpoznanie przeciwnika. Wszystkie prace, począwszy od pierwszego użycia łopatki muszą być zasłaniane i maskowane.
a) Jeżeli natarcie zagraża w czasie organizowania obrony, wszystkie prace przeprowadza się tak, by każdej chwili można było otworzyć ogień.
W tym celu ręczny karabin maszynowy musi być utrzymany w stałem pogotowiu, karabinki na stanowiskach strzelców; służba obserwacyjno-alarmowa działa bez przerwy.
b) Z chwilą zorganizowania obrony dowódca drużyny musi zapewnić gotowość bojową swego oddziału stosownie do stopnia zagrożenia i rozkazów przełożonych.
Wymaga to zorganizowania:
- służby obserwacyjno-alarmowej,
- minimalnej obsługi przy broni maszynowej,
- stałego pogotowia,
- łączności,
- przygotowania amunicji.
W drużynie służbę obserwacyjno-alarmową (ogólny alarm, alarm lotniczy i gazowy) i przy ręcznym karabinie maszynowym może zapewnić jeden i ten sam strzelec.
Poza tym służbę pogotowia pełni część strzelców (1/3) stosownie do rozkazu. Strzelcy pogotowia muszą stale czuwać z bronią pod ręką, gotowi do natychmiastowego rozpoczęcia ognia w razie alarmu. Reszta strzelców może spoczywać, musi jednak móc zająć szybko wyznaczone stanowiska ogniowe.
Łączność z dowódcą plutonu, ubezpieczeniem i sąsiadami musi być wzrokowa.
Amunicja powinna być we wszystkich gniazdach oporu stale pod ręką. W szczególności dowódca drużyny musi dbać o amunicję do ręcznego karabinu maszynowego.
c) Dowódca drużyny jest odpowiedzialny za to, by cały jego oddział w wypadku natarcia wystąpił do walki sprawnie i zawsze w porę.
Wymaga to:
- czujności służby alarmowej i umiejętności alarmowania,
- dokładnej znajomości sygnałów alarmowych przez wszystkich,
- sprawnego wykonania alarmu.
Podczas zmierzchu, przed świtem, w dymie, we mgle, podczas zawiei śnieżnej, oraz przy większym zmęczeniu strzelców, drużynowy musi zwrócić szczególną uwagę na gotowość bojową swego oddziału i sam być bardziej czujny.
Prowadzenie walki.
§ 174. Otwarcie i prowadzenie ognia.
a) Podstawowe znaczenie dla zwalczania nacierającego przeciwnika posiada rozpoczęcie ognia w porę.
Drużynowy musi czuwać, by zawsze na czas porwać drużynę na stanowisko. Gdy obsada linii czat wycofuje się, dowódca drużyny musi mieć już swój oddział w ręku, gotów do otwarcia ognia.
b) Na dalsze przedpole, drużyna prowadzi ogień w ramach zadania zwalczając szczególnie dogodne cele dla ognia zbiorowego, ręcznego karabinu maszynowego i strzelców wyborowych.
c) W miarę posuwającego się natarcia, zależnie od odległości i rodzaju celów, drużynowy (jeśli dowódca plutonu nie zastrzeże sobie oznaczenia chwili otwarcia ognia dla zaskoczenia nieprzyjaciela), z własnej inicjatywy, wprowadza do walki ręczny karabin maszynowy, strzelców wyborowych, oraz wszystkich strzelców drużyny.
W toku walki ogniowej, kierownictwo dowódcy drużyny powinno być rozważne i celowe. Ręcznego karabinu maszynowego do ostrzeliwania drobnych celów nie powinien używać. Nagle ukazujące się i szybko znikające drobne cele muszą zwalczać strzelcy z karabinów. Strzelcy wyborowi powinni być użyci do zwalczania ważniejszych celów, jak dowódcy, obserwatorzy, obsługi ciężkiej broni, broń pancerna i t. p.
d) W zwalczaniu nieprzyjaciela, docierającego do odległości szturmowej winna brać udział cała drużyna.
W tym momencie wzmagającego się napięcia postawa i przykład drużynowego ma znaczenie rozstrzygające. Przez zachowanie zimnej krwi, śmiałość i zdecydowane postępowanie, dowódca drużyny powinien wzbudzić w strzelcach taką zaciętość i upór, by nie dali sobie wydrzeć przewagi moralnej, pomimo działania ognia i ruchu wprzód przeciwnika. Największe znaczenie ma wtedy spokojny i celny ogień (nie ilość wystrzelanej amunicji), który dowódca drużyny wspólnie z zastępcą i starszymi strzelcami, musi osiągnąć wszelkimi środkami.
e) W razie zaskoczenia, natarcia w złych warunkach obserwacji, lub w nocy, oraz gdy nieprzyjaciel rusza do natarcia z bliskiej podstawy wyjściowej, na sygnał zapory cała drużyna otwiera ogień. f) Napad lotników nieprzyjacielskich nie może odwieść drużyny od wykonania swego zadania na ziemi.
