ROZDZIAŁ E.
WALKI W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH.
I. Walki leśne.
§ 275. Charakterystyka ogólna.
a) Lasy i tereny pokryte chronią przed obserwacją tak naziemną, jak i powietrzną, umożliwiają skryte zbliżenie się, uniknięcie obserwowanego ognia artylerii i działania czołgów, zmniejszają w znacznym stopniu skuteczność ognia piechoty, oraz stwarzają dużo możliwości zaskoczenia przeciwnika. Lasy są szczególnie narażone na działanie gazów.
b) Walkę w lesie cechuje, podobnie jak walkę w nocy, nagłość i bliskie odległości. Rozstrzygnięcie osiąga się przez śmiałe uderzenie białą bronią. To też zwycięstwo należy do bardziej śmiałego i silniejszego duchowo, a nie do liczebniejszego i lepiej wyposażonego. Łatwość wycofania się i zniknięcia nieprzyjacielowi z oczu pozwala na ryzyko niedopuszczalne w innych warunkach. Szczególne warunki psychiczne, jakie stwarza las (przede wszystkim trudna orientacja, tajemniczość i warunki akustyczne), prowadzą bardzo łatwo do popłochu i wymagają dużego obycia wojska z lasem.
c) Ze względu na ograniczone pole widzenia i trudność orientacji, dowodzenie w lasach jest bardzo utrudnione, zwłaszcza w większych oddziałach. Z tego względu działania w lesie prowadzi się zwykle poszczególnymi zgrupowaniami. Samodzielność, inicjatywa i szybkość działania niższych dowódców odgrywa podstawową rolę i jest zasadniczym warunkiem powodzenia.
d) Poruszenia w lasach, zwłaszcza w rozległych i gęsto pokrytych, wymagają przede wszystkim ścisłej i nieprzerwanej łączności, między posuwającymi się oddziałami, oraz ścisłego utrzymania kierunku przy pomocy kompasu, albo bardzo pewnych przewodników. Do oddziałów kierunkowych należy przydzielać doświadczonych oficerów i podoficerów. Niedokładne mapy zawodzą. Mimo wszelkich starań musimy jednak liczyć się z tym, że łączność, zwłaszcza na boki, bardzo często będzie trudna do utrzymania. To też w lesie w jeszcze większym stopniu, niż w innych warunkach walki, konieczne jest ciągłe informowanie przełożonych o położeniu (łączność do tyłu) i tą drogą informowanie sąsiadów.
§ 276. Przebywanie lasów w obliczu nieprzyjaciela.
a) W małych lasach każdy oddział piechoty powinien dążyć do opanowania wyjścia z lasu przynajmniej przez własne patrole zanim sam wkroczy do lasu. Ubezpieczenie boczne powinno się posuwać zewnętrznymi skrajami lasu.
b) Tam gdzie to jest niemożliwe, ze względu na wielkość lasu, trzeba się liczyć z tym, że zaskoczenie jest tak samo łatwe z przodu, jak zboku i z tyłu. Nawet wówczas, kiedy oddział w lesie działa w łączności z sąsiadami, konieczne jest ubezpieczenie się na boki i z tyłu.
c) Ubezpieczenia wysyła się blisko kolumny, aby ich nie narażać na pobicie bez możności przyjścia im z pomocą. Na boki wydziela się łańcuchy małych patroli lub szperaczy na odległość pola widzenia lub głosu (§ 176).
Straż przednia lub szpica, wysunięte na nieznaczną odległość, wykorzystują skraje lasu po obu stronach drogi, gotowe w każdej chwili do uderzenia wprzód i do wyzyskania osłony lasu do oskrzydlenia.
Siły główne muszą się liczyć z możliwością wejścia do walki w każdej chwili tak wprzód, jak i na boki, lub do tyłu. Broń maszynową należy z góry podzielić na kompanie.
Przesieki i drogi boczne do kierunku marszu trzeba szybko patrolować za pomocą konnych, na odległość skutecznego ognia piechoty i wykorzystać do nawiązania łączności na boki.
d) Karabiny powinny być naładowane, bagnet na broni. Wszyscy posuwają się w największej ciszy, komendę zastępuje się w miarę możności znakami. Kierunek marszu należy ustawicznie sprawdzać.