Przy stwierdzeniu gazu należy prowadzić walkę w maskach. W razie zadymienia przedpola, lub pojawienia się chmur gazowych dowódca drużyny musi być szczególnie czujny, by się nie dać zaskoczyć nieprzyjacielowi, który może podsunąć się skrycie tuż za zasłoną dymu, lub gazu. W tych wypadkach prowadzi się ogień nawet bez rozpoznania celu.
Każdy poryw do szturmu nieprzyjaciela powinien być zduszony. Grupy szturmujące należy rozbić, lub przykuć do ziemi. Nieprzyjaciel, który zechce dotrzeć do stanowisk, musi być zabity.
Na najbliższych odległościach zwalcza się nieprzyjaciela strzałem z bliska, granatem i w walce wręcz.
Nawet, gdyby stanowiska sąsiednie zostały opanowane przez nieprzyjaciela, drużyna musi wytrwać, broniąc się do upadłego, by dać możność dowódcom przełożonym prowadzenia rozporządzalnych środków dla odebrania utraconych stanowisk.
Każdy objaw zachwiania, a szczególnie odruchy samowolnego wycofywania się muszą być stłumione w zarodku, przy użyciu wszelkich środków, aż do najbardziej bezwzględnych.
§ 176. Zachowanie się wobec czołgów.
Przy pojawieniu się czołgów nieprzyjaciela, dowódca drużyny wraz z zastępcą i starszymi strzelcami muszą utrzymać spokój i zdecydowane zachowanie się drużyny.
W razie natarcia samych czołgów cała drużyna bierze udział w zwalczaniu ich przy pomocy celnego ognia, skierowanego na słabe miejsca czołgów (szczeliny obserwacyjne).
Gdy za czołgami posuwa się piechota, dowódca drużyny powinien skierować główny wysiłek ogniowy drużyny na piechotę, by ją oddzielić od czołgów i nie dopuścić do własnych stanowisk; na czołgi kieruje ogień strzelców wyborowych i ewentualnie ręcznego karabinu maszynowego.
C. Wycofanie się z walki.
Wycofanie może nastąpić tylko na rozkaz dowódcy przełożonego. Przeprowadza się je zawsze skrycie.
a) Wycofanie się w dzień z linii ogniowej w polu obserwacji i ognia przeciwnika dowódca drużyny powinien przeprowadzić planowo, by uniknąć strat i załamania duchowego strzelców. Dążyć do niespodziewanego i jak najbardziej skrytego wykonania.
Zadanie drużynowego polega w pierwszym rzędzie na wycofaniu strzelców do najbliższej zasłony w tyle, pojedynczo lub grupkami, zależnie od terenu i siły ognia przeciwnika.
Strzelcy na rozkaz wyczołgują się niepostrzeżenie ze stanowisk, by się poderwać z ukrycia i odskoczyć w tył. Dla wykonania odskoku należy wykorzystać każdy dogodny moment wsparcia ogniowego artylerii i ciężkich broni maszynowych, oraz dym i kurz, oślepiając przeciwnika.
Dowódca drużyny powinien ułatwić wycofanie się strzelcom przy pomocy ognia ręcznego karabinu maszynowego, który wycofuje na końcu.
Z pierwszą grupą strzelców należy wycofać zastępcę, którego obowiązkiem jest zebrać drużynę w miejscu wyznaczonym.
Wycofaniem kieruje dowódca drużyny przy pomocy starszych strzelców. Sam dowódca drużyny cofa się z ostatnimi strzelcami.
W dalszym ruchu dowódca drużyny reguluje szyk i sposób odejścia stosownie do terenu i stopnia zagrożenia, przechodząc stopniowo z szyku rozsypanego w dwójki.
b)W nocy opuszczenie stanowisk i zebranie drużyny winno się odbyć w ciszy i musi być tak przeprowadzone, by przeciwnik nie dostrzegł sylwetek powstających strzelców.
6. Rozpoznanie i ubezpieczenie.
A. Patrol.
Patrole otrzymują każdorazowo konkretne zadania, których nie wolno zastępować utartą terminologią, np. patrol rozpoznawczy, ubezpieczający, lub bojowy.
O pracy i sposobie działania patrolu decyduje otrzymane zadanie.
Celem pracy patroli w ramach każdego zadania jest przede wszystkim danie wiadomości o przeciwniku i terenie. Patrole, które otrzymują zadanie ubezpieczenia oddziału, muszą go chronić przed zaskoczeniem.
Od zadania zależy przede wszystkim tempo działania każdego patrolu i oś posuwania się.
Gdy patrol ubezpiecza oddział, musi stosować swe tempo działania do ruchu oddziału ubezpieczanego; z wyznaczonego kierunku (osi posuwania się) nie wolno mu zboczyć, by nie odsłonić oddziału i nie narazić go na zaskoczenie.