Dowódcy, zwłaszcza niżsi, muszą zwrócić szczególną uwagę na łatwość popłochu w lesie. Każdy jego objaw (np. bezładne strzelanie) należy energicznie tępić, żołnierzom podatnym do paniki nakazać rozładowanie broni lub nawet wyjęcie zamka.
e) Po dojściu do skraju lasu, należy jeszcze wewnątrz, pod jego osłoną, oddziały uporządkować, zorganizować i wtedy dopiero wyjść z lasu jednocześnie, tak, jak z każdej innej pozycji wyjściowej.
a) Przebieg spotkania w lesie odznacza się krótkim, lecz gwałtownym ogniem broni ręcznej i maszynowej, po czym następuje natychmiast zdecydowane uderzenie na bagnety.
b) Natarcie na las prowadzi się według ogólnych zasad natarcia. Pierwszym przedmiotem natarcia jest skraj lasu. Wysiłek główny zwykle skierowuje się początkowo na występy leśne, skąd nieprzyjaciel może flankować ogniem pozostałe brzegi lasu. Jeżeli brzeg lasu jest równy i nie przedstawia żadnych punktów, na które należałoby z góry skierować wysiłek główny, oddział naciera początkowo równomiernie. W miarę zarysowywania się słabych punktów obrony, skupia się na nie wysiłek główny, aby ułatwić jak najszybsze wtargnięcie do lasu, choćby słabych oddziałów własnych, co wywiera bardzo duży wpływ na rozluźnienie i osłabienie obrony.
c) Po opanowaniu brzegu lasu i wejściu doń na niewielką głębokość, należy oddziały szybko uporządkować i w dalszym ciągu nacierać, dążąc do opanowania wyjścia z lasu lub wyraźnych, orientacyjnych linii terenowych (polany, przesieki i t. p.).
d) W walce leśnej należy po osiągnięciu każdego przedmiotu przywrócić porządek i łączność (tak wewnątrz oddziału, jak i z sąsiadami), oraz sprawdzić i ustalić kierunki przed rozpoczęciem działania na przedmiot następny. Częste meldowanie o położeniu nabiera szczególnego znaczenia z powodu uniemożliwionej obserwacji.
e) Oddział nacierający posuwa się w gęstej tyralierce z częścią broni maszynowej w pierwszej linii; za nią w bezpośredniej bliskości idą odwody plutonami, najwyżej kompaniami. Skrzydła, osłonięte przez odwody z bronią maszynową. Całość, przesłonięta patrolami bojowymi z ręcznymi karabinami maszynowymi. Oprócz dział piechoty poszczególne działa z artylerii dywizyjnej, przydzielone jako działa towarzyszące, wspierają natarcie ogniem na wprost.
Do pierwszego rzutu, względnie do ubezpieczeń, należy przydzielić patrole odkażające, saperów i pionierów.
a) Obronę organizuje się albo przed skrajem lasu, albo w lesie, w takiej odległości od skraju, aby móc strzelać przez las, albo wreszcie w głębi lasu. Krawędzie lasów oraz lasy niewielkich rozmiarów są dogodnym celem dla artylerii, dlatego należy ich unikać.
b) Pozycja w głębi lasu daje ukrycie, lecz najczęściej nie zapewnia obserwacji. Stwarza jednak nacierającemu poważne trudności w zakresie dowodzenia. Te trudności można powiększyć przez nieregularne wytyczenie przedniego skraju pozycji głównej i utrudnienie rozpoznania własnym, czynnym zachowaniem się. Własne natomiast trudności dowodzenia można zmniejszyć przez staranne przygotowanie łączności i dokładne zapoznanie się z terenem w dzień i w nocy.
Jeżeli las jest gęsty, należy przetrzebić podszycie, nie odsłaniając jednak własnych stanowisk. Poza tym wyzyskać mniej gęste części lasu, polany i t. p. Drogi i przesieki zamknąć ogniem ciężkich karabinów maszynowych. W szerokim zakresie stosować zasieki i drut kolczasty (§§ 11b , 247d).
c) Konieczne są silne odwody. Przeciwdziałanie musi być szybkie i kierowane w bok nacierającego.
Opóźnianie w lesie prowadzi się w myśl zasad, podanych w § 273.
II. Walki nocne.
§ 280. Charakterystyka ogólna.
Walki nocne stosuje się bardzo często i wojsko musi być w nich gruntownie zaprawione. W walce nocnej decyduje wartość oddziału, a nie jego liczba. Bój nocny wymaga dowódców śmiałych i przedsiębiorczych, oddziałów o dużej wartości moralnej i spoistości wewnętrznej.
a) Noc wyzyskuje się przede wszystkim do zaskoczenia nieprzyjaciela oraz do wykonania działań poprzedzających walkę, jak zajęcie lub zdobycie dogodnych podstaw wyjściowych albo ważnych punktów niezbędnych do dalszej walki, do ukrytego podejścia, do wykorzystania i rozszerzenia wyników osiągniętych za dnia, do utrzymania uchwyconej inicjatywy, przesłaniania odwrotu, rozprzężenia zaczepnych przygotowań nieprzyjaciela oraz do rozpoznania.
Marsze nocne stosuje się bardzo często, ze względu na ukrycie ich przed lotnictwem.
b) Warunki orientacji i łączności oraz szczególne warunki psychiczne walk nocnych, stwarzają wielkie trudności dowodzenia, zwłaszcza oddziałami większymi.
Zwykle w nocy wykonuje się tylko zadania krótkotrwałe, o celu ograniczonym, siłami, które może w nocy opanować jeden dowódca.
c) Wszelkie działania nocne wymagają gruntownego przygotowania i muszą być jak najprostsze. Zasadniczym środkiem walki nocnej jest granat ręczny i bagnet. W natarciu nocnym działanie ogniem posiada znaczenie drugorzędne, może być nawet szkodliwe dla własnych oddziałów. Szyki powinny być najprostsze, ugrupowania zwarte, wsparcia i odwody liczne i blisko oddziałów pierwszej linii.
d) Mgła wytwarza warunki podobne do nocy. Trzeba się jednak liczyć z możliwością jej szybkiego zniknięcia. Działanie musi być w tym wypadku najczęściej doprowadzone do końca, bez względu na brak odpowiednich warunków.
§ 281. Przygotowanie do natarcia nocnego.
a) Podstawową cechą i zaletą natarcia nocnego jest zaskoczenie; na nim, jako na głównym warunku powodzenia, musi być oparte działanie.
Plan natarcia nocnego musi być dokładnie ustalony, prosty i jasny. Kierunki działania powinny być proste, przedmioty natarcia ściśle określone. Unikać zawiłych ruchów.
b) Przygotowanie wymaga przede wszystkim dokładnego rozpoznania dziennego i nocnego; ma ono na celu:
- zbadanie dróg dojścia do podstawy wyjściowej (w razie potrzeby wytyczenie znakami dróg za dnia),
- rozpoznanie i ustalenie przedmiotów i kierunków natarcia (wybór przedmiotów orientacyjnych, widocznych w nocy),
- rozpoznanie naturalnych i sztucznych przeszkód, rozmieszczenia nieprzyjaciela, jego ośrodków i gniazd ogniowych,
- przygotowanie przewodników i oddziałów do zniszczenia przeszkód.
Lepiej jednak iść bez rozpoznania, niż wzmożonym rozpoznaniem zdradzić działanie.
c) Przygotowanie i zapewnienie łączności polega głównie na:
- wysunięciu składnic meldunkowych,
- szczegółowym omówieniu znaków i sygnałów do porozumiewania się tak wewnątrz oddziału, jak z sąsiadami, ciężką bronią i artylerią, oraz na wyznaczeniu dowódców, mających prawo użycia tych sygnałów.
d) Osłonę ogniową należy szczegółowo zorganizować i omówić za dnia. Celem zapewnienia zaskoczenia zwykle rezygnuje się z przygotowania ogniowego. Zawsze jednak artyleria i ciężka broń piechoty muszą być gotowe do otwarcia ognia na żądanie piechoty. Zadania ogniowe polegają na osłonie skrzydeł wycofania, odcięciu odwodów nieprzyjaciela i t. p. Ognie muszą być przygotowane na miejsca z góry określone. Łączność opiera się na sygnałach umówionych z piechotą, a rzadko na przewidywaniu rozwoju działań w czasie.
e) Przygotowanie powinno objąć same oddziały, a zwłaszcza dowódców wszystkich szczebli. Wszyscy żołnierze muszą wiedzieć szczegółowo, jak działanie ma być przeprowadzone, co mają robić w razie udania się natarcia oraz w razie niepowodzenia; muszą być również zapoznani z działaniem sąsiadów. Popłoch powstaje najczęściej wskutek nieznajomości położenia. Należy zapewnić łączność, karność i ciszę. Ciemność nocy oddziaływa na psychikę, zwiększając niepewność; do działania nocnego należy więc wybierać oddział najbardziej wypoczęty moralnie i fizycznie.
f) Tajemnica musi być zachowana do ostatniej chwili. Nie wydawać rozkazów przedwcześnie. Zawczasu wtajemniczać tylko personel niezbędny do przeprowadzenia czynności przygotowawczych, które również ograniczyć jak najbardziej, by nie zdradzić przygotowań przed nieprzyjacielem, ani też nie zwrócić zbytecznej uwagi własnych oddziałów.
§ 282. Wykonanie natarcia nocnego.
a) Podejście wykonać nocą, przestrzegając bezwzględnie karności marszu. Podstawowe znaczenie ma ścisłe zachowanie kierunku. Posługiwać się kompasem, oraz widocznymi przedmiotami, uprzednio rozpoznanymi. Pożądane jest zarządzanie częstych, krótkich odpoczynków celem sprawdzenia kierunku, uporządkowania oddziału, nawiązania łącznością. Marsz ubezpieczać łańcuchem patroli wysuniętych naprzód i na boki na niewielką odległość. Nie jest wskazanym wysyłanie dalszych patroli celem rozpoznania, gdyż mogą zaalarmować przedwcześnie nieprzyjaciela.
b) Na odpowiedniej odległości przed przedmiotem natarcia, tak aby nie zaalarmować nieprzyjaciela, oddziały, które dotychczas posuwały się w kolumnie, przyjmują szerokie i płytkie ugrupowanie w pierwszym rzucie (tyralierka o zmniejszonych odstępach). Bezpośrednie odwody pozostają w szykach zwartych tuż za rzutem czołowym. Odwody dalsze trzyma się w takiej odległości, ażeby nie podlegały doraźnym wpływom wahań boju. Mają one przede wszystkim zapewnić nacierającym oparcie w razie wycofania się.