Patrole, nie związane ani zadaniem ubezpieczenia oddziału, ani osią posuwania się, mają pełną swobodę w wykorzystaniu skrytych podejść. W szczególności unikać winny miejsc, grożących zasadzką.
Wszystkie patrole muszą w ramach swych zadań wykorzystać teren, by działać jak najbardziej skrycie. Gdy zależy na czasie, patrol musi działać szybko i śmiało bez względu na ukrycie.
Głównym obowiązkiem każdego patrolu jest szybkie dostarczanie meldunków (§ 183).
Wynik pracy patroli zależy od charakteru i zdolności dowódców. Działanie ich cechować powinien spryt, przebiegłość, wytrwałość i upór, by wykonać zadanie pomimo słabych sił i napotykanych przeszkód.
§ 179. Obowiązki dowódcy patrolu przed wyruszeniem.
Odprawiany dowódca patrolu winien zawsze zrozumieć i powtórzyć otrzymane zadanie, a w razie niezrozumienia prosić o wyjaśnienie. W razie potrzeby winien sprawdzić zgodność swego zegarka z zegarkiem dowódcy wysyłającego.
Przed wyruszeniem dowódca patrolu powinien:
- zaznajomić strzelców z zadaniem patrolu (czego dowódca chce się dowiedzieć);
- wyznaczyć zastępcę.
Wyjście w teren następuje na podstawie krótkiego rozkazu dowódcy patrolu, w którym powinien wskazać kierunek marszu, podać zadania dla szperaczy, zarządzić szyk patrolu, oraz dać hasło do rozpoczęcia ruchu.
Gdy jest czas, dowódca patrolu winien patrol przygotować przez:
- zorientowanie się w terenie i przemyślenie sposobu działania,
- danie strzelcom wskazówek, dotyczących zamierzonego sposobu wykonania zadania,
- ewentualne ustalenie dodatkowych znaków umówionych,
- sprawdzenie stanu strzelców, ich oporządzenia, usunięcie braków,
- upewnienie się, czy strzelcy nie mają przy sobie zapisków, gazet, lub listów, które mogłyby przeciwnikowi dostarczyć wiadomości.
§ 180. Posuwanie się w patrolu.
Dowódca patrolu musi wiedzieć o oddziałach własnych na przedpolu i uprzedzić strzelców.
Od dowódcy placówki, obok której przechodzi, zbiera ostatnie wiadomości o nieprzyjacielu i własnych oddziałach na przedpolu.
Przekraczając linię czat w określonym miejscu robi to skrycie, by nie zdradzić rozmieszczenia czujek i placówek.
a) W toku posuwania się, dowódca patrolu reguluje ruch i działanie patrolu w zasadzie od jednego punktu obserwacyjnego (horyzontu) do drugiego, ustalając każdorazowo szyk patrolu i ubezpieczenie przy pomocy szperaczy, stosownie do terenu i stopnia zagrożenia.
Gdy zależy na czasie, dowódca patrolu musi orientować się szybko i wydawać zarządzenia w toku marszu, by utrzymać tempo działania patrolu stosownie do zadania. W razie potrzeby wziąć przewodnika.
W czasie marszu naprzód dowódca patrolu powinien zwracać uwagę strzelcom na charakterystyczne punkty terenu, które mogą ułatwić orientację w powrotnej drodze gońcom, śpieszącym w tył z meldunkiem.
Dowódca patrolu powinien unikać sztywnego utrzymywania raz przyjętego szyku i szablonowego wysyłania szperaczy po 2-ch w każdym kierunku bez względu na teren.
Szperaczy należy wysyłać od zadania do zadania, ustalając każdorazowo ich ilość zależnie od terenu i położenia.
Dając zadanie szperaczom, dowódca patrolu winien im wskazać - dokąd iść (którędy), jak się zachować, gdzie i kiedy ewentualnie wrócić (dołączyć do patrolu).
Szperacze powinni być tak wysunięci, by mogli dość wcześnie rozpoznać pobliskie punkty, zamykające horyzont, z których może grozić zaskoczenie, w miarę możności zanim patrol opuści ostatnią zasłonę.
b) Gdy dowódca patrolu nie może czekać na dojście szperaczy do tych punktów, powinien prowadzić patrol ze szperaczami w szyku luźnym, by w razie napadu ogniowego uniknąć zbyt dużych strat.
Sam dowódca patrolu posuwa się tak, by mógł dowodzić patrolem, w stałej łączności wzrokowej ze szperaczami.
c) Gdy jest czas i zadanie tego wymaga, dowódca patrolu, zwłaszcza w pobliżu nieprzyjaciela, winien wykorzystać kolejno osiągane punkty obserwacyjne na przystanki, by przed wykonaniem następnego skoku rozejrzeć się dokładniej w terenie i rozpoznać pobliskie osłony.