Nie należy rozwijać się za późno, ani też przechodzić do natarcia wprost z kolumny, gdyż łatwo może powstać zamieszanie we własnych oddziałach. Lepiej dłużej iść w szyku rozwiniętym, dokładnie przestrzegając utrzymania kierunku i zachowania ciszy.
c) Przyjąwszy ugrupowanie do natarcia, oddziały ruszaj a na oznaczony sygnał lub w oznaczonej godzinie. Napotkane patrole lub oddziały ubezpieczające znieść bez wahania i bez hałasu, uderzając bagnetem. W razie oświetlenia przedpola natychmiast padać. Jeżeli nieprzyjaciel rozpocznie ogień, obowiązkiem każdego dowódcy jest, nie zważając na nic, doprowadzić swój oddział do wyznaczonego przedmiotu. Wahania się i zatrzymania są niedopuszczalnej. Z chwilą dojścia do nieprzyjaciela, rzucić się do szturmu z bagnetem, bez strzału i bez okrzyku „hurra“. Walkę wręcz prowadzi się bagnetem i granatem ręcznym. Artyleria i ciężka broń piechoty zwykle dopiero wtedy otworzą ogień, celem osłony skrzydeł i odcięcia odwodów nieprzyjaciela.
d) Obowiązkiem każdego dowódcy jest baczne czuwanie nad utrzymaniem łączności, ciągłe meldowanie, informowanie się wzajemne i podwładnych o położeniu i zajętych stanowiskach. Jedynie znajomość położenia i zimna krew dowódców mogą ustrzec od wzajemnego postrzelania się własnych oddziałów. e) Sposób zachowania się po wykonanym natarciu należy uprzednio zarządzić.
Jeżeli celem natarcia było zajęcie pewnego rejonu, należy niezwłocznie przystąpić do urządzenia tam obrony (§ 260).
Jeżeli oddział nacierający miał po dokonanym natarciu wycofać się do rejonu wyjściowego, wówczas odwrót rozpoczyna się na sygnał dowódcy, lub też o wyznaczonej godzinie. Należy wyznaczyć oddział do osłony odwrotu, wyposażony w broń maszynową. Pod jego osłoną zbiera się pozostałe oddziały i kolejno się je wycofuje. Artyleria otwiera ogień na dany sygnał, ostrzeliwując przednie rzuty nieprzyjaciela, albo też kładzie ogień zaporowy na z góry określone ważniejsze dojścia.
a) Przygotowanie nocnej obrony polega na przygotowaniu broni maszynowej do nocnego strzelania na bezpośrednie przedpole, przygotowaniu łączności, omówieniu sygnałów, zorganizowaniu ubezpieczeń i pogotowia. Wszystko to należy wykonać w dzień. Jeżeli było to niemożliwe, wziąć zasadnicze kierunki pod ogień na wprost broni maszynowej i dział.
b) Obrońca musi się strzec przed zaskoczeniem, od czego najlepiej zabezpiecza czynne zachowanie się na przedpolu (§ 238). Poza tym wskazane jest zmieniać na noc rozstawienie czat. Przed świtem służba ubezpieczeń i pogotowia musi być szczególnie czujna. Pamiętać, że noc i świt najlepiej nadają się do napadów gazowych.
c) Ubezpieczenia powinny unikać niepotrzebnego strzelania i oświetlania przedpola, świadczy ono o zdenerwowaniu żołnierzy, zdradza nieprzyjacielowi rozmieszczenie własne i ułatwia mu orientację. Strzec się niepotrzebnych alarmów i o ile możności zapewnić wojsku spokój oraz wypoczynek.
d) W oczekiwaniu natarcia nocnego wzmocnić czaty bojowe oraz przednie rzuty (zamknąć luki między gniazdami oraz punktami oporu). Odwody podciągnąć bliżej. Podstawowe znaczenie ma nierozpraszanie sił, zimna krew i w razie potrzeby szybkie uruchomienie przygotowanych ogni. W razie żądania ogni, zarówno ciężka broń piechoty, jak i artyleria kładą w przewidzianych dla nich odcinkach zapory ogniowe, bez względu na to, czy cele rozpoznano, czy nie. W razie wtargnięcia nieprzyjaciela miejscowe odwody natychmiast przeciwuderzają.
e) W czasie mgły znaki i sygnały są mniej widoczne niż w nocy. Jeżeli nie można rozpoznać sygnałów świetlnych, trzeba użyć dźwiękowych. Mgła tłumi głos, może wiec okazać się konieczność użycia sztafety.
III. Walki o miejscowości i bój uliczny.
§ 284. Charakterystyka ogólna.
a) Większa miejscowość, mająca trwałe budowle, nie tylko daje ukrycie przed obserwacją, lecz jednocześnie chroni w dużym stopniu od ognia. Mniejsze, odosobnione osiedla ściągają zwykle silny ogień artylerii i nie chronią od jego skutków. Miejscowości murowane, odpowiednio przygotowane do obrony, przedstawiają dużą siłę oporu. Miejscowości drewniane nie nadają się do dłuższej obrony, natomiast w wojnie ruchowej mogą być wyzyskane z korzyścią, czy to jako chwilowe oparcie, zwłaszcza w walce z kawalerią (opłotki), czy też jako przesłona ruchów i skupień.
b) Bój uliczny cechuje najdalej posunięta uporczywość, łatwość zaskoczeń, duże zużycie oddziałów, długotrwałość i trudność utrzymania łączności. Bój w mieście rozpada się zwykle na szereg samodzielnych, drobnych ognisk walki. Wartość moralna oddziału, odwaga, przedsiębiorczość, inicjatywa rozstrzygają o powodzeniu.
c) Łączność wymaga szczególnej troski, zwłaszcza łączność w tył z przełożonym. Konieczne jest stałe wzajemne informowanie się. Jak najszybciej budować połączenia telefoniczne. Poza tym na pierwsze miejsce wysuwają się: samochód, motocykl, rower. d) Wobec trudności obserwacji i koniecznego rozluźnienia oddziałów w walce ulicznej, łatwo o nieporządki, zwłaszcza, jeżeli oddziały własne są wyczerpane, głodne lub zdemoralizowane. Po walce należy oddziały szybko uporządkować i o ile położenie pozwala wyprowadzić z miejscowości.
e) W kraju nieprzyjacielskim trzeba stanowczymi, lecz taktownymi zarządzeniami zapobiec wrogiemu zachowaniu się ludności. Często trzeba wziąć zakładników.
a) Oddziały nacierające dzieli się na grupy (kolumny szturmowe), zdolne do samodzielnej walki. Ilość tych grup, ich skład i kierunki działania zależą od ugrupowania obrońcy i ukształtowania miejscowości. Kolumny składają się z oddziałów piechoty wyposażonych wydatnie w broń ciężką (działa towarzyszące, moździerze) i granaty ręczne, oraz wzmocnionych przez saperów, pionierów i broń pancerną. Saperzy (pionierzy) robią przejścia przez przeszkody oraz wybijają otwory i przejścia w budynkach. Działa rozbijają budynki oraz zwalczają broń pancerną.
b) Odwody powinny być silne i ruchliwe, zdolne do oczyszczania i utrzymania zajętego terenu oraz do likwidowania przeciwuderzeń. Nie powinny się znajdować pod bezpośrednim oddziaływaniem walki.
c) Pierwszym przedmiotem natarcia jest skraj miejscowości. Wysiłek główny kieruje się zwykle na części wysunięte. Często wskazane jest opanowanie ich w nocy. Walka w miejscowości powinna się opierać przede wszystkim na zaskoczeniu. Pożądane jest unikanie ulic i kierowanie natarcia ogrodami, przez podwórza i tylne zabudowania, jak również górą, po dachach.
d) Małe miejscowości opanowuje się w ten sposób, że oddziały nacierające, po wdarciu się, prą naprzód aż do przeciwległego skraju.
W walce o większe miejscowości, po zdobyciu ich części, skupienia zabudowań, lub nawet pojedynczego większego przedmiotu, trzeba najpierw zapewnić sobie ich posiadanie, a dopiero później dalej nacierać. W tym celu należy oczyścić z nieprzyjaciela część zdobytą, zamknąć ulice, urządzić przeszkody (barykady) i przystosować budowle do obrony. Zwrócić uwagę na podziemne korytarze i połączenia.
e) Liczyć się stale z możliwością zatrucia części miejscowości gazem; konieczne jest zatem utrzymanie pogotowia gazowego.
f) Bardzo ważne jest ułatwienie oddziałom orientacji przez dostarczenie im planów miasta i pewnych przewodników.
a) Nacierający zazwyczaj będzie starał się wyminąć miejscowość, dążąc do uderzenia na nią z boku, lub z tyłu, obrońca więc musi organizować obronę dookoła, ubezpieczając się na skrzydłach i od tyłu oraz zachowując silny odwód. Stanowiska na skraju miejscowości są najbardziej narażone na ogień artylerii.
Załoga wymijanej miejscowości może działać skutecznie w bok albo na tyły nacierającego zarówno ogniem, jak i uderzeniem.
b) Miejscowość należy podzielić na odcinki obronne, tworzące samodzielne punkty oporu, mogące się bronić w razie otoczenia. Poszczególne domy, ulice i place przystosować do obrony.