Zazwyczaj patrol zatrzymuje się w ukryciu gotów do otwarcia ognia, ubezpieczony z boków przez szperaczy (obserwację).
Podchodzenie do ważniejszych punktów w terenie i przechodzenie przez nie.
Podchodzenie do ważniejszych punktów w terenie i przechodzenie przez nie.
1. Lasy. Do lasów podchodzi się z linią szperaczy na przedzie. Dowódca patrolu prowadzi gros patrolu w szyku, dostosowanym do terenu, gotowości do natychmiastowego otwarcia ognia i wsparcia szperaczy przede wszystkim przez ręczne karabiny maszynowe.
Przez lasy przechodzi się luźnymi dwójkami, ze szperaczami na odległości wzrokowej. Na końcu patrolu ze szperaczami tylnymi wskazane jest umieścić zastępcę dowódcy.
Małe laski, krzaki, kultury wskazane jest omijać, przetrząsając je przy pomocy szperaczy, którzy powinni działać pod osłoną ognia większości patrolu, głównie ręcznego karabinu maszynowego.
2. Wioski. Wioski, grupki domów, przechodzi się według podobnych zasad, jak małe laski. Małe odosobnione patrole, unikają wstępu do miejsc zamieszkałych. Gdy zadanie tego wymaga przechodzą przez nie szybko.
3. Ciaśniny. Przy przechodzeniu krótkich ciaśnin, należy wysunąć wprzód szperaczy, którzy pod osłoną gros patrolu (głównie ręcznego karabina maszynowego) szybko muszą zbadać przedpole ciaśnin, zanim patrol w nie wejdzie.
Rozpoznawanie ważniejszych punktów w terenie.
Dowódca patrolu winien przez obserwację, w miarę możności przy pomocy szkieł zbadać uważnie skraje zasłon, nie zdradzając się sam i zdecydować o sposobie zdobycia wiadomości.
Wysyłając szperaczy, winien im w szczególności dokładnie określić sposób zachowania się, czy mają ostrożnie badać zasłony, przepatrując je uważnie w toku skrytego posuwania się, czy też przez podstęp wywabić ewentualnie skrytego przeciwnika.
W każdym wypadku działanie szperaczy winno się odbywać pod osłoną ogniową gros patrolu (głównie ręcznego karabinu maszynowego).
Przy patrolowaniu lasów wskazane jest kierować szperaczy na występy leśne; przy patrolowaniu miejscowości - na odosobnione domki, do których zazwyczaj najłatwiej dotrzeć, by zasięgnąć języka i wziąć zakładników.
Z mieszkańcami strzelcom patrolu rozmawiać nie wolno. Ludzi, których patrol chce wybadać zabiera ze sobą. Dalszy ruch po opuszczeniu miejscowości należy tak prowadzić, by mieszkańcy nie zorientowali się co do celu, ani co do kierunku marszu patrolu.
§ 181. Zachowanie się wobec nieprzyjaciela.
a) Małe patrole rozpoznają dostrzeżonego przeciwnika najczęściej przez skrytą obserwację. By zebrać jak najwięcej wiadomości o sile i rozmieszczeniu przeciwnika, winny uciekać się do wszelkiego rodzaju podstępu.
Gdy inaczej wiadomości zebrać nie można, trzeba je zdobyć przez walkę. Dowódca patrolu nie powinien się zrażać trudnościami. Spędzony w jednym miejscu, dążyć musi do podsunięcia się w innym, by wykonać w całości otrzymane zadanie.
Gdy chodzi o rozpoznanie przeciwnika na stanowiskach dobrze ukrytych i zamaskowanych, dowódca patrolu powinien go zmusić do zdradzenia się, choćby przez pozorowanie natarcia.
Napotkane w drodze słabsze patrole, lub szperaczy nieprzyjaciela, dowódca patrolu starać się winien wziąć do niewoli przez zaskoczenie (w miarę możności z zasadzki), lub zniszczyć, jeżeli to nie wpłynie na opóźnienie wykonania zadania.
Gdy patrol natknie się znienacka na silniejszego przeciwnika, lub zostanie otoczony, uderza śmiało, celem przebicia się. Strzelcy ewentualnie rozproszeni muszą zebrać się w ostatnim ukryciu, lub w miejscu wskazanym w tym celu przez dowódcę patrolu.
b) Patrole, które ubezpieczają oddział, muszą o dostrzeżeniu przeciwnika natychmiast meldować. Napotkanego z bliska przeciwnika zwalczają przez energiczne natarcie.
Gdy nieprzyjaciel naciera, dowódca patrolu musi go powstrzymywać w oparciu o najbliższy punkt terenowy, zajęcie którego pozwoliłoby nieprzyjacielowi na bezpośrednie działanie ogniem na oddział ubezpieczany.
W razie potrzeby patrole te muszą się umieć poświęcić, zwłaszcza wtedy, gdy grozi bliskie niebezpieczeństwo, szczególniej ze skrzydła, a oddział jest nierozwinięty.
c) O działaniu gazów i pojawieniu się broni pancernej przeciwnika należy meldować przy użyciu najszybszych środków łączności.
Noce ciemne i mgliste są najlepszą porą działania dla patroli.
Przed wyruszeniem drużynowy przygotowuje patrol przez sprawdzenie dopasowania oporządzenia, by uniknąć szczęku i hałasu.
W nocy patrol musi zdwoić środki ostrożności, by nie zbłądzić i nie wpaść niespodzianie na nieprzyjaciela. Kierować się bardziej słuchem, niż wzrokiem; unikać rozmów i hałasu; stąpać lekko.
Posuwanie się patroli w nocy ułatwia znacznie kierowanie się według upatrzonych za dnia, lub z mapy punktów orientacyjnych. Dalsze patrole w nieznanym terenie biorą przewodników.
W nocy patrol posuwa się w szyku bardziej skupionym.
W blasku rakiet i reflektorów należy przypadać nieruchomo do ziemi, by znów w chwili nieuwagi przeciwnika posunąć się naprzód.
Wobec dostrzeżonego przeciwnika dowódca patrolu winien rozwinąć cały spryt i przedsiębiorczość, by zdobyć pożądane wiadomości i wykonać zadanie. Noc sprzyja zasadzkom i sposobom najbardziej zuchwałym. Gdy patrol natknie się z bliska na przeciwnika, uderza nań bagnetem i granatem.
a) Meldunki patroli muszą być ścisłe, zwięzłe i zawierać następujące punkty:
- numer patrolu (oddziału),
- dokładne miejsce i czas wysłania.
- czy nieprzyjaciel został dostrzeżony: gdzie (ze ścisłym określeniem miejsca i czasu), w jakiej jest sile i co robi?,
- źródło wiadomości,
- ewentualne dane dotyczące terenu,
- co robi dowódca patrolu w dalszym ciągu (ewentualnie którędy zamierza się posuwać).
- wyraźny podpis.
Bardzo wskazane jest posługiwanie się szkicami. Meldunki muszą być pisane czytelnie, a szkice sporządzane wyraźnie i przejrzyście.
b) Należy zawsze meldować natychmiast o pierwszym spotkaniu z nieprzyjacielem, o zauważonej zmianie w położeniu nieprzyjaciela, poza tym stosownie do otrzymanych rozkazów. Wiadomości negatywne, oraz potwierdzenie wiadomości jest również ważne.
Ważniejsze szczegóły terenu, które mogą ułatwić, lub utrudnić działanie oddziału należy zawsze podawać.
W dalszych meldunkach należy podawać krótko treść poprzednich, licząc się z tym, że nie każdy meldunek zostanie doręczony.
Meldunki wysyła się przez gońców pieszych, lub konnych (cyklistów) zwłaszcza przy większych odległościach. Przed wysłaniem należy dokładnie upewnić się czy znają drogę i wiedzą komu i gdzie meldunek mają doręczyć.
Niekiedy, jeżeli chodzi o szybkie zorientowanie dowódcy, czy nieprzyjaciel znajduje się w danym punkcie, czy nie, dowódca patrolu użyć może z góry umówionych sygnałów świetlnych (rakieta, podpalenie stogu i t. p.).
Patrole, które ubezpieczają oddział, zwykle posługiwać się muszą krótkimi, z góry umówionymi znakami, czy sygnałami optycznymi, podawanymi za pomocą ruchów ciała, karabina, tarcz sygnalizacyjnych, rakiet i t. p. Często alarmować będą za pomocą strzału, lub granatów ręcznych.
W szczególności ważne jest alarmowanie najszybszymi środkami łączności w razie pojawienia się broni pancernej i oznak gazu.
Sygnalizacja za pomocą rakiet musi być jak najprostsza, gdyż w przeciwnym wypadku powoduje tylko nieporozumienia.
B. Placówka.
Ogólnie.
Zadaniem placówki jest strzeżenie powierzonego odcinka, zawiadomienie czaty głównej o zbliżaniu się przeciwnika, odparcie patroli i słabszych oddziałów.
Niekiedy placówki, umieszczone na linii oporu, mogą otrzymać zadanie obrony na miejscu.
Placówki są rozmieszczane:
- w dzień na dogodnych punktach obserwacyjnych i w miejscach, zamykających kryte podejścia od strony nieprzyjaciela;
- na noc stanowisko placówek zmienia się, ustawiając je bliżej czat głównych na drogach i dogodnych przejściach, prowadzących od nieprzyjaciela.
Zaciąganie placówki.