Zapory ciężkich karabinów maszynowych i artylerii towarzyszącej biegną wzdłuż ulic, placów, dziedzińców, ogrodów i t. p. Wskazane jest umieszczanie ciężkich karabinów maszynowych nisko (np. w oknach piwnic) w celu zwiększenia pola rażenia. Pojedyncze zamaskowane działa, strzelające ogniem na wprost, oddają nieocenione usługi. Granaty ręczne są bronią niezbędną. Ogień stromotorowy znajdzie zastosowanie, zwłaszcza przy walkach o barykady. Musi być przygotowana obrona przeciwgazowa, przeciwlotnicza i przeciwpancerna oraz ochrona od pożaru. Przeciw broni pancernej trzeba przygotować barykady, miny lub leje, ostrzeliwane z sąsiednich budynków. Niekiedy trzeba zająć stanowiska ogniowe na wyższych piętrach i dachach. W celu komunikacji trzeba czasami przebijać przejścia przez ściany domów. Wykorzystać istniejące podziemne połączenia oraz piwnice.
c) W razie wdarcia się nieprzyjaciela, najłatwiejszym sposobem przeciwdziałania jest natychmiastowe przeciwuderzenie niewielką jednostką. Przeciwnatarcie większym oddziałem natrafia w walce ulicznej na duże trudności, to też kieruje się je zazwyczaj z zewnątrz miejscowości w bok lub na tyły nieprzyjaciela.
IV. Walki o przeprawy.
a) Przekroczenie przeszkody bronionej przez nieprzyjaciela wymaga zwykle dużych i bardzo dokładnych przygotowań. Przeprawy należy dokonywać przede wszystkim przez zaskoczenie. Nacierający musi najpierw zniszczyć lub zepchnąć wysunięte oddziały nieprzyjaciela za przeszkodę. Zadanie to wykona straż przednia, która, działając z rozmachem, musi starać się przejść przez przeszkodę i opanować przejście na karkach wycofującego się przeciwnika. Zawładnięcie przez zaskoczenie niezniszczonym mostem lub groblą niezmiernie uprości działanie.
b) Jeżeli zaskoczenie się nie udało, silne patrole nacierającego, spędzając patrole nieprzyjaciela z własnego brzegi dochodzą do rzeki szerokim frontem, przesłaniają rozpoznanie przeszkody i przygotowanie przeprawy.
c) Na podstawie rozpoznania wyższy dowódca ustala miejsca przeprawy. Zwykle forsuję się w kilku miejscach równocześnie i w dostatecznie szerokim pasie, aby utrudnić nieprzyjacielowi orientację i przeciwdziałanie.
§ 288. Przygotowanie do przeprawy.
a) Po ustaleniu miejsc przeprawy, oddziały przeznaczone do forsowania, udają się w ciszy i skrycie najpierw do miejsc pierwszego przeznaczenia, bacząc pilnie, aby nie zdradzić się przed nieprzyjacielem.
b) Dowódcy tych oddziałów razem z dowódcami saperów i pionierów przeprowadzają szczegółowe rozpoznanie i ustalają:
- punkty załadowania (ilość i miejsce) i rozdział między nie środków przeprawy,
- drogi dojścia,
- rozmieszczenie i zadania ciężkich broni i artylerii w osłonie przeprawy,
- podział oddziałów do przeprawy i sposób przeprawiania się (godzina rozpoczęcia),
- przedmioty natarcia, które przeprawione oddziały mają osiągnąć i utrzymać.
c) Oddziały dzieli się według punktów załadowania i prowadzi do ukrytych miejsc w pobliżu nich; nie może to być nad samym brzegiem. Część jako odwód pozostaje początkowo w tyle. Przy podziale unikać rozrywania związków taktycznych. Do tych samych miejsc wysyła się saperów i pionierów ze środkami przeprawy (łodzie, pychówki, tratewki i t. p .); tu również przygotowuje się kładki. Przygotowania te odbywają się zwykle w nocy, w zupełnej ciszy.
d) W pobliżu miejsc załadowania oddziały dzieli się na grupy przewozowe, stosownie do wielkości i pojemności środków przeprawy. Dowódcy ustalają kolejność przeprawy grup. Przy pierwszej grupie musi być oficer, przy wszystkich - przewodnicy, obeznani z drogami dojścia do przeprawy.
e) Patrole piechoty, obsadzające brzeg rzeki na szerokiej przestrzeni, kryją przygotowanie. Obserwują bezustannie brzeg przeciwny, nie zdradzając swym zachowaniem miejsca przeprawy.
f) Ciężka broń piechoty, mająca osłaniać przeprawę, zajmuje ukrycie stanowiska wzdłuż całego miejsca przeprawy, tak, aby mogła szybko ześrodkować ogień na ośrodkach ogniowych, które ujawnią się w chwili przeprawy. Część ciężkiej broni przeznacza się od razu do przeprawy razem z oddziałami strzeleckiemu Obronę przeciwlotniczą zapewniają ciężkie karabiny maszynowe oddziałów odwodowych.