Zaciąganie placówki na stanowisku wyznaczonym winno odbyć się skrycie i pod przesłoną wysuniętego patrolu (szperaczy), w miarę możności na następny horyzont wprzód.
Zaciągając placówkę, jej dowódca musi zorganizować ubezpieczenie placówki, przygotować działanie na stanowisku stosownie do zadania i uregulować służbę na placówce.
W czasie zaciągania, zwłaszcza w pobliżu nieprzyjaciela, placówka pozostaje z bronią w pogotowiu. Dowódca zapewnia przede wszystkim obserwację i ubezpieczenie jednym lub kilkoma posterunkami alarmowymi, jeżeli zadania tego nie zdoła spełnić już najbliższa czujka, oraz ustala łączność z placówkami sąsiednimi.
§ 188. Ubezpieczenie placówki.
Ubezpieczenie placówek organizuje się przez wystawienie czujek, oraz posterunków alarmowych.
a) Czujki powinny zapewnić całkowite opanowanie przez obserwację przedpola placówki i wgląd w odcinki placówek sąsiednich. Czujki muszą być między sobą w łączności wzrokowej i mieć łatwość komunikowania się z placówką; przed obserwacją nieprzyjaciela powinny być ukryte.
Czujki wystawia się:
- w dzień na dogodnych punktach obserwacyjnych; nieraz w terenie otwartym wystarcza jedna czujka na dobrym punkcie obserwacyjnym lub posterunek alarmowy,
- na noc stanowiska czujek należy zmieniać, stawiając je bliżej placówki i zwiększając ich ilość stosownie do potrzeby (łańcuch czujek). W obrębie odcinka każdej placówki oznacza się czujki kolejnymi numerami od prawego skrzydła.
Dowódca placówki sam wystawia czujki, zazwyczaj w obecności zastępcy dla zorientowania go w rozmieszczeniu czujek. W tym celu prowadzi on strzelców wyznaczonych na czujki wraz ze zmianami na stanowiska i daje im zadanie. Każda czujka powinna otrzymać krótkie wskazówki o nieprzyjacielu i czujkach sąsiednich, odcinek czuwania (na które punkty zwrócić specjalną uwagę, przy tym pola widzenia czujek muszą wzajemnie zachodzić na siebie), jak się zachować wobec dostrzeżonego przeciwnika i jak zawiadomić dowódcę placówki, gdy zajdzie tego potrzeba. Czujki muszą być zorientowane w terenie, powiadomione o oddziałach, wysuniętych na przedpole, by uniknąć nieporozumień.
Ważniejsze czujki, zwłaszcza bardziej oddalone od placówki, oddaje się pod dowództwo podoficera, wraz ze strzelcami przeznaczonymi do zmiany (czujki podoficerskie).
b) Posterunek alarmowy umieszcza się na stanowisku placówki. Posterunek alarmowy obserwuje bezpośrednie przedpole placówki w kierunku czujek i na boki w kierunku placówek sąsiednich. Zwraca stałą uwagę na znaki (sygnały) czujek i placówek sąsiednich i melduje natychmiast dowódcy placówki.
W wypadku nagłym sam alarmuje placówkę
c) W terenie nieprzejrzystym i w nocy przed czujki należy wysunąć podsłuchy, w pobliżu miejsc, przez które nieprzyjaciel może przechodzić. Przedmioty terenowe na przedpolu placówki, do których niema wglądu, należy patrolować. Patrolowanie musi być wzmożone w nocy, a zwłaszcza przed świtem.
Przygotowanie walki polega na rozmieszczeniu drużyny na stanowisku ogniowym, wyznaczeniu zadań dla ręcznego karabiny maszynowego i strzelców, oraz okopaniu się.
Gdy dowódca placówki nie ma ręcznego karabinu maszynowego, powinien zwrócić większą uwagę na wykorzystanie strzelców wyborowych i ognia zbiorowego.
Gdy placówka jest wzmocniona ciężkimi karabinami maszynowymi, należy je tak rozmieścić, by mogły korzystnie zwalczać nieprzyjaciela na przedpolu w granicach skutecznego ognia, oraz w miarę możności współdziałać ogniem z placówkami sąsiednimi.
Na noc należy przygotować ogień na najważniejszy kierunek na bliskim przedpolu placówki.
Na wypadek działania broni pancernej, należy pamiętać o utrudnieniu jej dostępu do stanowiska placówki przy pomocy przeszkód (barykad, zasiek i t. p.), organizowanych w ramach możliwości przy pomocy podręcznego materiału i środków.
Dobre rozsypanie i ukrycie strzelców i broni maszynowej w terenie znacznie ułatwia wytrwanie, gdyż odbiera broni pancernej dogodne cele, a przy utrudnionej obserwacji zmniejsza bardzo skutecznie jej działanie.
Służbę na placówce organizuje się zależnie od stopnia zagrożenia przez nieprzyjaciela i gotowości, określonej przez dowódcę przełożonego.
Pełniący służbę w obrębie placówki - obserwator artylerii, telefoniści i inni - podlegają dowódcy placówki.
Zazwyczaj na placówce posterunek alarmowy pełni jednocześnie służbę przy ręcznym karabinie maszynowym, oraz służbę obserwatora lotniczego i gazowego.
Służbę pogotowia pełni część strzelców (od trzeciej części do połowy), reszta może odpoczywać.
Wszyscy strzelcy muszą mieć zawsze broń przy sobie. Oddalać się z placówki nie wolno. Nie wolno również rozpalać ogni bez specjalnego zezwolenia.
Ulgi stosuje się w ramach, dozwolonych przez dowódcę przełożonego. Sam dowódca placówki może zarządzić tylko zdjęcie plecaków (tornistrów).
a) Po zaciągnięciu placówki i nawiązaniu łączności z sąsiadami, dowódca powinien przesłać meldunek ze szkicem do dowódcy czaty.
b) Łączność z dowódcą czaty utrzymuje się przy pomocy sygnałów (znaków) umówionych, telefonem, lub przez gońca.
W wypadku działania broni pancernej i gazów używa się najszybszych środków łączności.
c) Łączność z sąsiednimi placówkami należy utrzymać w dzień przynajmniej wzrokową; w nocy przy pomocy patroli, wysyłanych stale i nieregularnie.
Patrole do sąsiadów wysyła się w zasadzie w prawo. W warunkach szczególnego zagrożenia należy je wysyłać w obie strony.
Zachowanie się wobec nieprzyjaciela.
O zbliżaniu się nieprzyjaciela dowódca placówki powinien natychmiast meldować dowódcy czaty.
Pojedynczych ludzi, lub małe patrole przeciwnika dowódca placówki winien starać się osaczyć i wziąć do niewoli.
Słabsze oddziały przeciwnika powinien odeprzeć.
W razie natarcia silniejszych oddziałów i niemożności powstrzymania ich, placówka wycofuje się w sposób z góry ustalony:
- gdy ma od razu odejść na wyznaczone miejsce, winna wykonać to szybko i sprawnie drogą ustaloną, aby nie przeszkodzić w otwarciu ognia czacie głównej,
- gdy ma po drodze wykorzystać stanowiska opóźniające, przesuwa się na nie szybko, otwiera ogień, a następnie wycofuje się w całości lub częściami dla ułatwienia sobie odwrotu. Dowódca placówki pozostaje wtedy z częścią, znajdującą się najbliżej przeciwnika.
Dowódca placówki nie powinien dać się zwieść zwiadom przeciwnika, pozorującym często natarcie silniejszych oddziałów. Jego ambicją powinno być nieopuszczenie stanowiska przedwcześnie. Ustępuje tylko wobec prawdziwej i rzetelnej konieczności. Zorientowanie się co do sił przeciwnika ułatwić mu może dobra obserwacja i rozpoznanie. W razie wątpliwości lepsza jest śmielsza decyzja.
O chwili wycofania się dowódca placówki musi zameldować dowódcy czaty przy pomocy znaku (sygnału); zawiadomić sąsiadów.
§ 193. Zachowanie się wobec broni pancernej.
O pojawieniu się broni pancernej przeciwnika dowódca placówki musi natychmiast najszybszym środkiem (rakiety świetlne, inne środki sygnałowe) meldować. Pojawienie się broni pancernej nie może osłabić hartu dowódcy placówki i strzelców i odwieść ich od wykonania zadania.
§ 194. Postępowanie przy natarciu na sąsiednie placówki.
Atakowane sąsiednie placówki należy wspierać w miarę możności ogniem z własnego stanowiska.
O wycofaniu się sąsiedniej (nich) placówki dowódca placówki melduje dowódcy czaty. Wycofanie sąsiada nie może być powodem do opuszczenia własnego stanowiska przez placówkę.
Gdy placówka ma zadanie obrony na miejscu, postępuje w myśl zasad § 175.
Zmiana czujek.
§ 196. Przeprowadzenie zmiany.
Normalnie strzelców czujki zmienia się co dwie godziny. Dla zapewnienia ciągłości obserwacji zmienia się każdorazowo tylko jednego strzelca czujki (co godzinę innego). W trudnych warunkach atmosferycznych (mrozy), oraz przy większym zmęczeniu oddziału zmianę strzelców czujki przeprowadzać częściej (co pół godziny innego).
Zmianę czujek przeprowadza zazwyczaj zastępca dowódcy placówki (przy większych placówkach rozprowadzający).
Przy zmianie stare czujki udzielają nowym, frontem do nieprzyjaciela, wszelkich wskazówek szczegółowych, oraz podają swe dotychczasowe spostrzeżenia.
Zmieniający czujki musi dbać o to, aby zmiana odbyła się w ukryciu, by nie było przerwy w obserwowaniu, oraz przekonywuje się, czy nowa zmiana jest dostatecznie pouczona.