Współdziałanie artylerii zapewnia się przez wysunięcie punktów obserwacyjnych w bezpośrednie sąsiedztwo przeprawy. g) Ugrupowanie oddziałów do przeprawy powinno mieć odpowiednią głębokość, by z chwilą zarysowania się słabych punktów nieprzyjaciela, można je było szybko wykorzystać, bez konieczności bocznego przesuwania wzdłuż rzeki.
a) O oznaczonej godzinie patrole piechoty przeprawiają się w bród lub na różnego rodzaju pływakach, jednocześnie na szerokiej przestrzeni. Ciężka broń i artyleria rozpoczynają natychmiast zwalczać ujawniające się gniazda ognia.
b) Jednocześnie pierwsze grupy przewozowe, wraz z saperami lub pionierami, podchodzą szybko do punktów załadowania, niosąc ze sobą ukryte do tej pory środki przeprawy i natychmiast przeprawiają się. Następne grupy kolejno podchodzą do punktów załadowania tak, by z chwilą powrotu łodzi natychmiast się załadować. Unikać skupień. Dostęp do punktu załadowania jest dozwolony tylko na żądanie kierownika załadowania. Na punkcie tym są stale tylko saperzy (pionierzy), obsługujący przeprawę. Ruch powinien odbywać się ze szczególną dokładnością. Z chwilą przeprawienia się rzutów czołowych, jeżeli tylko położenie pozwala, przerzuca się kładki piechoty, po których przechodzą dalsze oddziały. W niektórych wypadkach (wąska rzeka, słaby nieprzyjaciel) można kładkę rzucić od razu na początku przeprawy.
c) W trakcie przeprawy mogą się okazać słabe punkty nieprzyjaciela. Oddziały odwodowe skierowuje się na te przeprawy, przeciw którym nieprzyjaciel stawia najmniejszy opór.
d) Dowódcy muszą zwrócić szczególną uwagę na utrzymanie porządku i szybkie rozsypanie się oddziałów zaraz po ich przeprawieniu. Nie dopuścić do pomieszania się oddziałów. Oddziały przeprawione opanowują najbliższe wyznaczone przedmioty (horyzonty), umożliwiające osłonę przeprawy. W miarę postępowania przeprawy opanowuje się dalsze przedmioty.
e) Z chwilą, gdy przeprawione oddziały zorganizują się obronnie na drugiej stronie rzeki, ciężka broń, początkowo ustawiona wzdłuż własnego brzegu, kolejno dołącza do nich. Jej miejsce zajmuje ciężka broń podchodzących oddziałów odwodowych.
f) Dużo przewidującej uwagi trzeba poświęcić nawiązaniu i utrzymaniu łączności między brzegami. Przerzucenie przewodów przez rzekę wymaga szczególnej troski. Używać łączności wzrokowej, dźwiękowej oraz gońców, przewożonych na łodziach.
g) Użycie dymów do osłonięcia miejsca przepraw musi odpowiadać warunkom podanym w § 103.
a) Przy obronie rzeki obsadza się przede wszystkim miejsca ważniejsze i organizuje na nich obronę według zasad, podanych w ustępie "Obrona". Pozostałe części odcinka ubezpiecza się czatami zwartymi, zwykle w następujący sposób: nad rzeką, w miejscach ukrytych, rozmieszcza się placówki, które otrzymują zadanie obrony, tworząc sieć ognia w samej dolinie lub najdogodniej na rzece. W miejscach spodziewanej przeprawy (brody, kryte podejścia) placówki powinny być silniejsze, należycie wyposażone w broń maszynową, a niekiedy i działa do strzelania wzdłuż rzeki. Przerwy między placówkami obserwuje się i patroluje, szczególnie w nocy. Czujki wysuwa się, zwłaszcza w nocy, nad samą wodę. Odwody powinny znajdować się dość blisko placówek; będą zwykle rozdzielone, celem przyśpieszenia przeciwuderzeń, gdyż każda chwila polepsza położenie przeprawiającego się.
b) Rozpoznanie prowadzić należy po drugiej stronie rzeki. Najskuteczniejsze będą drobne patrole, niekiedy nawet po 2 - 3 ludzi, którym należy zapewnić wycofanie się przez rzekę. Przekazują one wiadomości za pomocą różnych sposobów sygnalizacji.
V. Walka na tyłach.
Patrole i oddziały partyzanckie.
§ 291. Zadanie patroli i oddziałów partyzanckich.
W celu wykonania zadań bojowych na tyłach przeciwnika wysyła się, lub pozostawia w razie wycofania się, patrole lub oddziały partyzanckie. Mają one na celu niepokojenie nieprzyjaciela, wykonanie zniszczeń komunikacyj (budowle kolejowe i drogowe), połączeń (linie telegraficzne, telefoniczne, składnice meldunkowe, przejmowanie gońców, sztafet i t. p.), napady na sztaby, zasadzki na słabe, maszerujące kolumny (tabory), nocne napady na biwakujące lub kwaterujące za frontem oddziały i tabory, niszczenie lub podpalanie magazynów, zwłaszcza amunicyjnych, stacyj benzynowych i t. p. Patrole (oddziały) te mogą być niekiedy wysyłane na kilka dni. Terenem najbardziej nadającym się do działań partyzanckich są duże lasy, trudne do przejścia bagna i t. p.