C. Zasadzka.
Zasadzki przeprowadza się w myśl zasad § 271, rozdział D.
7. Marsz i postój.
Dowódca drużyny powinien:
a) Przed wymarszem:
- dokonać przeglądu swego oddziału, usunąć braki w ubiorze, uzbrojeniu i oporządzeniu; w szczególności dopilnować, by strzelcy odpowiednio opatrzyli nogi i obuwie,
- stwierdzić, czy wszystko zostało zabrane, rejon uprzątnięty, ślady, mogące zdradzić przynależność oddziału usunięte,
- dopilnować, by strzelcy mieli żywność i napój (szczególnie w czasie upałów) w myśl rozkazu dowódcy kompanii.
b) W czasie marszu dopilnować:
- porządku i karności marszu, szczególnie w nocy i przy przechodzeniu miejscowości, by nikt nie opuszczał kolumny bez zezwolenia i nie zostawał w tyle,
- odpowiedniego zachowania się w razie napadu lotniczego, lub gazowego, broni pancernej, lub kawalerii.
- aby oddziaływać na nastrój i usposobienie strzelców, pamiętając o tym, że humor i pogodne zachowanie się dowódców ożywiają najbardziej zmęczonych i dodają im sił; zniechęcenie i widoczne objawy zmęczenia dowódcy obniżają samopoczucie oddziału.
c) W czasie krótkich odpoczynków:
- dopilnować usunięcia wszelkich niedokładności powstałych w oporządzeniu, a szczególnie w obuwiu strzelców, by ułatwić dalszy marsz i uniknąć odparzeń,
- przestrzegać, by odpoczynek był wykorzystany racjonalnie w postawie najdogodniejszej dla odpływu krwi od nóg i bez szkody dla zdrowia,
- nie dopuścić do oddalania się strzelców od miejsca odpoczynku, zwłaszcza w pobliżu miejsc zamieszkałych,
- słabszych podnieść na duchu i ożywić.
d) W czasie długiego odpoczynku:
- zbadać stan strzelców, a zwłaszcza ich nóg,
- dopilnować zdjęcia butów, mycia nóg, wytrzepania, ewentualnie nasmarowania onuc, opatrzenia drobnych odparzeń; o silniej odparzonych zameldować,
- przejrzeć broń i skontrolować amunicję,
- nie dopuścić do czerpania wody do picia z miejsc niezbadanych przez lekarza oraz - picia alkoholu,
- nie dopuścić do wałęsania się strzelców i zanieczyszczania miejsca odpoczynku.
e) W czasie upałów celem przeciwdziałania porażeniu słonecznemu dobrze jest moczyć czapki, lub okrywać głowę mokrą chustką.
f) W czasie mrozów dopilnować nasmarowania przez strzelców uszu, nosa i policzków wazeliną, lub niesolonym tłuszczem, np. przetopioną słoniną.
Podczas odpoczynków strzelcy powinni poruszać się a nie siadać. Nie należy zbyt blisko ognia rozgrzewać nóg, ani układać się do snu.
Obowiązkiem dowódcy drużyny jest: a) Po przybyciu na postój nie szukać odpoczynku i wygody dla siebie, dopóki strzelcy nie będą odpowiednio umieszczeni, nakarmieni, a broń i oporządzenie doprowadzone do porządku.
- Upewnić się czy strzelcy znają miejsca alarmowe plutonu (kompanii), sygnały alarmowe; przypomnieć zarządzenia dotyczące pogotowia.
- Wskazać miejsce pobytu dowódcy kompanii i plutonu.
- Wydać zarządzenia przeciwpożarowe
- Na wypadek napadów gazowych zabezpieczyć w miarę możności drzwi i okna.
- Przypomnieć strzelcom o zachowaniu się w stosunku do ludności cywilnej.
- Dopilnować mycia i opatrzenia nóg, silniej odparzonych i chorych skierować do lekarza.
- Wskazać miejsca ustępowe.
b) W czasie postoju:
- Dopilnować karnego zachowania się strzelców i utrzymania broni, amunicji i oporządzenia w porządku.
- Nie dopuścić do zanieczyszczania rejonu i niepotrzebnego rozłażenia się strzelców.
- Czuwać, by strzelcy nie zdradzali przed cywilnymi tajemnic wojskowych; o osobach podejrzanych meldować.
- Na noc dopilnować, by strzelcy mieli oporządzenie spakowane, maski pod ręką, a w razie potrzeby broń blisko siebie; by światło nie wydostawało się na zewnątrz.
c) W czasie alarmu dowódca drużyny winien utrzymać strzelców w ręku i w spokoju kierować wykonaniem przepisów przewidzianych odpowiednio do danego sygnału alarmu.
- 1) Dotyczy sekcji granatników. Ryciny na następnej stronie.