§ 292. Siła, skład oraz wyposażenie patroli i oddziałów partyzanckich.
Siła i skład patroli i oddziałów partyzanckich zależy od ich zadania. Najważniejszą rzeczą nie jest ilość lecz odpowiedni dobór dowódcy i strzelców. Muszą oni być wybrani z pośród najlepszych, i najdzielniejszych, odznaczać się dużą odwagą, sprytem, uporem i przedsiębiorczością, być silnymi i wytrzymałymi fizycznie, powinni być zgrani i przyzwyczajeni do wspólnej pracy bojowej. W miarę możliwości powinni znać dobrze teren, w którym mają działać. W razie potrzeby biorą przewodników. Dobrze jest jeżeli przynajmniej kilku strzelców patrolu lub oddziału zna dobrze język nieprzyjaciela.
Do przeprowadzenia określonego zniszczenia patrole mogą być małe (kilku ludzi); należy przydzielić pionierów. Dla wykonania napadu muszą być silniejsze.
Uzbrojenie i oporządzenie strzelców patroli (oddziałów) partyzanckich zależy również od zadania. Strzelcy nie powinni być zanadto obciążeni.
Zawsze powinni mieć karabinki albo pistolety z dużą ilością amunicji, granaty ręczne, sztylety; do wzajemnego porozumiewania się latarki elektryczne (ze światłami kolorowymi) i gwizdki. Dowódcy oraz część strzelców winna być zaopatrzona w lornetki, zegarki i mapy. Mogą się przydać małe narzędzia do niszczenia przeszkód (nożyce do drutów, siekiery i t. p.).
Gdy mają wykonać napad, powinni poza tern posiadać ręczne karabiny maszynowe. Do wykonania zniszczeń odpowiednią ilość materiału wybuchowego oraz granaty zapalające.
Często wskazanym jest przydzielenie gołębi.
Patrole i oddziały partyzanckie zabierają ze sobą odpowiednią ilość żywności. Winna ona zabierać mało miejsca, być dostatecznie pożywną (konserwy, słonina, suchary, czekolada).
Gdy działania patroli (oddziałów) partyzanckich mają trwać dłuższy czas, należy założyć w różnych miejscach na tyłach nieprzyjaciela, ukryte, małe składy amunicji i suchej żywności.
§ 293. Sposób pracy patroli i oddziałów partyzanckich.
a) Praca bojowa patroli i oddziałów partyzanckich polega na zaskoczeniu. Rozstrzyga w niej śmiałość i szybkość działania.
Patrole i oddziały partyzanckie wykorzystując teren, oraz w miarę możności w nocy, podsuwają się drogami na przełaj i ukrycie pod nieprzyjaciela, na którego ma być wykonany napad, względnie pod obiekt, który ma być zniszczony.
Dokładne uprzednie rozpoznanie ubezpieczeń nieprzyjaciela, oraz terenowych warunków napadu należy przeprowadzić przez poszczególnych strzelców, którzy dobrze znają teren, posługując się w razie potrzeby przewodnikami cywilnymi.
Całość patrolu (oddziału) pozostaje zwykle w miejscu ukrytym (lasy) do zmroku.
Poszczególne części patrolu (oddziału) porozumiewają się ze sobą za pomocą sygnałów latarkami. naśladowania głosów zwierząt i t. p.
b) Samo działanie przeprowadza się zazwyczaj w nocy nagle i szybko. W miarę możności dążyć należy do tego, by z nieprzyjacielem załatwić się bez strzelaniny, oraz żeby nie uciekł nikt, kto mógłby spowodować przedwczesny alarm. Przy napadach przeprowadzanych dla niszczenia obiektów, każdy strzelec musi mieć dokładnie wyznaczone zadanie i podany sposób zachowania się. c) Po wykonaniu zadania na sygnał (gwizdek) dowódcy, wszyscy strzelcy jak najszybciej wycofują się na z góry wyznaczone ukryte miejsce zbiórki, skąd patrol (oddział) odchodzi drogą z góry oznaczoną i tak wybraną, by nieprzyjaciel nie mógł się w niej łatwo zorientować.
W razie osaczenia patrolu (oddziału) partyzanckiego przez nieprzyjaciela, zwykle najlepszym sposobem wymknięcia się jest przedzieranie się całym oddziałem w kierunku najmniej spodziewanym. Tylko w zupełnie wyjątkowych wypadkach może być wskazane rozsypanie się i pojedyncze przenikanie do określonego z góry, zwykle dość odległego miejsca zbiórki.